ناطق ملکزاده، پژوهشگر افغان در این مقاله نوشت که کمکهای نقدی امریکا و جهان به افغانستان برای بهبود وضعیت بشری، به این کشور ارسال میشود اما در عمل به نفع ثبات مالی اداره طالبان تمام میشود. برعلاوه این دالرها غیرمستقیم به ایران کمک میکند تا تحریمهای بینالمللی را دور بزند.
او در این مقاله که روز سهشنبه در مجله نشنل اینترست چاپ شد، نوشت که پولهای نقد کشورها از طریق میدان هوایی وارد کابل میشود، اما نظارتی بر استفاده از آن وجود ندارد.
به گفته ملکزاده، هدف این کمکها تثبیت نظام بانکی افغانستان و جلوگیری از فروپاشی کامل اجتماعی است، اما بهمحض ورود دالرها ناپدید میشوند. چنانچه، محمولههای پول نقد بینالمللی بهسرعت از مرزها یا از طریق شبکههای حواله از افغانستان خارج میشوند.
بهگفته نویسنده، ارز خارجی برای ثبات نظام بانکی، به خصوص ارزش پول افغانی اهمیت دارد که به نفع اداره طالبان است. اما در عینحال، در مرتبه دوم، جمهوری اسلامی برای جبران کمبود دالر در داخل کشور، از خروج ارز از افغانستان سود میبرد.
جمهوری اسلامی برای واردات خارجی به ارز زیاد نیاز دارد. با این که ایران به علت صادرات نفتی قاعدتاً به ذخیره بزرگ ارز بین المللی دسترسی داشته باشد اما تاخیر در پرداختها به علت تحریمهای بین المللی و موانع دیگر، جمهوری اسلامی برای تامین واردات با مشکل ارز خارجی روبهرو میشود.
ملکزاده برخلاف اظهارات مقامهای سابق امریکایی و همچنین سازمان ملل مدعی است این مقامات طالبان هستند که تصمیم میگیرند کمکهای نقدی چگونه مصرف شوند. او استدلال میکند که سیاستهای غرب شرایطی را ایجاد کرده که بعد از جمهوری اسلامی، طالبان به دومین نظام اسلامگرای ریشهدار، ضد حقوق بشر و مقاوم در برابر فشارهای بینالمللی بدل شود.
موجودیت ارز گسترده که بخشی از آن طریق کمکهای خارجی به سازمانهای امدادی مانند ملل متحد تامین میشود، از نوسانات پولی در افغانستان جلوگیری کرده و ارزش افغانی را بالاتر از ریال ایرانی و روپیه پاکستانی قرار داده است. طالبان ارزش بالای افغانی را محصول سیاستهای درست پولی خود میداند.
اما در عینحال نمیتوان انکار کرد که ثبات پولی از تورم کمرشکن در افغانستان جلوگیری کرده است، کشوری که نیمی از جمعیت آن به کمکهای بین المللی نیاز دارند.
نویسنده نشنل اینترنست با اشاره به تنشها میان طالبان و پاکستان نوشت که جمهوری اسلامی بیشترین بهره را از وضعیت پیشآمده در منطقه برده است.
بر بنیاد مقاله، «ایران از جمله همسایگانی است که از دیرباز بهدنبال افزایش نفوذ خود در افغانستان بوده و وضعیت کنونی به تحقق این هدف کمک کرده است. تجارت[افغانستان] اکنون از مسیرها و بنادر ایران انجام میشود. تهران از این وضعیت استقبال کرده، زیرا بخشی از انزوای خود را کاهش میدهد.»
بر اساس این مقاله، شرکتهای ایرانی سوخت، برق، مواد غذایی و کالاهای دیگر به افغانستان صادر میکنند و در برابر آن ارز خارجی دریافت میکنند. وزیر خارجه ایران بهطور علنی تراز تجاری ایران با افغانستان را همسطح تجارت ایران با اروپا توصیف کرده است.
ملکزاده مینویسد که افغانستان با کسری شدید در تراز واردات و صادرات مواجه است و بخش عمده پول نقدی که بهعنوان کمک وارد کشور میشود، در نهایت برای پرداخت هزینه واردات دوباره از کشور خارج میگردد.
اکنون که ایران به تامینکننده اصلی افغانستان تبدیل شده، بخشی از دالرهای بشردوستانه عملاً به صادرکنندگان ایرانی، بانکهای ایرانی و در نهایت به حکومت ایران میرسد.
نویسنده نشنل اینترست سیاستهای امریکا را زیر پرسش برده و مینویسد: «تناقض اصلی اینجاست که واشنگتن از یکسو تحریمها علیه ایران را تشدید میکند تا دسترسی تهران به نظام مالی جهانی را قطع کرده و کمبود ارز ایجاد کند. اما از سوی دیگر، امریکا بهطور منظم محمولههای دالر را به اقتصادی تزریق میکند که اکنون بهشدت با ایران گره خورده است. در حالی که وزارت خزانهداری امریکا انرژی فراوانی صرف ردیابی هر انتقال بانکی ایران میکند، نسبت به جابهجایی پول نقد فیزیکی از داخل افغانستان به کشورهای همسایه چشم خود را میبندد.»
این مجله با اشاره به تفاوتهای مذهبی و ایدیولوژیک طالبان و جمهوری اسلامی مینویسد: «ایران طالبان را ابزاری مفید میداند و طالبان ایران را الگویی برای بقا تلقی میکند.»
حکومت ترامپ ترزیق پول نقد به اقتصاد افغانستان را رد کرده و کمکهای خیریهاش به افغانستان را به علت نگرانی از دسترسی طالبان به شدت کاهش داده است.
سیگار یا اداره بازرس ویژه ایالات متحده برای بازسازی افغانستان، در گزارش خود در ماه ثور گفت که به جز دو برنامه، همه برنامههای کمکی امریکا به مردم افغانستان به شمول کمکهای اضطراری و بشردوستانه متوقف شدهاند.
حکومت بایدن پس از خروج از افغانستان، کمکهای خیریه خود را به این کشور ادامه داد. وزارت خارجه بایدن بارها این انتقاد را رد کرد که طالبان به کمکهای امریکا دستبرد میزند.
با این حال، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه وقت امریکا در نشستی در کانگرس پذیرفت که احتمالا حدود ۱۰ میلیون دالر از کمکهای امریکا به دست اداره طالبان رسیده است.
نویسنده مقاله نوشت که اگر ایران مورد حمله قرار گیرد، از ناحیه افغانستان احساس نگرانی نخواهد کرد. تهران میداند که همسایهای دارد با جهانبینی مشابه، تحت تحریمهای بینالمللی و وابسته به ایران در حوزه تجارت و دیپلوماسی. به این ترتیب، افغانستان نهتنها یک بازار، بلکه عمق لجستیکی، عرصه هماهنگی سیاسی و مسیر جریانهای مالی غیررسمی برای ایران است.
ناطق ملکزاده هشدار میدهد که شکلگیری دو «دولت اسلامی برادرخوانده» در منطقه، برای جهان تهدیدی جدی است. زیرا، پیوند تنگاتنگ این دو رژیم، جابهجایی جهادگرایان بینالمللی، سلاح، مواد مخدر و پول را در سراسر منطقه تسهیل کرده و به گسترش «محور مقاومت» در غرب، مرکز و جنوب آسیا میانجامد.
در این سند که با شعار «نخست امریکا» و تمرکز بر امنیت داخلی، مهار مهاجرت، رقابت با چین و تثبیت نیمکره غربی تنظیم شده، افغانستان بهطور کامل غایب است؛ نه بهعنوان تهدید، نه شریک و نه حتی یک مسئله حاشیهای.
این غیبت، بیش از هر چیز دیگر نشان میدهد که افغانستان از منظر رسمی امریکا، دیگر بخشی از معادله امنیت ملی نیست. اما پرسش اساسی این است: آیا حذف افغانستان از سند به معنای پایان اهمیت آن است، یا آغاز مرحله تازهای از بیتفاوتی رسمی و کنترول پنهان؟
تغییر پارادایم سیاست خارجی امریکا
در دو دهه گذشته، افغانستان یکی از پرهزینهترین و در عین حال نمادینترین پروژههای سیاست خارجی امریکا بود. از «جنگ علیه ترور» تا دولتسازی، از آموزش ارتش افغانستان تا ترویج دموکراسی، واشنگتن افغانستان را در قلب سیاست امنیتی خود قرار داده بود. اما استراتیژی جدید نشان میدهد که این رویکرد جای خود را به واقعگرایی سخت، امنیتمحور و درونگرا داده است. در این چارچوب جدید، دولت ترامپ آشکارا اعلام میکند که امریکا دیگر مسئول «نجات جهان» نیست، بلکه باید از مرزها، اقتصاد، هویت و شهروندان خود محافظت کند. همانگونه که ترامپ بارها تأکید کرده است: «ما دیگر نمیخواهیم مشکلات جهان سومی را به داخل امریکا وارد کنیم».
افغانستان چرا از اولویت خارج شد؟
عوامل متعددی در این حذف نقش داشتهاند. نخست، فروپاشی کامل دولت جمهوری افغانستان و بازگشت طالبان که از نگاه واشنگتن مهر تأییدی بر شکست پروژه دولتسازی بود. دوم، نبود یک نیروی سیاسی منسجم و قابل اتکا در میان اپوزیسیون افغانستان که بتواند حمایت پایدار قدرتهای جهانی را جلب کند. سوم، جابجایی تمرکز امریکا به رقابتهای بزرگتر؛ جنگ اوکراین، تهدید چین، تایوان، بحرانهای اقتصادی و مهاجرتی داخلی.افزون بر این، استقلال نسبی انرژی امریکا و کاهش وابستگی به خاورمیانه و پیرامون آن، سبب شده افغانستان دیگر نقش حیاتی در معادلات انرژی و امنیت جهانی نداشته باشد. در چنین شرایطی، افغانستان از یک «اولویت استراتیژیک» به یک «پرونده مهارپذیر» تنزل یافته است.
ناتوانی مخالفان طالبان در خلق روایت همراستا با منافع ملی امریکا
یکی از عوامل کمتر گفتهشده اما تعیینکننده در حذف افغانستان از اولویتهای سیاست خارجی امریکا، ناتوانی جریانهای مخالف طالبان در ارائه یک روایت سیاسی و امنیتی منسجم، واقعگرایانه و قابل فهم برای واشنگتن است. در جهانی که سیاست خارجی بر اساس منافع ملی، هزینه–فایده و تهدیدهای ملموس تعریف میشود، صرف مخالفت اخلاقی با طالبان یا تکرار گفتمانهای کلی درباره دموکراسی و حقوق بشر، برای جلب توجه امریکا کافی نیست.
مخالفان طالبان، چه در داخل افغانستان و چه در تبعید، تاکنون نتوانستهاند پاسخ روشنی به این پرسش کلیدی سیاستگذاران امریکایی بدهند: «جایگزین طالبان چیست و این جایگزین چگونه منافع امنیتی امریکا را تأمین میکند؟» نبود پاسخ روشن به این پرسش، باعث شده است که واشنگتن طالبان را نه بهعنوان شریک، بلکه بهعنوان یک «واقعیت ناگزیر و قابل مدیریت» بپذیرد و در مقابل، اپوزیسیون افغانستان را فاقد وزن عملیاتی ببیند.
بخش بزرگی از روایت مخالفان طالبان همچنان در چارچوب گفتمانهای پیشا–۲۰۲۱باقی مانده است؛ گفتمانهایی که بر ارزشها، احساسات تاریخی و مطالبات اخلاقی استوارند، اما کمتر به دغدغههای محوری امریکا—مانند مهار تروریسم فرامرزی، کنترول مهاجرت، رقابت با چین و هزینههای مداخله—پاسخ میدهند. در حالی که استراتیژی جدید امنیت ملی امریکا آشکارا اعلام میکند که واشنگتن دیگر به پروژههای «ملتسازی» علاقهای ندارد، بسیاری از مخالفان طالبان همچنان بر همان زبان و انتظارات گذشته سخن میگویند.
افزون بر این، پراکندگی سیاسی، اختلافات شخصی و نبود ساختار رهبری واحد در میان مخالفان طالبان، هرگونه تلاش برای خلق یک روایت معتبر را تضعیف کرده است. از دید نهادهای تصمیمساز امریکایی، اپوزیسیونی که حتی در تعریف اولویتهای خود به اجماع نمیرسد، نمیتواند شریک قابل اتکایی برای مدیریت یک بحران پیچیده امنیتی باشد.
در نتیجه، خلأ روایت جایگزین، عملاً به نفع طالبان تمام شده است. طالبان، با وجود عدم مشروعیت بینالمللی، دستکم یک پیام ساده و قابل فهم برای امریکا دارند: «ما از خاک افغانستان علیه شما تهدید ایجاد نمیکنیم.» در نبود یک روایت قویتر و منسجمتر از سوی مخالفان، این پیام—هرچند شکننده و مشروط—برای واشنگتن کفایت کرده است.
تا زمانی که مخالفان طالبان نتوانند روایتی بسازند که همزمان واقعگرایانه، امنیتمحور و همسو با منافع ملی امریکا باشد، افغانستان در حاشیه سیاست خارجی واشنگتن باقی خواهد ماند. این روایت باید فراتر از اعتراض اخلاقی، به زبان منافع، هزینهها و تهدیدها سخن بگوید؛ زبانی که سیاستگذاران امریکایی با آن تصمیم میگیرند.
ادریس رحمانی، کارشناس روابط بینالملل مقیم ایالات متحده امریکا، به افغانستان اینترنشنال گفت که امریکا در سیاست خارجی خود بر یک افق کلان و جهانی تمرکز دارد و افغانستان دیگر آن منطقه خاصی نیست که واشنگتن بخواهد توجه بنیادی و محوری خود را به آن معطوف سازد. به باور او، سیاست خارجی امریکا امروز نه بر یک کشور، بلکه بر مجموعهای از تحولات پیچیده و درهمتنیده جهانی متمرکز است.
رحمانی تأکید میکند که وضعیت جهان بهطور کلی در حال بیثباتی، نوسان و دگرگونیهای پیدرپی است و ایالات متحده ناگزیر است در این تحولات نقش فعال داشته باشد و منافع سیاسی، اقتصادی و امنیتی خود را در سطوح مختلف دنبال کند. در چنین شرایطی، تمرکز طولانیمدت بر یک بحران مشخص، برای واشنگتن نه عملی است و نه با اولویتهای جدید آن همخوانی دارد.
به گفته این کارشناس، امریکا از سال ۲۰۱۴ بهتدریج و بر اساس محاسبات منافع سیاسی، اقتصادی و امنیتی خود، توجه و حضورش در افغانستان را کاهش داد و این روند سرانجام در سال ۲۰۲۱ با پایان ماموریت نظامی و خروج کامل نیروهای امریکایی از این کشور به اوج خود رسید.
سیاست امنیتی جدید و پیوند آن با مهاجرت
نکته کلیدی در استراتیژی جدید امنیت ملی امریکا، امنیتیسازی مهاجرت است؛ جایی که مرزها، مهاجران و پناهجویان بهعنوان تهدید بالقوه امنیت ملی تعریف میشوند. در همین چارچوب، دونالد ترامپ در سخنرانی جنجالی خود در پنسیلوانیا، کشورهایی چون افغانستان، هائیتی و سومالیا را «جهنم» توصیف کرد و گفت: «ما نمیخواهیم مهاجران از این کشورها بیایند؛ ترجیح میدهم از کشورهایی مثل سویدن، دنمارک و ناروی مهاجر بپذیریم.» این نگاه، صرفاً یک اظهارنظر سیاسی نیست، بلکه بازتاب مستقیم سیاست رسمی دولت است. تنها یک هفته پس از این سخنان، ایالات متحده اعلام کرد که تمام درخواستهای مهاجرتی، گرینکارت و شهروندی افغانها و شهروندان ۱۸ کشور دیگر را متوقف کرده است؛ کشورهایی که همگی غیراروپاییاند.
افغانها در مرکز فشار امنیتی
افغانها در این سیاست جدید، بهگونهای خاص هدف قرار گرفتهاند. پس از حمله مرگبار در واشنگتن که در آن رحمانالله لکنوال، پناهجوی ۲۹ ساله افغان، بهعنوان مظنون بازداشت شد، دولت ترامپ از این رویداد بهعنوان مبنای تشدید سیاستهای ضد مهاجرتی استفاده کرد. یادداشتهای رسمی حکومت، این حادثه را دلیلی برای بازبینی گسترده تمام پروندههای مهاجران افغان دانستند.
در نتیجه، صدور ویزا، بررسی پناهندگی، تمدید اقامت دایم و حتی روند اعطای تابعیت به افغانها متوقف شد. حدود ۱۹۰ هزار افغان که پس از سقوط حکومت پیشین به امریکا آمدهاند، اکنون با آیندهای نامعلوم روبهرو هستند. حتی دارندگان اسناد قانونی نیز دیگر احساس مصونیت نمیکنند.
وزارت امنیت داخلی امریکا در بیانیهای شدیدالحن مدعی شد که برنامههای انتقال بشردوستانه در دوران حکومت پیشین، «افراد بررسینشده، از جمله تروریستها» را وارد امریکا کرده است؛ ادعایی که به باور بسیاری از نهادهای حقوق بشری، اغراقآمیز و سیاسی است.
افغانستان؛ از مسئله ژئوپولیتیکی تا تهدید مهاجرتی
در این چارچوب جدید، افغانستان دیگر نه بهعنوان یک بحران انسانی یا ژئوپولیتیکی، بلکه عمدتاً بهعنوان منبع تهدید مهاجرتی و امنیتی دیده میشود. این تغییر نگاه، پیامدهای عمیقی دارد: افغانستان از دستور کار دیپلماسی خارج میشود، اما افغانها در داخل و خارج کشور، بهعنوان مسئله امنیت داخلی امریکا باقی میمانند.در واقع، حذف افغانستان از استراتیژی امنیت ملی، همزمان با حضور پررنگ افغانها در سیاست مهاجرتی امریکا رخ داده است؛ حضوری که نه از سر همدلی، بلکه در قالب محدودیت، نظارت و اخراج تعریف میشود.
جمعبندی
استراتیژی جدید امنیت ملی ایالات متحده امریکا بهروشنی نشان میدهد که افغانستان دیگر در مرکز سیاست خارجی و محاسبات رسمی امنیت ملی واشنگتن قرار ندارد. حذف کامل افغانستان از این سند، نه یک غفلت اداری، بلکه بازتاب یک تصمیم آگاهانه و تغییر عمیق در اولویتهاست؛ تغییری که در آن امریکا تمرکز خود را از بحرانهای دوردست و پرهزینه، به امنیت داخلی، مهار مهاجرت، رقابت قدرتهای بزرگ و تثبیت حوزه نفوذ مستقیم خود معطوف کرده است.
با این حال، کنار گذاشتهشدن افغانستان از اسناد رسمی به معنای پایان تأثیر این کشور بر سیاست امریکا نیست. برعکس، افغانستان از یک مسئله خارجی به یک چالش داخلی برای ایالات متحده تبدیل شده است؛ چالشی که عمدتاً در قالب مهاجرت، امنیت مرزها و نگرانیهای ضدتروریستی بازتعریف شده است. افغانها دیگر نه بهعنوان قربانیان یک جنگ طولانی، بلکه اغلب بهمثابه «ریسک امنیتی بالقوه» در گفتمان رسمی دولت امریکا ظاهر میشوند؛ روایتی که پیامدهای انسانی و حقوقی گستردهای بهدنبال داشته است.
در این معادله جدید، طالبان نه شریک راهبردیاند و نه متحد، بلکه یک واقعیت حاکم و قابل مدیریت تلقی میشوند؛ واقعیتی که تا زمانی که تهدید مستقیم و فرامرزی علیه منافع امریکا ایجاد نکند، در حاشیه توجه باقی خواهد ماند. هدف اصلی واشنگتن دیگر تغییر نظام سیاسی افغانستان یا سرمایهگذاری بر آینده آن نیست، بلکه مهار تهدیدها، جلوگیری از موجهای جدید مهاجرت و حفظ امنیت داخلی امریکا است. این رویکرد، افغانستان را به یک پرونده سرد، کمهزینه و عمدتاً امنیتی تقلیل داده است.
در این میان، ناتوانی مخالفان طالبان در خلق یک روایت منسجم، واقعگرایانه و همراستا با منافع ملی امریکا نیز نقش مهمی در بهحاشیهرفتن افغانستان ایفا کرده است. مخالفان طالبان نتوانستهاند بدیلی معتبر ارائه کنند که از منظر واشنگتن، نه صرفاً اخلاقی، بلکه عملی، کمهزینه و امنیتمحور باشد. نبود اجماع سیاسی، پراکندگی رهبری و اصرار بر گفتمانهای گذشته، باعث شده است که صدای اپوزیسیون افغانستان در میان اولویتهای جدید امریکا شنیده نشود و خلأ روایت، عملاً به نفع طالبان تمام شود.
در نتیجه، افغانستان امروز در وضعیتی پارادوکسیکال قرار دارد: غایب در استراتیژیهای رسمی، اما حاضر در پیامدهای امنیتی، مهاجرتی و انسانی سیاست جهانی. آینده این کشور، بیش از هر زمان دیگر، نه به تصمیمهای واشنگتن، بلکه به تحولات درونی افغانستان، شکلگیری یک بدیل سیاسی قابل اعتماد، و توان جامعه جهانی برای بازتعریف مسئولیتهای اخلاقی و امنیتی خود وابسته است. تا زمانی که این متغیرها تغییر نکنند، افغانستان همچنان در حاشیه نظم جهانی باقی خواهد ماند؛ حضوری خاموش در اسناد، اما پرهزینه در واقعیت.
ورونیکا بوسکوویچ پوهار، کاردار اتحادیه اروپا در افغانستان، بر کمکهای این نهاد به افغانستان نظارت دارد. او با مقامهای طالبان ملاقات میکند، از کسبوکارهای زنان دیدن میکند و به دیدن کودکان به مکاتب میرود و برخی از پروژههای اتحادیه اروپا را افتتاح میکند. در بسیاری از این مناسبتها، خانم پوهار با پوشش و آرایش متفاوتی ظاهر میشود. مثلا بسیاری اوقات با کلاه سیاه شاپو، کت سیاه چرمی یا پشمی، گردنبندی نقرهای آویزان بر سینه و کفشهای براق.
او یکی از فعالترین دیپلوماتهاست که در بیش از یک سال ماموریت خود در افغانستان، دهها پروژه را در حمایت از زنان، کودکان و جوامع آسیبپذیر در افغانستان راهاندازی کرده است.
خانم ورونیکا بوسکویچ پوهار عمدتا با پوشش ویژهای در سفرهای رسمی و گشایش پروژههای اتحادیه اروپا در مناطق مختلف افغانستان ظاهر شده است. او هرچند گاهی باتوجه به عرف دیپلوماتیک و احتمالا حساسیتهای طالبان، در برخی برنامهها چادر و حجاب عربی نیز، به تن کرده است. اما همواره کلاه شاپو سیاه به سر دارد و سایر پوششهای ویژه و نمادهای فرهنگ اروپایی خود را در سایه حاکمیت سختگیرانه طالبان حفظ کرده است. این دیپلومات زن در ماه اپریل ۲۰۲۴ به عنوان رئیس هیئت نمایندگی اتحادیه اروپا در افغانستان منصوب شد. او در سپتمبر همین سال به کرسی کاردار این اتحادیه در افغانستان تکیه زد.
این کاردار شیکپوش در این مدت دهها پروژه را در حمایت از افغانها به راه انداخته و به نیازمندان ناامید و بیپناه در این کشور، دست یاری داده است. ورونیکا بوسکویچ پوهار در این مدت با دهها مقام طالبان با پوشش ویژه خود دیدار و گفتوگو کرده است. در حالی که بسیاری از دیپلوماتهای خارجی و کارمندان سازمانهای بینالمللی در افغانستان به تبعیت از قوانین طالبان، ترجیح دادهاند لباسهایی را به تن کنند که تا حدودی مورد تایید این گروه باشد.
ورونیکا بوسکوویچ کیست؟
ورونیکا بوسکوویچ پوهار دیپلومات باسابقه اهل اسلوونی است که تحصیلات خود را در دانشگاه لیوبلیانا به پایان رسانده است. او بیش از ۲۰ سال تجربه کار در حوزههای مختلف از جمله حقوق بینالملل و همکاریهای توسعهای دارد و بهعنوان یک مدیر و رهبر استراتژیک شناخته میشود.
خانم پوهار در اپریل ۲۰۲۴ بهعنوان رئیس هیئت اتحادیه اروپا در افغانستان منصوب شد و از سپتامبر همان سال مسئولیت امور دیپلوماتیک این هیئت را بر عهده گرفت. پیش از آن، از جنوری ۲۰۲۱ نماینده اسلوونی در کمیته سیاسی و امنیتی بود.
او بین سالهای ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰ در سمتهای مختلف دیپلوماتیک، از جمله وزیر مختار، معاون نماینده دائم در یونسکو، معاون رئیس مأموریت در فرانسه و موناکو و معاون رئیس مأموریت در مراکش فعالیت داشته است.
از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷، وی معاون مدیرکل امور چندجانبه، حقوق بینالملل و همکاریهای توسعهای در وزارت خارجه اسلوونی بود و همزمان در هیئت مدیره مرکز تعالی امور مالی در لیوبلیانا نیز عضویت داشت.
خانم بوسکوویچ پوهار بین سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ بهعنوان مسئول امور دیپلماتیک و معاون رئیس مأموریت فعالیت میکرد و عضو کمیته راهبری اصلاح بودجه آژانس انرژی هستهای نیز بوده است.
او پیش از آن، از ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۰، بهعنوان مشاور حقوقی در دفتر نخستوزیر اسلوونی در امور اتحادیه اروپا کار میکرد.
ورونیکا بوسکوویچ پوهار مادر یک پسر و یک دختر است.
افغانستان اینترنشنال با ارسال پیامی به ورونیکا بوسکوویچ پوهار، خواستار نظر او درباره محدویدتهای طالبان بر پوشش زنان افغانستان شد، اما تاکنون پاسخی دریافت نکرده است.
طالبان و تغییر پوشش شهروندان
پوشش رسمی برای کارمندان در دوره جمهوریت، حکومت پیش از طالبان در افغانستان، یک امر ضروری بود. اکثر کارمندان دولتی مرد با لباسهای رسمی، مانند دریشی و نکتایی به ادارات حاضر میشدند. زنان نیز در آن زمان مجبور به رعایت حجاب اجباری نبودند. طبق قوانین افغانستان، زنان افغان تا پیش از به قدرت رسیدن طالبان از حق انتخاب پوشش برخوردار بودند. بسیاری از زنان تحصیلکرده و کارکنان نهادهای دولتی و سازمانهای بینالمللی با توجه به عرف اجتماعی-نه الزام قانونی، چادرهای کوچکی را به سر میکردند.
اما همزمان با فروپاشی جمهوریت و سلطه طالبان بر افغانستان، یکشبه پوشش زنان و مردان به شدت رنگ عوض کرد. مردان از ترس طالبان پیراهنتنبان و کلاههای ویژه مورد نظر طالبان را به تن کردند و زنان نیز چادرهای خود را پهنتر و پوشیدهتر کردند. اعمال محدودیتها و سختگیریهای طالبان بهطور روزافزونی سیمای همه شهروندان را عوض کرد. امروزه مردان معدودی خلاف میل طالبان ریش میتراشند و زنان اندکی از ترس بازداشت این گروه جرئت میکنند از پوشیدن حجاب اجباری و مورد نظر طالبان سر باز زنند.
طالبان در چهار سال سلطه بر افغانستان در شهرهای مختلف، به ویژه در کابل زنان و دختران را به دلیل رعایت نکردن حجاب اجباری موردنظر این گروه، بازداشت و شکنجه کرده است.
طالبان پوشیدن پیراهنتنبان را که گفته میشود پیشینه خیلی قدیمی در افغانستان ندارد، به کارمندان دولت، دانشآموزان، کارکنان سازمانهای غیردولتی و مردم عام تحمیل کرده است. طالبان دریشی و دیگر لباسهای رسمی را «غیرشرعی و غیراسلامی» میداند.
وزارت امر به معروف طالبان در آخرین مورد، در ۱۶ قوس چهار جوان را در منطقه جبرئیل هرات به دلیل سر باز زدن از پوشش مورد نظر خود و «تقلید فرهنگ بیگانه» بازداشت کرد.
این جوانان که خود را گروه «توماس شلبی» معرفی میکنند، به تقلید از کلیان مورفی، بازیگر نقش اول سریال بریتانیایی «پیکی بلایندرز»، با بالاپوش و کلاهپیکدار سیاه، کرتی، یخنقاق و نکتایی در شهر هرات گشتوگذار میکردند.
پیش از این، والی طالبان در هرات پوشیدن چادری را برای زنان در این ولایت اجباری کرد. هرات یکی از تنها شهرهای بود که زنان به جای چادری، از حجابهای عربی و ایرانی استفاده میکردند. طالبان در شهر و ولسوالیهای هرات ارائه خدمات دولتی به زنان بدون چادری را متوقف کرد.
ویدیوهای رسیده به افغانستان اینترنشنال نشان میداد که کارکنان مراکز صحی، معلمان مکاتب و دیگر کارکنان زن از رفتن به دفترهای خود بدون چادری منع شدند. ماموران امر به معروف طالبان بسیاری از آنها را لتوکوب کردند و ساعتها گروگان گرفتند تا از بیرون چادری بخواهند و با پوشیدن آن از اداره بیرون شوند.
برخورد دوگانه طالبان با زنان افغان و خارجی
طالبان همزمان با این که در چهار سال گذشته قوانین و فرمانهای دستوپاگیر و نقضکننده حقوق بشر و حقوق زنان را عملی کرده، با زنان خارجی، از جمله دیپلوماتها، گردشگران، کارمندان زن سازمانهای بینالمللی درباره پوشش، فعالیت و گشتوگذار در شهرها مدارا کرده است.
گزارشهای منتشر شده در سالهای پسین حاکی است که حتی پورناستارهای زن نیز، به عنوان گردشگر به افغانستان سفر کرده و از مناطق مختلف در شبکههای اجتماعی ویدیو منتشر کردهاند. مقامات و جنگجویان طالبان نهتنها فرمانهای سختگیرانه ملا هبتالله، رهبر خود را بر زنان خارجی تحمیل نکرده، که بربنیاد گزارشها امنیت آنها را تامین کرده و از آنها با آغوش باز پذیرایی کردهاند.
افغانستان اینترنشنال سال گذشته گزارشی نشر کرد که دیده میشد، جنگجویان طالبان شانه به شانه گردشگران زن چینی عکس گرفتهاند. این جنگجویان حتی سلاح خود را در اختیار گردشگران و پورناستارهای زن خارجی قرار داده و با سفرههای رنگین از آنها میزبانی کردهاند.
تناقض در تظاهر و عملکرد طالبان
طالبان در چهار سال سلطه بر افغانستان زنان افغان را تقریبا از تمامی عرصههای اجتماعی حذف کردهاست. حق آموزش، حق اشتغال، حق انتخاب، حضور در اجتماع و دهها حق اساسی و انسانی زنان افغان در این مدت از سوی طالبان نقض شده است.
قانون امر به معروف طالبان حتی صدای زنان را «عورت» دانسته و آنها را از سخن گفتن در حضور غیرمحارم منع کرده است. فوزیه کوفی، فعال حقوق زنان و وکیل مجلس در حکومت پیشین، پیشتر در یک نشست بینالمللی در مادرید گفت از میان ۲۶۰ فرمان و کارشیوه طالبان، دستکم ۱۶۱ مورد آن «ضد زن» بوده است.
این در حالی است که از مقامات بلندپایه تا جنگجویان طالبان در برخورد با زنان خارجی، حتی پورناستارها، از خود چهره متفاوتتری نشان دادهاند. گزارشهایی وجود دارد که نشان میدهد طالبان به برخی از خارجیهای فعال در شبکههای اجتماعی پول و امکانات فراهم کردهاند تا آنها از اداره این گروه تصویر قابلپذیرشی ارائه دهند.
