زنان، صلح، امنیت؛ امنترین و ناامنترین نقاط زمین برای زنان برای زنان کجاست؟
از ابتداییترین حقوق انسانی، داشتن امنیت شخصی است. نیمی از افراد جهان اما به طور روزانه امنیت شخصیشان در معرض تهدید قرار میگیرد . زنان از تمام گروههای سنی و نژادی در زندگی روزمره خود با شرایط ناامن، چه روانی، چه جسمی رو به رو میشوند.
به عنوان نمونه، زمانی که تنها در حال طی کردن مسیر خانه پیادهاند یا زمانی که در تاکسی نشستهاند و چه زمانی که خیلی ساده در مکانهای عمومی حضور دارند.
از نظر تاریخی در بیشتر جوامع جهانی تلاشی برای قرار دادن اولویت امنیت زنان نشده است؛ یعنی بیشتر جوامع دنیا به طور کلی مهری نسبت به زنان نشان ندادهاند.
برخی تحقیقات و مطالعات تاریخی نشان میدهد دوازده هزار سال پیش با پیدایش کشاورزی و سکونتگاههای جمعی، اساس جوامع مردسالار بنا نهاده شده است.
یک تغییر ناگهانی در سبک زندگی که عامل مهم انتقال پایهای قدرت به سمت مردان شد؛ تغییری بنیادین در جامعه که بذر نابرابری جنسیتی، تبعیض و خشونت را پاشید.
عوامل متفاوتی باید سنجیده شود تا میزان امنیت یک جامعه برای زنان در آن مشخص شود اما دو شاخصه، گویای شرایط ناامن برای زنان است:
اولی تعداد جرایم مرتکب شده نسبت به زنان و دومی قوانینی که زنان را در برابر آن جرایم محفوظ نگه میدارد.
قتل، تجاوز، سوءاستفاده جنسی و خشونت خانگی چهار دسته از جرایم اصلی مرتکب شده نسبت به زنان است.
البته از آن جایی که آمارهای رسمی دولت ها همیشه با شفافیت نمی آیند اکثر آمارهای تحقیقاتی تنها میتواند نزدیک به واقعیت اما نه خود واقعیت باشد.
به طور مثال کشور سویدن یکی از بالاترین نرخهای تجاوز به زنان را در جهان نشان میدهد و این تنها به آن دلیل است که این جرايم توسط زنان گزارش شده و پلیس آنها را ثبت میکند؛ در حالی که در بسیاری از کشورهای خاورمیانه از جمله افغانستان، ایران و بحرین که شهادت زنان نصف مردان حساب میشود، آنها با گزارش جرمی که علیهشان اتفاق افتاده، خود محکوم میشوند و در واقع آمار پایین جرایم ثبت شده نسبت به زنان، بیانگر عدم امنیت زنان است!
طبق آمار سال گذشته سازمان جمعیت جهانی، جاپان و پولند کمترین تعداد جرايم نسبت به زنان و افریقای جنوبی بیشترین آنها را ثبت کردهاند.
بخشی دیگر از عوامل امنیت زنان، قوانین حقوقی آنها در یک اجتماع است؛ قوانینی در حوزههای سقط جنین، خشونت خانگی، تجاوز توسط همسر، سو استفاده جنسی در محیط کار، سن ازدواج، استقلال زنان، حق ارث، حق تحصیل، حق کار، ازدواج اجباری و حق رای.
بر اساس گزارش تحقیقاتی سال گذشته «سیفتی دیتکتیوز»، آلبانیا، آسترالیا و اتریش دارای بهترین قوانین برای زنان نامگذاری شدند در حالی که یمن و سوریه در نقطه مقابل قرار گرفتند؛ البته با روی کار آمدن دوباره طالبان در تابستان سال گذشته، افغانستان در صدر جدول بدترین شرایط، و بالاتر از یمن و سوریه قرار میگیرد.
سیستم قضایی یک کشور مهمترین نقش را در حفظ امنیت زنان تعریف میکند مخصوصا وقتی موضوع دفاع از خود به میان میآید.
تحقیقات نشان میدهد که یک جناحگیری موروثی جنسیتی در ریشه قوانین کشورهای جهان نهادینه شده است.
به طور مثال بر اساس دادههای آماری یک رشته تحقیق در سال ۲۰۱۹، هشتاد درصد زنان محکوم به ارتکاب قتل در زندانهای روسیه در دفاع از خود مرتکب جرم شدهاند؛ علیرغم این که روسیه در این زمینه برای حمایت از زنان قانون وضع کرده اما به خاطر بندی دیگر از قانون که برای دفاع از خود حد و حدود تعیین کرده است، در عمل نمیتواند حامی برای زنان گرفتار شده باشد.
به گفته سازمان ملل در هر یک ساعت شش زن توسط فردی نزدیک و خویشاوند به خود کشته میشود.
به عنوان نمونه، در ایران فرزندکشی مجازات پایینی برای پدر دارد مثل مجازات زندان از سه تا ده سال؛ یا اگر زنی در مقابل تجاوز از خود دفاع کند و فرد متجاوز کشته شود زن به سختی میتواند آن را در دادگاه اثبات کند. همچنین سالهاست لایحه حمایت از زنان در هزارتوی اتاقهای قانون گذار جمهوری اسلامی دارد خاک میخورد.
آمار سازمان جمعیت جهانی (پیش از سقوط افغانستان بهدست طالبان) نشان می دهد که افریقای جنوبی، برازیل، روسیه، مکزیکو و ایران پنج کشور خطرناک در جهان برای زنان فهرست گذاری شدهاند. در نقطه مقابل اسپانیا، سنگاپور، ایرلند، اتریش و سوئیس امنترین کشورها برای زنان نام گذاری شدهاند.
در یک تحقیق میدانی در سال گذشته میان پنجاه و دو کشور جهان، پنجاه درصد زنان در طول روز برای تنها پیاده روی کردن حس خطر نمیکنند، در حالی که همین پنجاه درصد برای تنها بیرون رفتن در شب احساس خطر میکنند. بسیاری از افراد شرکت کننده در این تحقیق نیز بر این باور بودند که سویدن، ناروی و کانادا امنترین کشورها برای زندگیاند.
طبق شاخص آماری زنان-صلح و امنیت، قاره افریقا و غرب قاره آسیا خطرناکترین جاهای زمین برای زنان است.
در تحقیقات جدید سال ۲۰۲۲ ، بر اساس دادههای پزشکی و امنیتی سازمان اینترنشنال اس او اس، افغانستان، جمهوری افریقای مرکزی، عراق، لیبیا، سوریه و یمن ناامنترین کشورهای جهان برای زنان و آیسلند، دنمارک، ناروی، فنلند و سوئیس امنترین کشورها ذکر شدهاند.
اما حالا سوال اصلی اینجاست که چه طور میشود برای بهبود شرایط امنیت زنان در جهان تلاش کرد. جدا از برنامه های سازمانهای حقوق بشری، شاید نخستین قدم آموزش این نکته باشد که جرایمی چون تجاو و سوء استفاده جنسی خطای قربانی نیست. همینطور آموزش نپذیرفتن خشونت در جامعه، قدمی بنیادین دیگر برای فراهم کردن امنیت زنان است.
