مرکز مشاوره حقوقی و اجتماعی آوا با انتشار گزارش تحقیقی، می‌گوید که صدها مهاجر افغان در جریان اخراج از ایران مورد خشونت و بدرفتاری قرار گرفته و اموال شان مصادره شده است. این مرکز خواستار مداخله فوری نهادهای بین‌المللی شد و از دولت ایران خواست به تعهدات حقوق بشری خود پایبند باشد.
مرکز مشاوره حقوقی و اجتماعی آوا مستقر در هالند یک نهاد حامی مهاجران و پناهجویان است که توسط گروهی از وکلای مدافع زن و فعالان حقوق بشر افغانستان، رهبری می‌شود.
این تحقیق تحت عنوان «بررسی وضعیت حقوق بشری مهاجرین افغان در پی اخراج از ایران» منتشر شده است.
این گزارش مستنداتی از موارد متعدد نقض حقوق بشر افغان‌ها را در جریان اخراج اجباری از ایران گردآوری کرده است.
موسسه آوا گفته است که با ۵۰۳ بازگشت کننده افغان در ولایت نیمروز مصاحبه کرده است.
یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که مهاجران بدون حکم بازداشت شده‌اند و ۷۸ درصد از مصاحبه شوندگان گفتهاند در حین اخراج یا در مسیر انتقال مورد خشونت قرار گرفته‌اند.
نیمی از مصاحبه شوندگان گفتهاند که هیچ مدرکی مبنی بر دلیل بازداشت خود دریافت نکرده‌اند.
حدود ۴۰ درصد از افراد پاسخ‌دهنده گفتهاند که فرصت جمع‌آوری وسایل شخصی خود را نیافته‌اند. برخی روایت کرده‌اند که در مسیر رفتن به مسجد یا درمانگاه بازداشت شده‌اند، بدون آن‌که بدانند چه بر سر خانه، خانواده یا دارایی‌شان چه خواهد آمد.
مرکز مشاوره حقوقی و اجتماعی آوا گفته با بازگشت کنندگان افغان که پس از جنگ دوازده روزه ایران و اسرائیل اخراج شده‌اند به صورت میدانی مصاحبه شده است.
بیش از نیمی از شرکت‌کنندگان در این تحقیق گفتهاند که وسایل شخصی، پول نقد، مدارک یا تلفن همراه‌شان توسط مأموران ضبط شده و به آن‌ها بازگردانده نشده است.
برخی نیز مدعی شده‌اند که برای جلوگیری از اخراج یا دریافت امکانات بهتر، مجبور به پرداخت رشوت شده‌اند.
همچنین بیش از ۶۰ درصد گفتهاند که در زمان بازداشت یا انتقال، مورد توهین و تحقیر لفظی قرار گرفته‌اند. واژه‌هایی مانند «طفیلی»، «سبب بدبختی ایران» یا «بی‌ریشه» در اظهارات مأموران، بارها تکرار شده‌اند.
گزارش می‌افزاید که نزدیک به یک‌چهارم پاسخ‌دهندگان تجربه خشونت فیزیکی مانند ضرب‌وشتم، لگد، سیلی یا تهدید با اسلحه را داشته‌اند. یکی از بازگشت‌کنندگان گفته است: «وقتی اعتراض کردم، سرباز سه بار با باتوم به پایم زد.»
در میان مصاحبه‌شوندگان، شماری نیز گفتهاند که در زمان بازداشت، اعضای خانواده‌شان از آن‌ها جدا شده‌اند و برخی کودکان بدون همراه در مرز رها شده‌اند.
موسسه آوا می‌گوید در یک مورد یک کودک هفت‌ساله بدون مادر خود، در مرز نیمروز دیده شده است در حالیکه مادر و سایر اعضای خانواده‌اش در قم ایران باقی مانده‌اند.
۹۲ درصد افراد در این مصاحبه، گفتهاند که در طول بازداشت و اخراج، به هیچ نهاد حقوقی، وکیل یا روند قضایی دسترسی نداشته‌اند. این در حالی است که کنوانسیون‌های بین‌المللی از جمله میثاق حقوق مدنی و سیاسی، حق اعتراض، دسترسی به وکیل و روند قانونی را برای همه تضمین کرده‌اند.
۹۹ درصد از مصاحبه شوندگان گفتهاند که از آینده نامعلوم شان در افغانستان هراس دارند.
این مرکز با تاکید بر نقض حقوق مهاجران توسط جمهوری اسلامی، گفته است که این وضعیت پیامدهای روانی و اجتماعی جدی، به‌ویژه برای کودکان و زنان دارد. بازگشت بدون آمادگی، فقر، بی‌خانمانی و فشار روانی بخشی از واقعیت زندگی این افراد پس از اخراج اجباری است.
طالبان اخیرا اعلام کرد که در سه ماه گذشته نزدیک به دو میلیون افغان به گونه اجباری از ایران اخراج شده است.
