اسماعیل شهامت
افغانستان اینترنشنال
این روزها اعضای کلیدی طالبان و شبکه حقانی سعی می‌کنند با شعار و شعر، روی جنگ پنهان اما خشن قدرت میان دو شاخه اصلی این گروه پرده بکشند.
انس حقانی، برادر سراج‌الدین حقانی، سرپرست وزارت داخله طالبان و زندانی حکومت پیشین بیش از هر عضو مهم طالبان سعی در لاپوشانی این جنگ قدرت کرده است.
"عشق چنان راز قدرتمندی است که اگر پنهان باشد، آشکار می شود" عنوان شعر تازه‌ای اوست.
او در یک توییت تازه همچنین نوشته است "رابطه‌ای که مبتنی معنویت و ایمان باشد، هم لذت بخش است و هم پایدار."
دقیق مشخص نیست که آقای حقانی چه چیزی می‌خواهد بگوید. اما جنگ قدرت در میان رهبری طالبان عملا بر سر امور دنیوی است.
در میان گروه اصلی طالبان، ملا یعقوب، سرپرست وزارت دفاع طالبان و پسر ملا عمر، بنیانگذار این گروه، شعار ایجاد ارتش مجهر برای افغانستان را سر داده و در تازه‌ترین اقدام، قول‌اردوهای هشت‌گانه این کشور را به چهره‌های صدر اسلام یا عنوان جنگ‌های آن دوره تغییر تغییر اسم داد.
ملا هبت‌الله، رهبر طالبان نیز روز یکشنبه با صدور فرمانی خواهان برخورد مناسب با افراد "بد" در میان جنگجویان طالبان شد.
ظاهرا این فرمان به نگرانیی برمی‌گردد که از دستور اخیر ملا یعقوب برای پاکسازی طالبان از عناصر "بد" ناشی می‌شود.
بسیاری بر این باورند که سرپرست وزارت دفاع در نظر دارد زیر پوشش کنار گذاشتن افراد "بد" از نیروهای تحت کنترل وزارت دفاع طالبان، به تصفیه افرادی وابسته به شبکه حقانی بپردازد.
کشته شدن فرمانده ارشد طالبان در کابل
حمله مرگ‌بار به بزرگترین شفاخانه نظامی افغانستان در قلب پایتخت گذشته از تلفات سنگینی که به همراه داشت، گمانه‌زنی‌های جدی را در باره ماهیت این حمله، به خصوص یک قربانی بزرگ آن مطرح کرده است: کشته شدن حمدالله مخلص که در قامت سرلشکر جنگجویان طالبان وارد کابل شد و به عنوان پیروز طولانی‌ترین جنگ تاریخ امریکا، تصویر او از تصرف ارگ ریاست‌جمهوری به جهان مخابره شد.
آقای مخلص رهبری قول اردوی مرکزی پایتخت را به‌دست داشت و سخنگویان طالبان اعلام کردند که او در جریان درگیری با مهاجمان انتحاری داعش در شفاخانه سردار محمد داوود خان کشته شده است.
یکی از سخنگویان طالبان به رسانه‌ها گفت: "مولوی حمدالله مخلص فرمانده قول اردوی کابل زمانی که مطلع شد به شفاخانه سردار محمد داوود خان حمله شده، با سرعت به سمت محل حادثه شتافت."
این سخنگو افزود: " تلاش کردیم تا مانع او شویم اما او خندید. بعداً ما مطلع شدیم که او در نتیجه جنگ رو در رو در شفاخانه کشته شده است."
حمدالله مخلص از قوم نورزی و از فرماندهان ارشد جنوب و نزدیک به صدر ابراهیم، معاون وزارت داخله و ملا یعقوب، سرپرست وزارت دفاع طالبان در گرم نگهداشتن جنگ در ولایات جنوبی افغانستان نقش برجسته‌ای داشت.
او در مقام یک فرمانده جسور وارد ارگ شد. اما شبیه اتفاقات روزهای آخر جنگ جهانی دوم در برلین، پایتخت آلمان که بین قدرت‌های پیروز آن جنگ، امریکا، شوروی (سابق) فرانسه و بریتانیا تقسیم شده بود، ارگ ریاست جمهوری افغانستان نیز بین جناح‌های پیروز طالبان تقسیم شده است: ملا برادر، ملا یعقوب، شبکه حقانی، هر کدام گوشه‌ای از ارگ را اداره می‌کنند.
ورود غیرمنتظره طالبان به کابل
بسیاری بر این باورند که چگونگی ورود طالبان به کابل، این گروه را غافل‌گیر و درگیر جنگ قدرت کرده است.
چهره‌های سیاسی طالبان که در طول دست‌کم دو سال گذشته درگیر مذاکرات صلح با امریکایی‌ها و نمایندگان حکومت پیشین بودند، انتظار داشتند با یک توافق صلح وارد کابل شوند. این‌ها بیشتر کسانی‌اند که از بدنه اصلی طالبان نمایندگی می‌کنند.
ملا برادر و عباس ستانکزی، از برجسته‌ترین چهره‌های طالبان‌اند که دیدگاه نسبتا معتدل‌تری از حکومت‌داری اسلامی دارند و در همان‌حال معتقد بودند که توافق صلح با حکومت پیشین به آن‌ها امکان می‌داد در معادلات درونی قدرت، یک سر و گردن بالاتر داشته باشند. اما چنین نشد و اشرف غنی، رییس‌جمهور پیشین با فرارش، رویای این افراد را بر باد داد.
اما شاخه نظامی طالبان که بیشتر متاثر از شبکه حقانی است و طرفدار روایت خشن و سخت‌تری از حکومت اسلامی است، نفوذ بیشتری در تصمیم‌گیری‌ها، تعیینات و معادلات قدرت درون‌گروهی دارد.
ورود پیروزمندانه جگنجویان طالبان به پایتخت گذشته از به حاشیه راندن رهبران نسبتاً میانه‌رو و غیرنظامی طالبان، ایده تشکیل حکومت فراگیر را نابود و امکان شناسایی بین‌المللی رژیم این گروه را دور از ذهن و افغانستان تحت حاکمیت آن‌را در باتلاق فروپاشی اقتصادی فرو ببرد.
شبکه حقانی که در طول ۲۰ سال گذشته به عنوان بازوی نظامی طالبان مرگ‌بارترین حملات را در کابل، پایتخت و سایر ولایات علیه نظامیان پیشین افغان و خارجی سازمان‌دهی کرده، اینک در کنار وزارت داخله شماری از پست‌های کلیدی را در اختیار دارد.
حمله به ۴۰۰ بستر کار داعش بود؟
شاخه خراسان داعش مدعی شده است که "پنج جنگجوی دولت اسلامی حمله هماهنگ شده را بر شفاخانه انجام دادند."
حمله یک هفته پیش به شفاخانه نظامی سردار محمد داوود خان به باور بسیاری کار داعش نبوده و مدیریت چنین حمله‌ای در قلب یک منطقه کاملا حفاظت شده از توان این گروه که به شدت در سال‌های اخیر ضربه خورده، بیرون است.
بر اساس اطلاعات منابع درونی طالبان، این حمله کار شبکه حقانی و با هدف تصفیه حساب درون سازمانی انجام شد.
گفته می‌شود در زمان حمله ملا یعقوب، سرپرست وزارت دفاع طالبان هم در شفاخانه بوده است.
در این حمله حمدالله مخلص از سر راه شبکه حقانی برداشته شد.
به نظر می‌رسد که شبکه حقانی در پی تضعیف طالبان جنوبی و تحکیم هرچه بیشتر پایه‌های قدرت این گروه در قدرت است.
بسیاری اتفاق شبیه به کودتا در رهبری کریکت افغانستان را هم به عنوان بخشی از این جنگ قدرت توصیف کرده‌اند.
ظاهرا نمایش قدرت شبکه حقانی واکنشی است به اعلام ملا یعقوب مبنی بر تصفیه جنگجویان طالبان از افراد "بد".
حالا سوال اینجاست که این افراد "بد" چه کسانی‌اند و چطور به داخل این گروه نفوذ کرده‌اند؟
بعید به نظر می‌رسد که منظور سرپرست وزارت دفاع طالبان از افراد بد، نفوذی‌های داعش، یا جنگجویان خارج از کنترل و خودسر این گروه باشد.
ظاهرا هدف ملا یعقوب پاکسازی تدریجی صفوف شبه‌نظامیان طالبان از افراد و ستیزه‌جویان شبکه حقانی است که تندروی آن‌ها کار ترسیم یک چهره ملایم و معتدل از طالبان برای مردم افغانستان و جهان خارج را دشوار کرده است.
تا اینجا بزرگترین قربانی رویارویی دو شاخه طالبان فرمانده مخلص بوده است.
آیا سران این گروه با شعار و شعر می‌توانند روی جنگ قدرتی که با گذشت زمان خشن‌تر و مرگبارتر می‌شود، پرده بکشند؟
اما سوال مهم‌تر این است که آیا ملایعقوب و نظامیان حوزه جنوب از کنار کشته شدن یکی از بزرگترین فرماندهان‌شان به سادگی خواهند گذشت؟