به دنبال اعلام تعلیق کمک‌های بشری امریکا به افغانستان در تاریخ ۴ دلو، نرخ اسعار خارجی به ویژه دالر در بازارهای افغانستان دچار نوسان شد. یک دالر امریکایی که قبل از خبر تعلیق کمک امریکا به افغانستان، ۶۹ افغانی به فروش می‌رسید، به ۸۱ افغانی افزایش یافت.
به محض افزایش نرخ دالر در افغانستان طالبان دست به کار شدند و نرخ را در بازار کنترول کردند.
اولین اقدام طالبان برای ثابت نگهداشتن نرخ افغانی، عرضه دالر بانک مرکزی به سرای شهزداه بود. این اقدام را حکومت پیشین افغانستان انجام می‌داد و حکومت طالبان نیز با ارزی که از طریق کمک‌های بین المللی به افغانستان می‌آید، این شیوه را در سه سال گذشته دنبال کرده است. اما، حالا با قطع کمک‌های مالی امریکا که بزرگترین کمک کننده به افغانستان بوده است، احتمالا ذخیره دالری طالبان نیز شدیداً کاهش یابد.
مقام‌های طالبان، از جمله وزیر مالیه این گروه، در چند روز گذشته برای کاهش نگرانی بازار و مردم گفته اند که اقتصاد افغانستان متکی به کمک‌های خارجی نیست و کاهش کمک‌های امریکا تاثیری بر اقتصاد کشور ندارد.
وزیر مالیه طالبان هفته گذشته در جلسه‌ای فنی، گفت که وضعیت اقتصادی کشور «عادی» است و کاهش ارزش افغانی در برابر دالر ناشی از «تبلیغات منفی در سطح بزرگ» و رسانه‌ای است.
به گفته این وزارت، کاهش ارزش افغانی در روزهای اخیر، تصویر درستی از وضعیت واقعی و مثبت اقتصاد کشور به دست نمی‌دهد. زیرا، ارزهای کشورهای دیگر منطقه نیز دچار افت شده اند.
با این حال، این گروه توضیح نداده است که چرا پس از فرمان تعلیق کمک‌های امریکا، بازار ارز دچار نوسان شده و چرا این گروه با سراسمیگی و فشار بر فروشندگان دالر، قصد دارد که جلو افت ارزش افغانی را بگیرد.
فشار بر فروشندگان ارز
اقدام دوم طالبان برای کنترول نرخ، منع فروش خرید دالر در بازار بولی کابل بود. بازار بولی، محلی است که صرافان در وسط سرای شهزاده جمع می‌شوند و برای خرید و فروش دالر چانه زنی و نرخ تعیین می‌کنند.
طالبان جلو تجمع صرافان در بازار بولی را گرفتند، چون بنا به ارزیابی این گروه، موجودیت این بازار سبب تضعیف نرخ افغانی می‌شود. این اقدام طالبان هم برای کنترول بازار چندان کارساز نشد، چرا که صرافان به دنبال آن در فضای مجازی از جمله در گروه‌های تلگرامی و واتساپی اقدام به خرید و فروش کردند. طالبان به صرافان هشدار داده است که از تعیین نرخ دالر در تلگرام و واتساپ خودداری کنند.
طالبان به ترفندهای دیگر نیز متوسل شده است. صرافان سرای شهزاده به افغانستان اینترنشنال گفتند ماموران طالبان هر بار برای کنترول نرخ دالر ابتدا دالر را به سرای شهزاده می‌آوردند و عرضه می‌کردند. اما بار اخیر، آنها به سرای شهزاده آمدند و بیست میلیون افغانی از سرای شهزاده جمع‌آوری کردند.
طالبان روز بعد دالر را به نرخ پایین‌تر فروختند و نرخ دالر را پایین آوردند، اما دالرها را در اختیار صرافان مستقل که از آنها پول گرفته بودند، قرار ندادند. این گروه برای یک هفته از پس دادن پول صرافان خودداری کرد.
وضعیت نظامی در بازار ارز
طالبان برای اطمینان از کنترول بازار ارز در پایتخت، نیروهای مسلح خود را در سرای شاهزاده مستقر کرد. افراد مسلح موظف شدند تا در مقابل هر دوکان بی‌ایستند و نگذارند صرافان دالر را بیشتر از نرخ تعیین شده به فروش برسانند.
این تلاش‌ها در دو هفته اخیر نسبتا کارساز بوده است و توانست نرخ دالر را از ۸۱ به ۷۴ افغانی پایین بیاورد.
بازی دیگر طالبان برای کنترول نرخ افغانی، اعلام رقم نادرست عرضه دالر بانک مرکزی به بازار بود. به طور نمونه، طالبان اعلام کرد که در ۱۷ دلو، ۲۴ میلیون دالر لیلام می‌کند اما در روز لیلام فقط ۱۲ میلیون دالر عرضه شد.
طالبان امیدوار بود که با ایجاد تصور عرضه بالای دالر، تب بازار ارز پایتخت را کمتر کند.
به رغم فشارها، طالبان از کنترول بازار ارز ناتوان بوده است و به نظر می‌آید سیاست فشار و تهدید باعث نشده دالر امریکایی به ارز افغانی با پشتوانه ضعیف، تن دهد. چنانچه، منابع آگاه روز پنجشنبه از سرای شهزاده به افغانستان اینترنشنال گفتند که طالبان با اعلام نرخ ارزها، معاملات آزاد دالر را متوقف کرده و فعالیت صرافان را زیرنظر گرفته است.
طالبان تلاش دارد با بازی دادن بازار و کنترول شدید، نرخ ارز را در کوتاه مدت کنترول کند. احتمالا طالبان به این فکر است که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا، دستور بازبینی کمک‌های امریکا به جهان را در سه ماه آینده تکمیل کند و ارسال کمک‌های مالی بشردوستانه به افغانستان را از سر بگیرد.
با این حال، مشخص نیست که به توجه به حلقه ضد طالبان در اطراف ترامپ، او در مورد ادامه کمک‌ها به افغانستان چه تصمیمی خواهد گرفت. در این حلقه کسانی مانند مشاور امنیت ملی کاخ سفید است که با طالبان در افغانستان جنگیده و در گذشته اظهارات تندی علیه این گروه ابراز کرده است.
در حال حاضر، روحیه در واشنگتن، به ویژه در میان شماری از اعضای جمهوری‌خواه کانگرس این است که طالبان از کمک‌های امدادی امریکا به افغانستان سود می‌برد. برخی از این نمایندگان مانند تیم بورچت، رابطه نزدیک با جبهه مقاومت دارد و عمیقاً از دسترسی طالبان به کمک‌های بشری در قالب وضع مالیه و گردش دالرهای کمکی در سیستم بانکی افغانستان تحت کنترول طالبان انتقاد کرده است.
