ایران پس از جنگ با اسرائیل بیش از ۱۱۴ هزار افغان را اخراج کرده است
پس از آتش‌بس میان ایران و اسرائیل، در جریان پنج روز گذشته بیش از ۱۱۴ هزار مهاجر افغان از مرز اسلام‌قلعه وارد کشور شده‌اند.
آماری که برخی نهادها در اختیار افغانستان اینترنشنال قرار داده‌اند، نشان می‌دهد که ایران در روز نخست آتش‌بس ۱۸ هزار افغان را اخراج کرده است؛ رقمی که در نوع خود بی‌سابقه است.
طبق این آمار، روز سه‌شنبه، سوم سرطان، در نخستین روز اعلام آتش‌بس، هجده‌هزار مهاجر افغان از ایران وارد افغانستان شدند. این رقم در چهارم سرطان به سی‌ویک‌هزار نفر افزایش یافت.
روند اخراج در پنجم سرطان شدت گرفت و بیش از ۳۶ هزار نفر از مرز اسلام‌قلعه وارد افغانستان شدند.
اما این موج در دو روز اخیر اندکی فروکش کرده است. روز جمعه ۱۶ هزار نفر و روز شنبه تا ساعت چهار به وقت محلی حدود ۱۳ هزار نفر وارد خاک افغانستان شدند.
ازدحام جمعیت در اسلام‌قلعه
منابع محلی می‌گویند موج اخراج مهاجران در فصل گرما و ازدحام جمعیت در اسلام‌قلعه، احتمال یک بحران شدید انسانی را افزایش داده است.
مهاجران با ورود به اسلام‌قلعه ثبت‌نام می‌شوند و شماری از نهادهای بین‌المللی به افراد نیازمند مقدار پول نقد توزیع می‌کنند. به دلیل شمار زیاد جمعیت، بازگشت کنندگان از نبود حمل و نقل، خدمات اساسی و بهداشت شکایت می‌کنند.
طبق گزارش‌های سازمان ملل، عمده مهاجران اخراجی هستند و شمار محدود آنها داوطلبانه بازگشته‌اند. منابع محلی در اسلام‌قلعه گفتند که پولیس ایران افغان‌های دارای پاسپورت و ویزا را نیز اخراج کرده است.
پیامدهای جنگ ایران و اسرائیل
دولت مسعود پزشکیان سامان‌دهی مهاجرین را در اولویت قرار داد و از همه مهاجران فاقد مدارک قانونی خواست ایران را ترک کنند. ایران برای اجرای این برنامه از یک طرف ساخت دیوار مرزی را شدت بخشید و از سوی دیگر محدودیت‌ها علیه مهاجرین را تشدید کرد.
کارفرمایان ایرانی از استخدام مهاجران فاقد اسناد منع شدند و افغان‌ها از کار در بسیاری مشاغل محروم و از تردد در برخی استان‌های ایران نیز منع شدند.
جنگ اسرائیل و ایران برای چند روز روند اخراج مهاجران را مختل کرد اما پس از آتش‌بس، ایران اخراج ضربتی مهاجران را بیش از هر زمان دیگری افزایش داد.
مقامات امنیتی جمهوری اسلامی در جریان جنگ دوازده روزه از بازداشت شماری از شهروندان ایرانی و عده‌ای از مهاجرین افغان به اتهام همکاری با اسرائیل خبر دادند.
مهاجران می‌گویند رفتار مسئولان و نیروهای انتظامی پس از جنگ با مهاجران تندتر شده است. در روزهای اخیر پولیس در برخی شهرهای ایران تلفن‌های مهاجران را به اتهام همکاری با اسرائیل ضبط و بررسی کرده و مهاجران از خشونت مسئولان شکایت می‌کنند.
اقدامات طالبان
هیئتی بلندپایه به رهبری عبدالسلام حنفی، معاون رئیس‌الوزرای حکومت طالبان، روز شنبه به ولایت هرات سفر کرده تا وضعیت در مرز اسلام‌قلعه را از نزدیک بررسی کند.
در سطح محلی، مقامات طالبان کمیسیونی را برای رسیدگی به نیازهای فوری بازگشت‌کنندگان تشکیل داده‌اند که تمرکز اصلی آن بر جلب حمایت از منابع خصوصی و تجارتی در داخل کشور است.
منابع به افغانستان اینترنشنال می‌گویند بخش بزرگی از خدمات ابتدایی، از جمله حمل و نقل برای انتقال مهاجران از مرز تا مرکز شهر هرات، تأمین آب آشامیدنی، غذای گرم و حتی کمک‌های نقدی، توسط شرکت‌های تجارتی محلی فراهم می‌شود.
چندین شرکت خصوصی در هرات بس‌هایی را به‌صورت ویژه برای جابه‌جایی مهاجران در مسیر اسلام‌قلعه تا شهر هرات فراهم کرده و تهیه غذا نیز عمدتاً به‌عهده همین شرکت‌ها است.
رئیس هلال احمر افغانی خواستار کمک‌های فوری جامعه جهانی به مهاجران شد و سازمان ملل گفت که برای رسیدگی به بازگشت کنندگان به بودجه نیاز دارد.
یک منبع طالبان در مرز اسلام‌قلعه که نخواست نامش فاش شود، به افغانستان اینترنشنال گفت که سازمان‌هایی چون یونیسف، یوناما، سازمان بین‌المللی مهاجرت، سازمان بهداشت جهانی و نهادهای داخلی مانند واسا و ودان در زمینه ثبت و سامان‌دهی مهاجران، انتقال آنان به مناطق شهری و ارائه خدمات اولیه همکاری می‌کنند.
او افزود که برنامه واکسیناسیون فلج کودکان که سال‌هاست در این مرز فعال است، در روزهای اخیر تقویت شده و هم شمار کارکنان و هم میزان پوشش آن افزایش یافته است.
خسته، گرسنه و نگران از آینده‌ای مبهم
عرفات جمال، نماینده کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان در کابل، با اشاره به وضعیت مهاجران افغان در مرز ایران و افغانستان می‌گوید که هزاران نفر در شرایط دشوار به کشور بازمی‌گردند.
او که شخصاً از مرز بازدید کرده، گفت که خانواده‌هایی که بار دیگر از ریشه کنده شده‌اند، با اندک دارایی، خسته، گرسنه و نگران از آینده‌ای مبهم وارد سرزمینی می‌شوند که برای بسیاری‌شان دیگر آشنا نیست.
به‌گفته او، زنان و دختران به‌ویژه نگران محدودیت‌هایی هستند که آزادی رفت‌وآمد، حق آموزش و فرصت‌های شغلی‌شان را تهدید می‌کند.
کمیساریای عالی سازمان ملل هشدار داده است که کاهش حمایت‌های بین‌المللی می‌تواند بحران‌های پیچیده و چندلایه افغانستان را تشدید کند.