دفتر هماهنگکننده کمکهای بشردوستانه سازمان ملل روز سهشنبه، ۹ جدی، گزارش مفصلی با محوریت افغانستان تحت عنوان «چرخه برنامه بشردوستانه افغانستان ۲۰۲۶؛ طرح نیازها و پاسخ بشردوستانه» منتشر کرده است.
اوچا میگوید جنگهای متوالی، شکنندگی اقتصادی، سرمایهگذاری اندک در خدمات اساسی و نقض سریع حقوق اساسی، تابآوری بخشهای بزرگی از جمعیت افغانستان را کاهش داده است.
به گفته اوچا، این فشارهای مزمن، اکنون با تشدید ناامنی غذایی، بازگشت گسترده مهاجران افغان، خشکسالی ناشی از تغییرات اقلیمی، بلایای طبیعی و حذف نظاممند زنان و دختران از زندگی عمومی تشدید شده است.
اوچا میگوید ظرفیت محدود اداره طالبان در مدیریت بلایای طبیعی، تغییرات اقلیمی و جابهجایی گسترده جمعیتی همچنان سیستمهای خدماتی کشور را تحت فشار قرار داده است.
این ضعفها همزمان با رشد سریع جمعیت ناشی از بازگشتهای گسترده و نرخ بالای تولد، فشار بیسابقهای بر خدمات اساسی وارد ساخته است.
اوچا میگوید بهرغم چالشهای فوق، اداره طالبان همانند سالهای گذشته در سال ۲۰۲۵ نیز تمرکز اصلی خود را بر حفظ امنیت و پیشبرد پروژههای بزرگ زیربنایی و اقتصادی گذاشت. این در حالیست که ارائه خدمات اساسی مانند بهداشت و آموزش همچنان بهطور گسترده به حمایت بینالمللی وابسته باقی مانده است.
اوچا هشدار داده است که در حال حاضر افغانستان با فقر چندبعدی مواجه است؛ چنانچه ۶۵ درصد جمعیت افغانستان در فقر حاد زندگی میکنند و نزدیک به ۴۰ درصد نیز دچار محرومیت شدید چندبعدی هستند که این رقم در مناطق روستایی به ۷۵ درصد میرسد.
بیشتر خانوادهها به کار روزمزدی، زراعت معیشتی و کسبوکارهای خرد غیررسمی متکیاند و بهشدت در برابر نوسانات بازار، شوکهای فصلی و اختلالهای ناگهانی آسیبپذیرند.
اوچا میگوید در مجموع، فقر مزمن، محدودیت در بازار کار، بدهکاری گسترده، بازگشتهای وسیع، کمبود خدمات اساسی و شوکهای مکرر اقلیمی و زمینلرزهای میلیونها افغان را در چرخه آسیبپذیری گرفتار نگه داشته است.
این امر نشان میدهد که نیازهای بشردوستانه در افغانستان ساختاری است نه مقطعی، و کمکهای نجاتبخش باید با تلاشهای تأمین نیازهای اساسی انسانی، بهویژه در مناطق با بازگشت بالا، خشکسالیزده و آسیبدیده از بلایا، همراستا باشد.
ناامنی غذایی و سوءتغذیه
ناامنی غذایی و سوءتغذیه حاد همچنان از شدیدترین و فراگیرترین عوامل نیاز بشردوستانه در افغانستان است. اوچا برآورد میکند که در سال آتی میلادی ۱۷.۴ میلیون، بیش از یکسوم جمعیت، با ناامنی غذایی بحرانی روبهرو شوند که از این میان ۴.۷ در وضعیت اضطراری قرار دارند. این آمار نسبت به سال قبل وخامت چشمگیری را نشان میدهد.
اوچا هشدار داده است که سطح ناامنی غذایی همچنان بهمراتب بالاتر از وضعیت پیش از ۲۰۲۱ است و انتظار میرود تا ۲۰۲۶ ادامه یابد.
خشکسالی جاری موجب نابودی نزدیک به ۸۰ درصد گندم در شماری از ولایتهای شمالی و غربی شده و بسیاری از خانوادهها را بدون ذخایر غذایی زمستانی گذاشته است. وضعیت جسمی مواشی بهدلیل کمبود چراگاه و علوفه بهشدت وخیم شده و فروش اضطراری و تلفات گله تا ۵۰ درصد در مناطق شدیدا آسیبدیده گزارش شده است.
این شوکهای امنیت غذایی همراه با شیوع بیماریهای ساری، بحران تغذیه را تشدید کرده است. چنانچه در سال ۲۰۲۶، حدود ۳.۷ میلیون کودک دچار سوءتغذیه حاد خواهند شد، همچنین ۱.۲ میلیون زن باردار و شیرده نیز با سوءتغذیه حاد مواجه خواهند بود.