رئیس‌جمهور ایران می‌گوید که جمهوری اسلامی باید نگاه خود را تغییر دهد و روابط با همسایگان و تعاملات با کشورهای منطقه را بازنگری کند. مسعود پزشکیان از وزارت خارجه این کشور خواست کشورهای همسایه به ویژه افغانستان را در اولویت قرار دهد.
پزشکیان روز شنبه چهارم اسد با کارکنان وزارت خارجه این کشور دیدار کرده است. او در این دیدار ضمن تاکید بر حل مشکلات داخلی، گفت: «باید روابط خود را با کشورهای همسایه از جمله ترکیه، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، افغانستان، پاکستان، عراق و کشورهای حوزه خلیج فارس تقویت کنیم.»
رئیس‌جمهور ایران گفته است که این کشور در صورت اصلاح روابط خود با کشورهای همسایه می‌تواند «کارهای بزرگی» انجام دهد.
پزشکیان گفت: «باید کمی فعال‌تر شویم، از تجار و بازرگانان تا اهالی فرهنگ و دانشگاهیان و اهالی گردشگری و... باید فعالانه‌تر عمل کنند.»
براساس اطلاعات دفتر ریاست جمهوری ایران، مسعود پزشکیان گفته است که در صورت گسترش روابط و همکاری با همسایگان و کشورهای منطقه، نیاز نیست این کشور نگران برخی مسایل جزئی‌تر از جمله در موضوع گذرگاه‌های مرزی شمال غرب ایران باشد.
او گفت: «ما باید روابط خود با همسایگان را در چهارچوب برداشتن موانع مرزی و اتصال و پیوند گسترده اقتصادهایمان ببینیم؛ باید حساسیت‌ها را کاهش دهیم و به فکر گسترش تعاملات سازنده باشیم.»
الگوی اروپایی پزشکیان و انسداد مرزهای شرقی ایران
پزشکیان گفته است چرا کشورهای منطقه نتوانند مانند کشورهای اروپایی مرزهای خود را باز کرده، واحد پول یکسان داشته باشند و همکاری‌های اقتصادی‌شان را گسترش دهند.
آقای پزشکیان درحالی از الگوی اروپایی سخن می‌گوید که جمهوری اسلامی انسداد مرزهای شمال‌شرق خود را در سال ۱۴۰۳ خورشیدی آغاز کرد. پارسال یک فرمانده نیروی زمینی ارتش ایران گفت که تا پایان ۱۴۰۳، ۳۳۰ کیلومتر از پروژه انسداد مرز شرقی با افغانستان انجام خواهد شد.
بیشتر بخوانید: ایران می‌گوید حدود ۳۰۰ کیلومتر از پروژه انسداد مرز با افغانستان تا پایان سال انجام می‌شود
ایران برای انسداد مرز خود با افغانستان سه میلیارد یورو در اختیار نیروهای مسلح خود قرار داده است.
از سوی دیگر، جمهوری اسلامی پس از جنگ دوازده روزه با اسرائیل، اخراج افغانها را تشدید کرده و روزانه ده‌ها هزار نفر را اخراج می‌کند. اخراج مهاجر افغان بحران بشری در افغانستان را وارد مرحله جدید کرده و سازمان ملل از وقوع یک فاجعه بشری دیگر هشدار داده است.
پولیس جمهوری اسلامی حتا پاسپورت‌های افغانها دارای ویزای معتبر را پاره و آنها را با خشونت بازداشت و اخراج می‌کند.
بیشتر بخوانید: شهروندان به طالبان: پاره کردن پاسپورت و پرداخت‌نشدن دستمزد افغانها در ایران پیگیری شود
رئیس جمهور ایران تاکید کرده که برای ایران ظرفیت بسیار خوبی برای تعامل با همسایگان وجود دارد که در صورت استفاده موثر از آنها، «تیغ تحریم‌ها تا حد بسیار زیادی کُند خواهد شد.»
مهاجران افغان
رئیس‌جمهور ایران درباره مهاجران افغان گفت که به وزیر داخله این کشور دستور داده و تاکید کرده است که در مسئله ساماندهی مهاجران باید «دقت به عمل آید تا خدای ناکرده در اثر اهمال و کوتاهی‌های احتمالی، ذهنیت منفی نزد برادران و خواهران افغانی ایجاد نشود.»
او افغانستان را «همسایه عزیز» ایران خواند و گفت «افغانستانی‌ها برادران و خواهران هم‌خون و هم‌زبان ما هستند که از تاریخ، آیین، باور و فرهنگ مشترک برخوردار هستیم.»
روزنامه بریتانیایی ساندی تایمز اخیرا گزارش داد که ایران با اخراج بیش از یک میلیون افغان، یکی از بزرگ‌ترین اخراج‌های دسته‌جمعی در تاریخ معاصر را آغاز کرده است.
در هفته‌های گذشته گزارش‌های فراوانی از خشونت، بدرفتاری، برخورد نژادپرستانه با مهاجران افغان و حتا مرگ مهاجران افغان در اردوگاه‌های ایران منتشر شده است.
اخیرا رئیس الوزرای طالبان از مقام‌های ایرانی خواست که از رفتارهای تحقیرآمیز با مهاجران افغان خودداری کنند. ملا حسن آخوند گفت این رفتارها به «انزجار و نفرت میان ملت‌های دو کشور» منجر می‌شود.
نیروهای مرزی ایران همچنین بارها به مهاجران افغان تیراندازی کرده است. از جمله پارسال در منطقه کلگان سراوان به مهاجران تیراندازی کردند.
عزم سفر به افغانستان
آقای پزشکیان تاکید کرد «بنده به طور جدی از گسترش روابط و همکاری‌ها با افغانستان حمایت می‌کنم و در صورت تحقق تمهیدات متناسب و ترتیبات لازم آماده سفر به این کشور برای گشودن صفحه‌ای جدید در تاریخ روابط فیمابین هستم.»
ایران در سال‌های اخیر روابط نزدیکی با گروه طالبان برقرار کرده و در کنار توسعه همکاری‌های اقتصادی، تلاش‌هایی نیز برای ایجاد «کانال‌های اطلاعاتی» میان دو طرف انجام شده است.
علی‌رغم گسترش روابط تهران با طالبان، جمهوری اسلامی رژیم طالبان را به رسمیت نشناخته است.
در طول نزدیک به چهار سال گذشته، مقام‌های جمهوری اسلامی بارها به افغانستان سفر کرده‌اند و اعضای طالبان نیز به تهران رفته‌اند. عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران در ماه دلو سال گذشته خورشیدی در راس یک هیأت سیاسی و اقتصادی، «با هدف پیگیری منافع ایران»، وارد کابل شده بود.
در پی این سفر و واکنش‌های گسترده، سفیر جمهوری اسلامی در کابل تاکید کرد که این دیدار به معنای به‌رسمیت‌شناسی حکومت طالبان نیست، اما تهران همچنان روابط خود با این گروه را حفظ می‌کند.
با این حال، این روابط خالی از تنش نبوده و با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده است. تهران بارها از طالبان خواسته جریان آب را به سوی ایران باز کند اما طالبان با اشاره به خشکسالی، مدعی شده که کاهش آب به‌دلیل شرایط طبیعی بوده است.
نیروهای طالبان و مرزبانان جمهوری اسلامی در جوزای ۱۴۰۲ در مرز نیمروز درگیر شدند. در این درگیری دو مرزبان ایرانی کشته شدند. طالبان نیز کشته شدن یک نیروی خود را تایید کرد.
