اختلاف حقانی‌ها با هبت‌الله؛ آیا رهبر طالبان کلید وزارت مهاجرین را به پسر حقانی می‌دهد
افغانستان اینترنشنال
به‌دنبال کشته شدن خلیل‌‌‌الرحمن حقانی، وزیر مهاجرین طالبان، اولین گام در راستای ارتقای جایگاه احمد حقانی، پسر ارشد او در پکتیا برداشته شد. احمد حقانی برای انجام «مسئولیت‌های قومی» جانشین پدرش معرفی شد. آیا ملا هبت‌الله او را به رهبری وزارت مهاجرین برمی‌گزیند؟
خلیل‌الرحمان حقانی، وزیر مهاجرین طالبان روز چهارشنبه هفته گذشته در حمله مهاجم انتحاری در ساختمان این وزارت در کابل کشته شد. داعش خراسان مسئولیت این حمله را به عهده گرفت.
روز پنجشنبه، ۲۲ قوس در مراسم تشییع جنازه حقانی در پکتیا در حضور شماری از رهبران طالبان از جمله مولوی عبدالکبیر، معاون سیاسی رئیس‌الوزرا و امیرخان متقی، وزیر خارجه این گروه، سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله طالبان، پسر ارشد خلیل حقانی را به‌عنوان جانشین پدرش معرفی کرد.
ظاهراً، آن طور که شماری از اعضای طالبان در اکس نوشتند احمد حقانی «طبق آداب و رسوم» رایج در پکتیا جای پدرش را گرفته است.
محمد جلال، از نزدیکان سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله طالبان در صحفه اکس نوشت: « حافظ احمد حقانی، پسر ارشد خلیل‌الرحمان حقانی، برای انجام مسئولیت‌های قومی پدرش در پکتیا انتخاب شد.»
سعد عمر (حقانی) از نزدیکان طالبان نیز در واکنش به جانشینی احمد حقانی نوشت: «او در زمان حل منازعات قومی در کنار پدرش بود.»
سراج‌الدین حقانی با معرفی احمد حقانی به عنوان جانشین پدرش در تلاش است تا قدرت در شبکه حقانی را به نسل جدید این خانواده منتقل کرده و جایگاه این خاندان در قدرت و سیاست افغانستان را تقویت و ماندگار کند.
سراج‌الدین حقانی با این اقدام نشان داد که چشم به راه تعیین پسر کاکایش به رهبری وزارت مهاجرین از سوی رهبری طالبان در قندهار است. به عبارتی، خانواده حقانی انتخاب خود را کرده است و منتظر تصمیم قندهار است.
اختلاف حقانی‌ها با ملا هبت‌الله
اما سوال اینجاست آیا ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان که اخیرا با انتقاد علنی سراج‌الدین حقانی از شیوه فرمانروایی‌اش، اختلافات حلقه قندهار با خانواده حقانی برجسته‌تر شد، پسر خلیل حقانی را به وزارت مهاجرین منصوب خواهد کرد یا نه؟
هرچند هنوز طالبان اعلامیه رسمی درباره سرنوشت جانشینی وزارت مهاجرین منتشر نکرده است، اما اگر آن طور که برخی کارشناسان آگاه با مسایل طالبان گفته‌اند که ترور خلیل حقانی ناشی از اختلافات درون گروهی طالبان است، بعید به نظر می‌رسد، ملا هبت‌الله با تعیین پسر خلیل حقانی همچنان بخواهد وزنه مخالفان خود را سنگین نگهدارد.
یافته‌های افغانستان اینترنشنال نشان می‌دهد که آخرین نشست رهبران طالبان در قندهار با بروز اختلاف میان ملا هبت‌الله و رهبران شبکه حقانی از جمله سراج‌الدین حقانی و خلیل حقانی همراه بوده است.
به گفته منابع، در نشست قندهار، خلیل حقانی آشکارا با آخرین دستورات هبت‌الله، به ویژه آخرین فرمان او در مورد بستن انستیتوت‌های پزشکی مخالفت کرده بود.
عبدالکبیر از معاونان رئیس‌الوزرای طالبان نیز در سخنرانی در مراسم تشییع جنازه خلیل حقانی در پکتیا، موضوع مخالفت او را با فرمان اخیر ملا هبت‌الله فاش کرد و گفت که او در نشست قندهار با «جسارت» نظر خود را در برابر رهبر طالبان بیان کرد.
بسیاری بر این باورند که ملا هبت‌الله و حلقه قندهار در پی تضعیف منتقدان درونی طالبان از جمله خانواده حقانی یا به عبارتی شبکه حقانی اند و ترور خلیل حقانی را یک فرصت می‌شمارند.
در همین راستا، برخی از هواداران طالبان به جای احمد حقانی، محمد یوسف وفا، والی بلخ را که از نزدیکان ملا هبت‌الله است به عنوان جانشین خلیل حقانی تبلیغ می‌کنند، هرچند این اظهارات از سوی برخی از طالبان رد شد و برخی هم از آن انتقاد کرده اند.
سخنگویان رسمی طالبان به ویژه ذبیح الله مجاهد که در قندهار مستقر است، این گزارش‌ها را تکذیب و یا تایید نکردند.
برخی منابع طالبان می‌گویند که قندهار برای سنجش واکنش‌های شبکه حقانی این گزارش‌ها را به طور گسترده منتشر می‌کند.
منابع به عبدالحق عمری، خبرنگار افغانستان اینترنشنال گفتند که ملا هبت‌الله در تلاش است تا ابتدا فردی را به انتخاب خود به سرپرستی وزارت مهاجرین منصوب کند. به گفته منابع، اگر انتخاب او واکنش‌های زیادی برانگیخت، در گام دوم سعی خواهد کرد فردی را تعیین کند که نه انتخاب خودش باشد و نه انتخاب شبکه حقانی.
اما اگر آن طوری که داعش مسئولیت ترور بزرگ خانواده حقانی را به عهده گرفته، کشتن او کار این گروه و بزرگ شدن اختلافات شبکه حقانی با داعش باشد، احتمال تعیین پسر ارشد حقانی در راس وزارت مهاجرین بعید نیست. ملا هبت‌الله با انتصاب احمد حقانی به وزارت مهاجرین می‌تواند هم خلاء موجود در وزارت را پر می‌کند و هم از تنش به وجود آمده بین حقانی‌ها و حلقه قندهار بکاهد.
در همان حال، بعید به نظر نمی‌رسد که ملا هبت‌الله از بحث انتصاب احتمالی پسر خلیل حقانی به وزارت مهاجرین به عنوان ابزاری برای ساکت کردن خانواده حقانی و جلوگیری از انتقادهای علنی آن علیه خود و سیاست‌هایش استفاده کند.
طبق اطلاعات منابع، خلیل حقانی به عنوان مغز متفکر شبکه حقانی و بنیانگذار آن نقش مهم در بدست آوردن کرسی‌های بیشتر در مرکز و ولایات برای این شبکه داشته است. اگر هر فردی غیر از خانواده حقانی و از اعضای ارشد این شبکه به رهبری این وزارت تعیین شود، می‌تواند شکاف بین ملا هبت‌الله و حلقه اطراف او را با شبکه حقانی که پایگاه سنتی اقتدار آن در ولایات شرقی از جمله خوست و پکتیا است بیشتر کند.
احمد حقانی کیست؟
احمد حقانی آن طور که برخی از نزدیک شبکه حقانی در اکس نوشته‌اند، زمانی که خیلی جوان بود با خلیل حقانی، پدرش یک بار در سال ۲۰۰۳ و بار دیگر در سال ۲۰۰۵ در پاکستان بازداشت و زندانی شد و سپس در سال ۲۰۰۹ آزاد شد.
شبکه حقانی به‌عنوان یکی از قدرتمندترین گروه‌های شورشی نقشی محوری در حملات علیه نیروهای امنیتی افغان و بین‌المللی داشت. منابعی در طالبان می‌گویند که احمد حقانی زیر چتر شبکه حقانی در حملات این شبکه شرکت داشت. به گفته آنها، احمد حقانی معاون واحد انتحاری شبکه حقانی است.
خلیل حقانی، پدر احمد حقانی یکی از معماران حملات مرگبار در افغانستان شناخته می‌شد. به گفته سراج‌الدین حقانی، بیش از یک هزار انتحاری این گروه در دو دهه گذشته حمله انتحاری انجام داده‌اند.
اطلاعات بیشتری درباره نقش او در حکومت طالبان منتشر نشده است و تا کنون اطلاعات کمی درباره او موجود است.
با توجه به درز اختلافات میان شبکه حقانی و بدنه اصلی طالبان با محوریت قندهار، پر کردن خلاء در وزارت مهاجرین به یک آزمون جدی برای ملا هبت‌الله آخندزاده تبدیل شده است.
عدم حضور ملا هیت‌الله در مراسم خاکسپاری خلیل حقانی در پکتیا از دید بسیاری به عنوان اوج اختلاف میان او و شبکه حقانی مطرح شده است. هرچند ممکن است دلیل عدم شرکت او در این مراسم، مسائل امنیتی باشد که با کشته شدن دست‌کم دو مقام ارشد طالبان در سه سال گذشته، ناتوانی این گروه در تامین امنیت چهره‌های بلندپایه آن برجسته شده است.