انسان‌ها امروز بیش از هر زمان دیگری با میکروپلاستیک‌ها در ارتباط هستند. این ذرات ریز راه خود را به تمام اندام‌های بدن باز کرده‌اند، اما هنوز پاسخ قطعی درباره پیامدهای دقیق حضور این ذرات بر سلامت انسان وجود ندارد.
به گزارش بی‌بی‌سی جهانی، دانشمندان در مطالعه‌ای دریافتند که مصرف این ذرات از سال ۱۹۹۰ میلادی تاکنون شش برابر افزایش یافته است.
این جهش در مناطق مختلف جهان به‌ویژه امریکا، چین، بخش‌هایی از خاورمیانه، شمال افریقا و اسکاندیناوی مشاهده شده است.
طبق یافته‌های جدید، میکروپلاستیک‌ها در تقریبا تمام اندام‌های بدن انسان از جمله کبد، کلیه، طحال، مغز و حتی داخل استخوان‌ها یافت شده‌اند.
محققان چینی در اواخر سال ۲۰۲۴ این ذرات را در نمونه‌های استخوان و عضلات بیمارانی که تحت عمل جراحی تعویض مفصل قرار گرفته بودند، شناسایی کردند.
همچنین مطالعه‌ای در اوایل ۲۰۲۴ مشخص کرد میکروپلاستیک‌ها در پلاک‌های شریان کاروتید افرادی که بیماری قلبی-عروقی اولیه داشتند، وجود دارد.
نتایج این تحقیق حاکی از آن بود که این افراد طی سه سال بعد، چهار و نیم برابر بیش از دیگران در معرض خطر سکته مغزی، حمله قلبی یا مرگ ناگهانی قرار داشتند.
ارتباط با زوال عقل
پژوهشگران دانشگاه نیومکسیکو دریافتند افرادی که پیش از مرگ دچار زوال عقل تشخیص داده شده بودند، تا ۱۰ برابر بیشتر از دیگران ذرات پلاستیکی در مغز خود داشتند.
متیو کمپن، استاد سم‌شناسی این دانشگاه و سرپرست این مطالعه، با اشاره به نتایج این تحقیق گفت: «ما شوکه شدیم.»
او افزود ذرات پلاستیکی ریز در گردش خون ممکن است با بهره‌گیری از متابولیسم بالای مغز و همراه شدن با چربی‌هایی که مغز برای تولید انرژی نیاز دارد، وارد سیستم عصبی مرکزی شوند.
آزمایش انسانی بی‌سابقه
در اوایل سال ۲۰۲۵، هشت داوطلب در آزمایشی تاریخی در لندن محلول میکروپلاستیک نوشیدند.
این آزمایش که نخستین مورد از نوع خود بر روی انسان به‌شمار می‌رود، با هدف بررسی نحوه جذب این ذرات در جریان خون انجام شد.
استفانی رایت، محقق ارشد این مطالعه از دانشگاه امپریال کالج لندن، گفت: «ما می‌دانیم گرما و آب داغ بدترین سناریوها برای استفاده از پلاستیک هستند.»
تیم او شرایط متداول مصرف میکروپلاستیک‌ها مانند فرو بردن کیسه چای پلاستیکی در آب داغ یا گرم کردن مایعات در ظروف پلاستیکی را شبیهسازی کرد.
نگرانیها درباره سلامتی
رافائله مارفلا، استاد پزشکی داخلی دانشگاه کامپانیا در ناپل، معتقد است میکروپلاستیک‌ها و نانوپلاستیکها میتوانند باعث تسریع فرآیند پیری شوند.
او گفت این ذرات ممکن است از طریق ایجاد اختلال در عملکرد عروق خونی، افزایش التهاب مزمن و تولید مولکولهای مضر که به دیانای آسیب میزنند، این کار را صورت دهند.
ورنا پیشلر، دانشیار شیمی دارویی دانشگاه وین، خاطرنشان کرد برخی ذرات پلاستیک میتوانند سموم محیطی و فلزات سنگین را جذب کنند، در حالی که مواد شیمیایی افزودهشده به پلاستیکها ممکن است با شبکه هورمونی بدن تداخل داشته باشند.
چالشهای تحقیقاتی
فای کوسیرو، استاد آلودگی محیط زیست دانشگاه پورتسموث، گفت: «آنها مانند آزبست نیستند. قرار نیست فورا آسیب مشخصی ایجاد کنند، اما احتمالا به سلولهایتان آسیب میزنند و باری بر سلامت عمومی وارد میکنند که احتمال ابتلا به بیماریها را افزایش میدهد.»
محققان اکنون میکوشند آستانهای برای میزان تحمل بدن نسبت به میکروپلاستیک‌ها پیش از رسیدن به سطح خطرناک آسیبپذیری تعیین کنند.
دادههای اولیه از مدلهای حیوانی نشان میدهد قرار گرفتن مزمن در معرض ۱۰ تا ۱۰۰ میکروگرم میکروپلاستیک به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز میتواند تغییرات التهابی و متابولیک قابل اندازهگیری ایجاد کند.
