برگزاری مانور نظامی مشترک محدودی با حضور شماری از نیروهای امریکایی و ارمنی در پایگاهی در حومه ایروان، با واکنش شدید کرملین مواجه شده است. این مانور مشترک از دوشنبه ۲۵ سرطان آغاز شده و تا چهارشنبه ۳ اسد ادامه خواهد داشت.
بر اساس اعلام ستاد فرماندهی اروپایی ایالات متحده، هدف از برگزاری این مانور مشترک ۱۱ روزه که با نام «شریک عقاب» انجام می‌شود افزایش توانمندی همکاری بین ایالات متحده و ارمنستان در عملیات حفظ صلح و ثبات در منطقه است.
بر اساس گزارش‌ها، با وجود تعداد کم‌شمار نیروهای امریکایی شرکت‌کننده در این مانور، زمان‌بندی و ماهیت این مانور مشترکب، باعث واکنش تند مقامات روسی شده است.
کرملین برگزاری این مانور را به عنوان شاخص ملموسی از چرخش ژئوپلیتیکی ایروان از روسیه به سمت غرب تعبیر کرده که به دنبال از دست رفتن کنترول ارمنستان بر قره‌باغ کوهستانی رخ داده است.
در جریان حمله همه‌جانبه جمهوری آذربایجان در ماه سنبله ۱۴۰۲ به منطقه قره‌باغ کوهستانی (ناگورنو-قره‌باغ) مسکو انتظارات ارمنستان مبنی بر حمایت و پشتیبانی از این کشور در برابر آذربایجان را برآورده نکرد.
قره‌باغ کوهستانی که در منطقه قفقاز جنوبی واقع شده، سال‌هاست مورد مناقشه آذربایجان و ارمنستان است و این دو کشور در سال‌های آخر دهه ۱۹۸۰میلادی و همچنین اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی بارها برسر کنترول این منطقه با هم درگیر شدند.
آخرین رویارویی عمده میان ارمنستان و آذربایجان بر سر این منطقه در سال ۲۰۲۰میلادی (۱۳۹۹ شمسی) رخ داد که در آن هزاران نفر در طی شش هفته درگیری‌های شدید بین دو طرف کشته شدند.
تسلیم منطقه قره‌باغ کوهستانی به جمهوری آذربایجان و انحلال جمهوری خودخوانده ارمنی‌ها در این منطقه در سال گذشته در پرتو سکوت مسکو که متحد سنتی ایروان به شمار می‌رفت و همچنین عمل نکردن مسکو به تعهدات خود برای کمک به ارمنستان، باعث سرخوردگی ارمنستان شد و ایروان اقدامات سریعی برای تقویت روابط امنیتی خود با غرب انجام داد.
مقامات ارمنستان نگران هستند که باکو در همفکری و همکاری انقره علاوه بر طرح‌هایی برای منطقه قره‌باغ، اهداف بلندپروازانه دیگری را که منافع ارمنستان را به خطر بیندازد دنبال کند.
ترکیه همواره از جمهوری آذربایجان پشتیبانی کرده و تسلیحات آذربایجان را در جریان این درگیری‌ها تامین کرده است.
در جنگ سال ۲۰۲۰ ارمنستان و جمهوری آذربایجان، پهپادهای نظامی ترکیه موجب شدند آذربایجان دست بالا را در نبرد داشته باشد و موقعیت ارمنستان در منطقه تضعیف شود.
کریستینا کیوین، سفیر ایالات متحده در ارمنستان، در مراسم شروع مانور شرکای عقاب در ۲۵ سرطان شرکت کرد.
همزمان یک رسانه ارمنی گزارش داده پنتاگون مشاوری را برای امور ارمنستان تعیین کرده است هرچند که وظایف و مسئولیت‌های این مشاور به صورت عمومی اعلام نشده است.
مسکو در این وضعیت به حضور نیروهای امریکایی در قفقاز به شدت واکنش نشان داده و ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، با لحنی تند به برگزاری این مانور انتقاد کرد و گفت ایالات متحده و ناتو قصد دارند تعادل شکننده در منطقه را بر هم بزنند و درگیری را دوباره شعله‌ور کنند.
به گزارش تاس، خبرگزاری رسمی روسیه، زاخارووا حضور امریکایی‌ها در قفقاز جنوبی را الگویی تکراری عنوان کرد و گفت این اقدام «فقط پتانسیل درگیری موجود در منطقه را تقویت می‌کند و نه تنها مرزبندی‌های جدیدی ایجاد می‌کند که کانون‌های درگیری تازه‌ای را رقم می‌زند.»
تحلیلگران و ناظران منطقه‌ای واکنش تند کرملین را ناشی از نگرانی روسیه نسبت به کاهش نفوذ خود در منطقه عنوان می‌کنند و معتقدند حضور فزاینده استراتژیک امریکا در آنجا ممکن است طرح‌های مسکو برای دور زدن تحریم‌ها را دستخوش تغییر کند.
این واکنش‌ها را باید در سایه تصمیم جدید ایروان دید. نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، به تازگی اعلام کرده که این کشور از سازمان پیمان امنیت جمعی به رهبری روسیه خارج خواهد شد.
با اینکه ایروان تحت رهبری پاشانیان تمایل زیادی به غرب نشان داده اما روسیه هنوز اهرم‌های زیادی برای ادامه نفوذ و فشار بر ارمنستان دارد.
ایروان از نظر اقتصادی به تجارت و عرضه گاز طبیعی روسیه وابسته است و مسکو کنترول کامل تولید برق اتمی در تاسیسات متسامور را در دست دارد که ۱۲ سال دیگر از عمر مفید آن باقی مانده است.
کرملین همچنین یک پایگاه نظامی در گومری دارد که میزبان نیروهای روسی است.
