محدود کردن پذیرش پناهجویان در آلمان یکی از موضوعات مهم و اختلاف برانگیز در مبارزات انتخابات سراسری ده روز آینده (۲۳ فبروری) این کشور است. در همان حال، بزرگترین اقتصاد اروپا برای جبران کمبود نیروی کار و پیری جمعیتش به مهاجران بیشتری نیاز دارد.
حمله مرگبار چند پناهنده به مردم عادی، جلوگیری یا کاهش پذیرش پناهجو را به بحثی داغ در سیاست و انتخابات آلمان تبدیل کرده است. فضای عمومی به گونه‌ای که تمام احزاب کنترول مرزها و اخراج پناهجویان را مطرح کرده اند.
مهاجرت چه تاثیری بر جمعیت آلمان دارد؟
بر اساس گزارش رویترز، جمعیت آلمان بین سال ۲۰۱۴ تا سال ۲۰۲۴ بیش از ۳.۵ میلیون نفر افزایش یافت که مهاجرت عامل اصلی آن بود. طبق این گزارش، در همین دوره ده ساله، تعداد شهروندان آلمانی با دو میلیون کاهش به ۷۱.۶ میلیون نفر رسید. این گزارش با استناد به دادههای اداره آمار می‌افزاید که در مقابل، جمعیت خارجی تبار در آلمان از حدود ۷.۵ میلیون به ۱۳.۱ میلیون نفر افزایش یافته است.
رویترز با استناد به دادههای اداره فدرال مهاجرت و پناهندگان آلمان و کمیساری عالی پناهندگان سازمان ملل نوشت که از سال ۲۰۲۲ آلمان بیش از دو میلیون پناهجو را پذیرفته است که از آن میان حدود ۱.۲ میلیون نفر آن از کشور جنگ‌‌زده اوکراین اند. بیشتر افراد دیگر از افغانستان، سوریه و ترکیه هستند.
مهاجران: مفید یا بار دوش؟
رشد اشتغال در آلمان اکنون کاملاً به کارگران خارجی وابسته است. رویترز با استناد به تجزیه و تحلیل دادههای تازه آژانس کار فدرال آلمان می‌افزاید که بدون مهاجران، آلمان بین سپتامبر ۲۰۲۳ تا سپتامبر سال گذشته، ۲۰۹ هزار شغل از دست می‌داد.
این گزارش به دریافت کنندگان مزایای بیکاری پرداخته و گفته که در جون سال گذشته از بین بیش از چهار میلیون دریافت کننده مزایای بیکاری، ۴۷ درصد اتباع خارجی بودند. اوکراینی‌ها و سوری‌ها تا اکتبر ۲۰۲۴ بیش از ۱.۲ میلیون دریافت‌کننده داشتند.
دادههای وزرات کار آلمان نشان می‌دهد که در طول دهه گذشته، هزینه‌های دولت فدرال برای مزایای بیکاری افزایش یافته است و از سال ۲۰۲۰ این مزایا به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. طبق این گزارش، در سال ۲۰۲۲۴ این رقم به حدود ۲۹ میلیارد یورو ( حدود۳۰ میلیارد دالر) رسید.
آیا بازار کار آلمان از پناهندگان سود برده است؟
ویدو گایز تئون، از موسسه اقتصادی کلن به رویترز گفت که امیدواری آلمان برای رفع کمبود نیروی کار ماهر با استفاده از پناهندگان دو بار از بین رفت: بار نخست با ورود پناهندگان عمدتاً سوری از سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۶ و دوباره با پناهندگان اوکراینی که از شروع تهاجم روسیه در فبروری ۲۰۲۲ به آلمان آمدند.
دادههای آژانس کار فدرال آلمان نشان می‌دهد که نرخ بیکاری در میان جمعیت پناهجویان نیز به طور قابل توجهی بالاتر از نرخ بیکاری در کل خارجی‌های ساکن آلمان است.
این گزارش با اشاره به گزارش موسسه تحقیقات اشتغال آلمان می‌گوید که ۵۴ درصد از پناهندگانی که به مدت ۶ سال در این کشور بوده‌اند شاغل هستند. از این تعداد، دو سوم به صورت تمام وقت کار می کنند و ۷۰ درصد دارای مشاغل ماهر هستند.
رویترز افزود که برای اتباع اوکراینی، اشتغال تا اکتبر ۲۰۲۴ نسبت به سال قبل ۴۵ درصد افزایش یافته است و نرخ اشتغال آنها را به ۳۱.۴ درصد رسانده است.
چه اقداماتی برای بهبود اشتغال پناهندگان انجام شده است؟
وزارت کار آلمان در سال ۲۰۲۴ برنامه‌ای را با هدف تسریع کاریابی معرفی کرد. گروه هدف پناهندگان قابل اشتغال از اوکراین و کشورهای مثل سوریه و افغانستان هستند که اخیراً دوره‌های آموزشی ادغام از جمله کورس‌های آموزشی را گذرانده‌اند و کمک هزینه دریافت می‌کنند.
طبق این گزارش، مقررات جدید در مورد استخدام پناهندگان در فبروری سال گذشته اجرایی شد و به پناهجویان در کمپ‌ها و مراکز پذیرش اجازه داد به جای ۹ ماه انتظار، پس از شش ماه اقامت در کمپ کار کنند. این قانون مقامات اداره مهاجرت را تحت فشار قرار می‌دهد تا سریعتر مجوز کار را برای پناهندگان اعطا کنند.
چالش های اصلی پناهندگان برای ورود به بازار کار آلمان چیست؟
پناهندگان برای ورود به بازار کار با معضل به رسمیت شناخته شدن مدارک تحصیلی، موانع زبانی و مشکلات مربوط به آسیب‌های ناشی از جنگ در کشورشان و چالش‌های دیگر، رو به رو اند. در همان حال، وضعیت نامشخص اقامت هم می‌تواند مانع از کاریابی شود.
در این میان، وضعیت زنان، به‌ویژه مادران پناهنده در کاریابی دشوار است. زیرا، مسئولیت‌های مراقبت از اطفال، زمان یادگیری زبان و توسعه مهارت‌ها را برای آنان محدود می‌کند.
یک مطالعه سازمان همکاری اقتصادی و توسعه در سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که تنها ۴۲ درصد از مادران پناهنده با فرزندان خردسال در آلمان در سال ۲۰۱۹ شاغل بودند، در حالی که این رقم در مادران بومی ۷۳ درصد بود.
مطالعه این سازمان نشان می‌دهد که اگر پناهندگان دارای مدارک دانشگاهی خارجی مانند کارگران بومی به مشاغل با مهارت بالا دسترسی داشته باشند، آلمان بیش از ۶۰۰ هزار نفر بیشتر در چنین مشاغلی خواهد داشت.
