دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور امریکا، روز پنجنشبه (۱۵ عقرب) از رهبران کشورهای آسیای میانه در کاخ سفید میزبانی کرد. در این دیدار رهبران قزاقستان، قرغیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و اوزبیکستان حضور داشتند.
خبرگزاری رویترز دیدار ترامپ با رهبران آسیای میانه را تلاش برای گسترش نفوذ امریکا در منطقه‌ای که تحت سلطه روسیه بوده و اکنون مورد توجه چین قرار دارد، توصیف کرد.
رئيس‌جمهور امریکا آسیای میانه را «منطقه‌ای بسیار ثروتمند» خواند و گفت متعهد است روابط امریکا با این پنج کشور را تقویت کند.
به گفته ترامپ، یکی از موضوعات کلیدی این روابط تامین مواد معدنی حیاتی از کشورهای آسیای میانه خواهد بود.
رئيس‌جمهور امریکا گفت: «در هفته‌های اخیر، اداره من امنیت اقتصادی امریکا را با انعقاد توافق‌هایی با متحدان و دوستان در سراسر جهان برای گسترش زنجیره‌های تامین مواد معدنی حیاتی تقویت کرده است.»
گفت‌وگوی رئیس‌جمهور امریکا با رهبران پنج کشور آسیای میانه، در میانه رقابت شدید کشورهای غربی برای بهره‌برداری از ثروت معدنی عظیم این منطقه شامل اورانیوم، مس، طلا و عناصر کم‌یاب خاکی، انجام شد. کشورهای غربی در تلاش‌اند به وابستگی زنجیره تأمین خود به چین و روسیه پایان دهند.
قاسم جومارت توقایف، رئیس‌جمهور قزاقستان این نشست را «آغاز دوره‌ای جدید از تعامل میان ایالات متحده و آسیای میانه» توصیف کرد.
قزاقستان همچنین هم‌زمان با این دیدار، در یک گام نمادین، به توافقنامه ابراهیم پیوست که روابط میان اسرائيل و کشورهای اسلامی را عادی‌سازی می‌کند.
شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهور اوزبیکستان نیز دونالد ترامپ را «رئيس‌جمهور جهان» خواند و یشنهاد ایجاد دبیرخانه دائمی در آسیای میانه را مطرح کرد.
توافقنامه‌های تامین مواد معدنی حیاتی
همچنین، قرار است که ایالات متحده و پنج کشور آسیای میانه قراردادهایی را در زمینه مواد معدنی حیاتی امضا کنند. این توافق‌ها شامل قراردادی با شرکت بوئینگ برای فروش حداکثر ۳۷ هواپیما به شرکت‌های هوایی قزاقستان، تاجیکستان و اوزبیکستان می‌شود.
گراسلین باسکاران، مدیر مرکز مطالعات استراتژیک و بینالمللی گفت که حکومت امریکا هم از طریق تعامل دولت با دولت و هم از طریق قراردادهای تجاری به دنبال دسترسی به مواد معدنی حیاتی است.
او افزود: «در حالیکه چین و روسیه کنترول خود را بر سیستمهای استخراج، فرآوری و زیرساختی منطقه تحکیم میکنند، واشنگتن میکوشد از طریق پروژههای راهبردی هدفمند، جای پایی ملموس در منطقه برای خود ایجاد کند.»
منطقه غنی از اورانیوم، مس و طلا
پنج کشور آسیای میانه که از مواد معدنی و انرژی غنیاند، از نظر اقتصادی هنوز وابسته به روسیهاند. با این حال، چین نیز نفوذ خود را از طریق سرمایهگذاریهای بزرگ در زیرساختها و معادن این کشورها گسترش داده است.
این کشورها در مجموع ۸۴ میلیون نفر جمعیت دارند و دارای ذخایر عظیم اورانیوم، مس، طلا، عناصر کم‌یاب خاکی و سایر مواد معدنی استراتژیکاند که برای گذار جهانی به انرژیهای پاک حیاتی محسوب میشوند.
قزاقستان که بزرگترین اقتصاد این منطقه است، بزرگترین تولیدکننده اورانیوم در جهان است و در سال ۲۰۲۴ حدود ۴۰ درصد از تولید جهانی را تأمین کرد. اوزبیکستان نیز در میان پنج کشور تولیدکننده برتر اورانیوم قرار دارد.
قزاقستان و اوزبیکستان در مجموع بیش از نیمی از تولید جهانی اورانیوم را تشکیل میدهند؛منبعی حیاتی برای انرژی هستهای ایالات متحده که بخش قابلتوجهی از برق این کشور را تأمین می‌کند. روسیه حدود ۲۰ درصد از اورانیوم وارداتی امریکا را تأمین می‌کند، امری که نیاز به تنوعبخشی زنجیره تأمین را پیش از پیش فوری کرده است.
در دوران ترامپ، ایالات متحده راهبردی چندجانبه را برای تأمین مواد معدنی حیاتی و کاهش وابستگی به چین دنبال کرده است. بیجینگ بر زنجیره‌های جهانی تأمین فلزات استراتژیک از جمله اورانیوم، عناصر نادر خاکی، مس و تیتانیوم تسلط دارد. چین گاهی از این برتری خود با محدود کردن صادرات بهره‌برداری کرده است.
