تلاش‌های «کند و دیرهنگام» برای آتش‌بس در غزه
وزیر خارجه امریکا به خاورمیانه رفت تا درباره طرح‌های غزه بعد از جنگ با کشورهای عربی گفت‌وگو کند. آنتونی بلینکن به شبکه العربیه گفته است که در حال بررسی گزینه‌های بدیل و چگونگی تعامل با حماس است.
سازمان ملل در تازه‌ترین گزارش خود می‌گوید که دست‌کم ۵۷۶ هزار نفر در غزه در یک قدمی قحطی قرار دارند و زمان برای رسیدگی به حدود ۳۰۰ هزار نفری که در شمال غزه منزوی شده‌اند، رو به اتمام است.
هر چند تلاش‌های جدی برای رساندن کمک‌های بشردوستانه به ساکنان غزه جریان دارد، اما نهادهای امدادرسان این تلاش‌ها را در مقایسه با عمق فاجعه‌ای که در غزه پدیدار شده، ناکافی می‌دانند.
با آنکه پیش از ماه رمضان، خوشبینی‌هایی وجود داشت که تلاش‌های دیپلوماتیک چندجانبه برای توقف یا پایان دادن جنگ به‌دست آمده، اما سریعا این خوشبینی‌ها به سرابی مبدل شد که دست‌یابی به آن آسان به نظر نمی‌رسد، هرچند مذاکرات میان اسرائیل و حماس با کوشش چند کشور ادامه دارد.
مذاکرات نافرجام
اخیرا رویترز به نقل از دو منبع امنیتی مصری اعلام کرد که قاهره در تلاش برای از سرگیری آتش‌بس در غزه است و در این مذاکرات تلاش می‌شود مواضع دو طرف نزدیک‌تر شود.
قطر، مصر، امریکا و امارات متحده عربی از طرف‌هایی بوده‌اند که طی پنج ماه گذشته در میدان مذاکرات نقش برجسته‌ای بازی کرده‌اند.
همزمان با شدت‌گرفتن نبرد در میدان میان اسرائیل و حماس، قاهره، پاریس و دوحه جولانگاه هیات‌های مذاکره‌کننده بود.
طرف‌های مختلف تاکنون طرح‌های موقت و دائمی آتش بس را به طرف‌های درگیر پیشکش کرده‌اند، که از سوی اطراف درگیر پذیرفته نشده است.
این طرح‌ها از سوی کدام کشورها ارائه شده و چرا تا هنوز طرح‌های پیشنهادی نتوانسته قناعت دو طرف را به دست آورد؟
طرح قطر
وال استریت جورنال به نقل از مقام‌های حماس و مصر در گزارشی نوشت که قطر رهبران حماس را تهدید کرده که اگر با توافق آزادی گروگان‌ها و آتش‌بس در غزه موافقت نکنند، از این کشور اخراج خواهند شد.
قطر به عنوان کشور میزبان رهبران حماس و یکی از کمک‌کننده‌های مالی این گروه، در ماه‌های اخیر به شدت درگیر این تنش بوده است.
هرچند تصور می‌شد که با توجه به نفوذ قطر در میان رهبران حماس، دخیل شدن پای قطری‌ها می‌تواند دامنه این تنش را از گسترده‌تر شدن جمع کند، اما چند لایه‌ای بودن رهبریت حماس و اختلاف درونی این گروه، کار قطر را دشوارتر کرده است.
طرح پیشنهادی قطر آزادی گروگان‌ها از نزد حماس و آزادی زندانیان فلسطینی از زندان‌های اسرائیلی را شامل می‌شود. به نظر می‌رسد دو طرف درگیر با این بندها چندان مخالفتی ندارند.
در بخشی از طرح پیشنهادی قطر آمده است که همزمان با بیرون شدن کامل نیروهای اسرائیلی از نوار غزه، رهبران حماس هم این منطقه را ترک کنند.
این پیشنهاد با مخالفت برخی از رهبران حماس از جمله جناح سنوار مواجه شده و با آنکه رئیس موساد این طرح را به کابینه جنگ اسرائیل پیشکش کرد، اما بخت چندانی برای عملی شدن نداشت.
طرح امریکا
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا، که از آغاز جنگ شش بار به خاورمیانه سفر کرده، گفته است که پیشنهادی قوی برای آتش‌بس در غزه وجود دارد، اما مطمئن نیست که حماس آن را می‌پذیرد یا خیر.
این دومین نسخه طرح پیشنهادی ایالات متحده است که در یک ماه گذشته با درنظرداشت خواست‌های دو طرف درگیر تهیه شده است.
در طرح پیشین، ایالات متحده بر آزادی بدون قید و شرط گروگان‌ها از نزد حماس تاکید کرده بود و آزادی برخی از زندانیان فلسطینی هم مشمول طرح پیشین شده بود.
ایالات متحده این روزها، بیش از هر زمانی، بر ایجاد دولت مستقل فلسطینی تاکید می‌کند، اما حماس در این دولت جایی ندارد و نسلی از تکنوکرات‌های فلسطینی باید سرنوشت قدرت دولت مستقل آتی را به‌دست بگیرد.
طرح مصر
قاهره، پایتخت مصر، از آغاز مذاکرات برای پایان دادن بحران در غزه میزبان چند دور گفت‌وگوها بود.
روابط سنتی رهبران فلسطینی با مصر و هم‌مرز بودن این کشور با باریکه غزه، نقش این کشور را در معضل تاریخی فلسطین در صدر نگه داشته است.
رویترز به نقل از مقام‌های امنیتی مصری نوشته است که طرح سه مرحله‌ای برای برقراری آتش‌بس دایمی و برگشت ساکنان غزه به خانه‌های‌شان از جانب قاهره پیشنهاد شده بود.
در این سه مرحله، حماس باید گروگان‌ها را آزاد و اسرائیل زندانیان مورد توافق را از بند رها کنند.
همچنین برای رسیدن به آتش‌بس دایمی گروه‌های حماس و جهاد اسلامی از امتیاز داشتن قدرت در باریکه غزه بگذرند، که با مخالفت جدی رهبران حماس مواجه شد.
این طرح با امکان تغییر در بندهای آن با استقبال اسرائیل مواجه شد، به گزارش وال استریت ژورنال، اسرائیل تنها با ابقای حماس در غزه پساجنگ انعطافی نشان نمی‌دهد.
مانع آتش‌بس
حضور بنیامین نتانیاهو و جریان راست افراطی در قدرت اسرائیل از یک‌سو و تفاوت آرای رهبران حماس، مساویانه مانع رسیدن به راه حل و پایان معضل کنونی غزه شده است.
از سوی دیگر، جنگ غزه با برنامه‌های عمرانی کشورهای عربی قدرتمند پیوند دارد که هزینه بازسازی غزه پساجنگ را هم به عهده گرفته‌اند. اما هر دو طرف به خوبی می‌دانند که پایان جنگ کنونی به منزله شروع صفحه جدیدی از سیاست‌گذاری در اسرائیل و فلسطین خواهد بود که این دو جریان در آن جایی نخواهند داشت.
حل بحران غزه در وضعیت کنونی برای کشورهایی که برنامه‌های عمرانی‌شان به شدت آسیب دیده، یک امر حیاتی است، اما به نفع کشورهایی است که در پی تغییر نظم جهانی مورد حمایت امریکا و غرب‌اند. آن‌ها با ادامه تنش و بحران در خاورمیانه، زمینه بیشتری برای ماهی‌گیری از این آب گل‌آلود خواهند داشت.
در حالی که فرضیه‌ها و طرح‌های مختلف برای آتش‌بس سبک و سنگین می‌شود، این جنگ همچنان در غزه قربانی می‌گیرد و آن‌ها که زنده مانده‌اند، دچار قحطی و بی‌سرپناهی کم‌سابقه‌ای شده‌اند.