پنج مقام افغان و پاکستان به واشنگتن‌پست گفته‌اند که ارتقای روابط دیپلوماتیک اسلام‌آباد و طالبان در سطح سفیر و دعوت از افغانستان برای پیوستن به کریدور اقتصادی چین-پاکستان، محصول دیپلماسی بیجینگ بوده است. به گفته مقامات، منافع مشترک موجب تقویت روابط میان سه کشور شده است.
واشنگتن‌پست روز پنجشنبه، ۱۵ جوزا، در گزارشی مفصل به تبیین نقش چین در بهبود روابط پاکستان و طالبان پرداخته است.
پاکستان و طالبان
پس از سال‌ها روابط پرتنش و افزایش خشونت‌های مرگبار در امتداد مرز مشترک افغانستان و پاکستان، مقامات پاکستان و طالبانن در نشست ماه می در بیجینگ، پایتخت چین، توافق کردند که روابط دیپلوماتیک خود را در سطح سفیر افزایش دهند.
افزون بر آن افغانستان تحت کنترول طالبان برای پیوستن به پروژه چندین میلیارد دالری کریدور اقتصادی چین و پاکستان نیز دعوت شد؛ پروژه‌ای زیربنایی که سنگ‌بنای جاه‌طلبی‌های اقتصادی چین محسوب می‌شود.
یکی از مقامات پاکستانی به واشنگتن‌پست گفت که آنچه به مذاکرات فوریت بخشید و کمک کرد تا توافق نهایی شود، درگیری با هند بود که فشار بیشتری بر ارتش پاکستان وارد کرد. او گفت: «در آن لحظه همه طرف‌ها فهمیدند که بهترین کار برای آن‌ها همکاری مشترک برای حل مشکلات است.»
اداره طالبان برای مقابله با تحریم‌های غرب و کاهش کمک‌های جهانی، به‌شدت به سرمایه‌گذاری اقتصادی نیاز دارد؛ پاکستان با شورش‌های متعدد دست‌به‌گریبان است و می‌خواهد مرزهای بی‌ثبات خود را تثبیت کند؛ و چین به‌دلیل حملات شورشیان به پروژه‌های زیربنایی‌اش در پاکستان، روزبه‌روز خشمگین‌تر می‌شود.
مقامات پاکستانی تاکید کردند که توافق شامل تعهد اداره طالبان برای جلوگیری از فعالیت شورشیان در خاک افغانستان نیز می‌شود. اسلام‌آباد مدت‌هاست کابل را به دامن‌زدن به شورش‌های مرزی توسط تحریک طالبان پاکستان متهم کرده است؛ گروهی که با طالبان افغان بیعت کرده است.
رهبران طالبان در کابل حمایت یا پناه دادن به تحریک طالبان پاکستانی را رد کرده‌اند. اما حافظ محب‌الله شاکر، سرقنسول طالبان در پیشاور، هفته گذشته گفت که حکومت طالبان اکنون «تاکید کرده که خاک افغانستان علیه پاکستان یا هیچ کشور دیگری استفاده نخواهد شد.»
حسین سید، رئیس پیشین کمیته دفاعی مجلس سنای پاکستان گفت: این توافق «به کاهش فشار از مرز غربی پاکستان کمک می‌کند که برای امنیت داخلی و مرزی اسلام‌آباد حیاتی است.»
تحلیل‌گران در اسلام‌آباد می‌گویند مقامات طالبان فعالیت تحریک طالبان پاکستانی را در افغانستان تحت کنترول درآورده‌اند.
آصف درانی، نماینده ویژه پیشین پاکستان برای افغانستان گفت: «فعالیت‌های تی‌تی‌پی به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته است.»
شاکر، سرقنسول طالبان در پیشاور، گفت: «مسائلی که در سالهای اخیر میان افغانستان و پاکستان اختلاف ایجاد کرده بودند، تقریبا حل شدهاند.»
پیشتر یک فرمانده ارشد طالبان بهنام سعیدالله، از نیروهای طالبان خواست از پیوستن به جنبشهای شورشی خارجی خودداری کنند. او در ویدیویی که به‌طور گسترده منتشر شد، گفت: «پیوستن به گروههای دیگر و جنگیدن در خارج» بدون اجازه رهبری طالبان «جهاد نیست.»
چین و پاکستان
خشونتها در امتداد مرز، سرمایهگذاریهای چین در مناطق جنوبغربی و شمالغربی پاکستان را تهدید کرده است؛ پروژههایی که شامل خطوط آهن، بندرهای آب، خطوط انتقال نفت و گاز و مناطق صنعتی است.
به نوشته واشنگتن پست، از سال ۲۰۲۱ تاکنون، دستکم ۲۰ تبعه چینی در پاکستان کشته شدهاند و چین اخیرا از پاکستان خواسته «اقدامات موثری برای حفاظت از شهروندان، نهادها و پروژه‌های چینی» اتخاذ کند.
با درنظرداشت چالشهای امنیتی سد راه چین از مسیر پاکستان، این کشور از یک دهه قبل تلاشها برای احتمال گسترش کریدور اقتصادی چین و پاکستان به افغانستان را نیز آغاز کرده است. اخیرا از افغانستان نیز برای پیوستن به این کریدور اقتصادی دعوت شده است.
چین و طالبان
طالبان تحت فشار اقتصادی فزایندهای قرار دارد. قطع کمک‌های خارجی باعث شده سازمانهای بشردوستانه عملیات خود را در کشور کاهش دهند و تلاش پاکستان برای اخراج صدها هزار پناهجوی افغان نیز فشار بیشتری بر بازار کار وارد کرده است.
در ماههای اخیر، هند برای پرکردن این خلا تمایل نشان داده و مقاماتی را برای مذاکرات سطح بالا به افغانستان فرستاده و محدودیتهای ویزا برای افغانها را کاهش داده است. اما کابل مدت‌هاست چین را شریک تجاری مهمتر میداند و اکنون فرصت را برای قرارگرفتن در مرکز تجارت میان چین، پاکستان، آسیای مرکزی و اروپا مناسب میبیند.
کریدور اقتصادی چین_پاکستان بخشی کلیدی از ابتکار کمربند و جاده چین است؛ طرحی تریلیون دالری برای ساخت زیربنا در بیش از ۱۵۰ کشور. مقامات بیجینگ از یک دهه پیش درباره احتمال گسترش این کریدور اقتصادی به افغانستان صحبت میکردند.
یکی از اعضای ارشد طالبان به واشنگتن‌پست گفت: «این توافق دروازههای جدیدی را باز می‌کند.» او گفت که رژیم امیدوار است با سرمایه‌گذاری چین در جادهها، خطوط آهن و پارکهای صنعتی، هزاران شغل جدید ایجاد شود.
علاقه چین به همکاری با طالبان فراتر از اقتصاد است. حکومت چین گروههای شورشی منطقه را متهم به دامن‌زدن به خشونت و نفاق در سین کیانگ، منطقهای با اکثریت مسلمان، کرده است.
لین مینوانگ، استاد روابط بینالملل در دانشگاه فودان شانگهای، به واشنگتن پست، گفت: «چین نمیتواند نیروهای خود را برای جنگ علیه تروریسم به افغانستان بفرستد. تنها کاری که میتوانیم انجام دهیم این است که به حکومت طالبان کمک کنیم تا آن‌ها نیز در سرکوب گروههای تروریستی که هدفشان سین کیانگ است، به چین کمک کنند.»
واشنگتن پست نوشته است که اعضای میانهروتر طالبان ممکن است آماده چشمپوشی از رفتار داخلی چین با مسلمانان در ازای توسعه اقتصادی باشند، اما روشن نیست که آیا طالبان تندرو که معمولا به نفوذ خارجی با بدگمانی مینگرند نیز چنین تمایلی داشته باشند یا نه.
طبق گفته تحلیل‌گران، در دو سال گذشته، جناحی محافظهکارتر و منزویتر از رهبری طالبان که در شهر جنوبی قندهار مستقر است، بهتدریج نفوذ بیشتری یافته است.
در قندهار و سایر مناطق، احتمالا بدگمانی نسبت به اهداف پاکستان در افغانستان همچنان وجود دارد. طالبان روابط طولانی و پیچیدهای با سازمان استخبارات پاکستان دارد؛ نهادی که در برهههایی بر این گروه تأثیر زیادی داشته و در زمانهایی نیز با آن دچار تنش شده است. بسیاری از افغانها گمان میبرند هدف اصلی پاکستان، جلوگیری از ارتقای افغانستان به جایگاه یک شریک برابر است.
طبق برنامههای جدید، انتظار میرود پاکستان همچنان در مرکز تجارت منطقهای چین باقی بماند و افغانستان بهعنوان حلقه وصل به آسیای مرکزی عمل کند. یکی از مقامات ارشد پاکستان گفت: «همه چیز باید از پاکستان عبور کند.»