اسماعیل یون می‌گوید پس از روی کار آمدن طالبان بیش از ۶۰۰ استاد دانشگاه کابل از افغانستان خارج شده و ۲۰۰ استاد دیگر که برای تحصیل رفته بودند، بازنگشته‌اند. او در واکنش به اخراجش از دانشگاه کابل گفت: «بدبختی این است که ما با کتاب کار داریم نه با بشکه‌های بمب.»
محمد اسماعیل یون استاد دانشکده زبان و‌ادبیات پشتوی دانشگاه کابل پس از برکناری از سوی طالبان در یادداشتی در صفحه فیس‌بوکش از تغییرات گسترده در دانشگاه کابل با لحن تند انتقاد کرده است.
او در بخشی از این یادداشت نوشت که دانشگاه کابل کاملاً به یک مدرسه طالبانی تبدیل شده است، شمار محصلان کاهش یافته، استادان یا برکنار شده‌اند یا مجبور به ترک وظایف‌شان شده‌اند و استادان باقی‌مانده تحت فشار شدید قرار دارند.
او همچنین گفته است که پس از تسلط طالبان، شمار دانشجویان دانشگاه کابل از ۳۸ هزار دانشجو به ۱۴ هزار کاهش یافته است.
مسلح بودن معاون اداری دانشگاه کابل
آقای یون در قسمتی از یادداشتش نوشته است که «عبیدالله عبیده برادر خانم دوم وزیر تحصیلات طالبان که معاون اداری دانشگاه کابل است با سلاح داخل دفتر می‌نشیند.»
در سه و نیم سال گذشته، رابطه یون با طالبان دستخوش تغییرات زیادی بوده است.
او زمانی در تلویزیونش میزبان مشاعره‌هایی با حضور مقامات ارشد طالبان بود. او گفته بود به عنوان استاد دانشگاه، عملکرد طالبان را شایسته نمره ۹۵ می‌داند.
آقای یون همچنین گفته که دانشگاه کابل به‌تدریج شکل یک «مدرسه روستایی» را به خود گرفته است: «من که این وضعیت را از نزدیک مشاهده می‌کردم، برایم بسیار سخت بود که به‌عنوان یک افغان مدنی، آزاداندیش و پیش‌رو، این شرایط را بپذیرم. دانشگاهی که در آن تحصیل کرده و سه دهه در آن تدریس کرده بودم، زیبایی، نزاکت علمی، پاکی و نظم خود را از دست داده و حالا گرفتار افکار تنگ‌نظرانه و رفتارهای قرون‌وسطایی شده است.»
محبوب‌شاه محبوب استاد دانشگاه در مورد برکناری یون گفته است که سخنان استاد یون را تأیید می‌کند. او افزود: «دانشگاه کابل کاملاً به یک مدرسه طالبانی تبدیل شده است، اما من این موضوع را در سال ۲۰۲۳ مطرح کرده بودم، درحالی‌که استاد یون همان سال به طالبان نمره ۹۵ داده بود».
آقای محبوب گفته است امروز، آقای یون خود قربانی همان ناامنی شغلی شد که زمانی از آن حمایت می‌کرد.
