علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی در حکمی احمد وحیدی را بهعنوان جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران منصوب کرد. بر اساس شواهد قضایی، او در طراحی و اجرای «انفجار تروریستی» مرکز یهودیان «آمیا» در بوینسآیرس در ماه سرطان ۱۳۷۳ نقش مستقیم داشته است.
در این انفجار دستکم ۸۵ نفر کشته و بیش از ۳۰۰ نفر زخمی شدند.
احمد وحیدی یکی از ناقضان جدی و فاحش حقوق بشر در ایران بهویژه حق حیات انسانی شناخته میشود و از متهمان پرونده انفجار مرکز یهودیان آرژانتین (آمیا) است.
او سال ۱۳۵۹ به عضویت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درآمد. از ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۷ معاون اطلاعات ستاد مشترک سپاه پاسداران بود و طی سالهای ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۶ فرماندهی نیروی قدس سپاه پاسداران را بر عهده داشت.
احمد وحیدی در مقام فرمانده نیروی قدس، مسئول مستقیم بخشی از عملیات تروریستی این نیرو در دوران فرماندهیاش بود؛ اقداماتی که به نقض گسترده حق حیات انسانی انجامید.
مراجع قضایی آرجنتاین نقش وحیدی را تایید کرده و در سال ۱۳۸۵ (۲۰۰۶) حکم بازداشت بینالمللی او را صادر کردند. یک سال بعد نیز پولیس بینالملل (اینترپل) نام او را در فهرست افراد تحت تعقیب قرار داد.
فرماندهی مرکزی امریکا، سنتکام، اعلام کرد که نیروهای ایالات متحده و شرکای آنها در روزهای پس از حمله گسترده ۱۹ دسامبر در سوریه، نزدیک به ۲۵ نفر از عوامل داعش را کشتند یا بازداشت کردند.
بر اساس اعلام سنتکام که سهشنبه ۹ جدی منتشر شد، نیروهای امریکا و شرکای آنها در سراسر سوریه طی ۱۱ ماموریت که بین ۲۰ تا ۲۹ دسامبر انجام شد، دستکم هفت عضو داعش را کشتند و سایر افراد را بازداشت کردند. این عملیاتها همچنین به نابودی چهار مخفیگاه تسلیحاتی داعش منجر شد.
شنبه ۲۲ قوس در جریان تیراندازی در نزدیکی شهر تدمر سوریه، یک عضو نیروهای امنیتی این کشور همراه با دو نظامی و یک مترجم امریکایی کشته و سه نظامی دیگر زخمی شدند. پس از آن دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، هشدار داد «تلافی بسیار جدی» در واکنش به این حمله در راه خواهد بود.
سنتکام افزود این ماموریتها پس از آغاز عملیات «شاهین ضربت» در ۱۹ دسامبر انجام شد؛ عملیاتی که طی آن نیروهای آمریکا و اردن بیش از ۷۰ هدف را با بیش از ۱۰۰ مهمات دقیق هدف قرار دادند.
به گفته سنتکام، این حمله گسترده با مشارکت دهها جنگنده، بالگرد تهاجمی و یگانهای توپخانه انجام شد و زیرساختها و مراکز تسلیحاتی داعش را در مناطق مرکزی سوریه منهدم کرد.
برد کوپر، فرمانده سنتکام، گفت: «ما کوتاه نخواهیم آمد و با تعهدی راسخ به همکاری با شرکای منطقهای، برای ریشهکن کردن تهدید داعش علیه امنیت آمریکا و امنیت منطقه تلاش میکنیم.»
سنتکام همچنین اعلام کرد که در سال ۲۰۲۵، داعش الهامبخش دستکم ۱۱ طرح یا حمله علیه اهدافی در ایالات متحده بوده است. به گفته این فرماندهی، در واکنش به این تهدید، نیروهای امریکا و شرکای آنها در سوریه طی ۱۲ ماه گذشته عملیاتهایی انجام دادهاند که به بازداشت بیش از ۳۰۰ تروریست و کشته شدن بیش از ۲۰ نفر منجر شده است.
فرمانده سنتکام در ادامه تاکید کرد: «ادامه تعقیب عوامل تروریستی، نابودی شبکههای داعش و همکاری با شرکا برای جلوگیری از بازگشت داعش، آمریکا، منطقه و جهان را امنتر میکند.»
پیشتر وزارت کشور سوریه از بازداشت طه الزعبی، چهره ارشد فرماندهی داعش، پس از انجام عملیاتی هدفمند در حومه دمشق خبر داد. این وزارتخانه همچنین اعلام کرد در جریان عملیات امنیتی دیگری، ابوعمر شداد، یکی دیگر از فرماندهان برجسته داعش، کشته شده است.
وزارت کشور سوریه پنجشنبه چهارم جدی از اجرای عملیات امنیتی در شهرک البویضه در حومه دمشق با همکاری دستگاه اطلاعات عمومی و در هماهنگی با نیروهای ائتلاف بینالمللی خبر داد که منجر به مرگ محمد شحاده، معروف به ابوعمر شداد، یکی از فرماندهان ارشد داعش، شد.
بر اساس این گزارش، شداد از چهرههای برجسته رهبری داعش در سوریه به شمار میرفت و سمت «والی حوران» را بر عهده داشت.
حضور او به تهدیدی مستقیم برای امنیت منطقه و جان ساکنان آن تبدیل شده بود.
وزارت کشور سوریه این عملیات را تاکیدی دانست بر کارآمدی هماهنگی مشترک میان نهادهای امنیتی ملی و شرکای بینالمللی و آن را ادامه «ضربات پیشدستانه به گروههای تروریستی» خواند و افزود این رویکرد به تقویت امنیت و ثبات و جلوگیری از هر تهدید بالقوه کمک میکند.
ولودیمیر زلسنکی، رئیسجمهور اوکراین سهشنبه اعلام کرد که کییف در حال گفتوگو با واشنگتن درباره امکان حضور نیروهای ایالات متحده در اوکراین بهعنوان بخشی از تضمینهای امنیتی است.
زلنسکی همچنین ادعای حمله به اقامتگاه پوتین را «کاملا ساختگی» خواند و گفت این موضوع با هدف توجیه حملات بیشتر علیه اوکراین و امتناع روسیه از برداشتن گامهای لازم برای پایان دادن به جنگ، مطرح شده است.
رئيسجمهور اوکراین در گفتوگو با خبرنگاران گفت که متعهد به پایان دادن به جنگ است و آماده است در هر قالبی با ولادیمیر پوتین، رئيسجمهور روسیه دیدار کند.
دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، روز یکشنبه گفت که او و زلنسکی «شاید بسیار نزدیک» به توافقی برای پایان دادن به جنگ هستند، هرچند مسائل «دشوار» مربوط به قلمرو همچنان باقی مانده است.
ترامپ نسبت به زلنسکی در مورد تضمینهای امنیتی محتاطتر بود. با این حال، او گفت که آنها ۹۵ درصد مسیر رسیدن به چنین توافقی را طی کردهاند و انتظار دارد کشورهای اروپایی «بخش بزرگی» از آن تلاش را با پشتیبانی امریکا بر عهده بگیرند.
روسیه روز سهشنبه به دنبال متهم کردن کییف به حمله به اقامتگاه پوتین، گفت موضع خود را در مذاکرات سختتر خواهد کرد.
کییف ادعای حمله به اقامتگاه رئیسجمهور روسیه را بیاساس و با هدف به بنبست کشاندن گفتوگوهای صلح دانسته است.
در پی تشدید تنشها در یمن، قطر با استقبال از بیانیههای عربستان سعودی و امارات متحده عربی اعلام کرد این مواضع نشاندهنده اولویت دادن به منافع منطقهای است؛ همزمان خروج نیروهای امارات از یمن، اختلاف میان دو قدرت منطقه خلیج فارس را آشکارتر کرده است.
وزارت خارجه قطر سهشنبه اعلام کرد بیانیههای اخیر عربستان سعودی و امارات متحده عربی درباره تحولات یمن، بیانگر «تعهد به اولویت دادن به منافع منطقه» است. دوحه در عین حال بر ضرورت حفظ وحدت و تمامیت ارضی یمن تاکید کرد.
این واکنش پس از آن منتشر شد که امارات اعلام کرد نیروهای باقیمانده خود را از یمن خارج میکند؛ تصمیمی که در پی حمایت عربستان از درخواست خروج نیروهای اماراتی ظرف ۲۴ ساعت اتخاذ شد. این تحول بهعنوان یکی از جدیترین بحرانها میان دو متحد سابق خلیج فارس و تولیدکنندگان بزرگ نفت توصیف شده است.
ساعاتی پیش از این اعلام، نیروهای ائتلاف به رهبری عربستان بندر مکلا در جنوب یمن را هدف حمله هوایی قرار دادند. ریاض گفت این حمله محمولهای از سلاح مرتبط با امارات را هدف گرفته است؛ حملهای که به گفته ناظران، مهمترین تشدید تنش تاکنون در شکاف رو به گسترش میان دو پادشاهی خلیج فارس به شمار میرود.
در واشنگتن، وزارت خارجه امریکا اعلام کرد مارکو روبیو با فیصل بن فرحان آل سعود درباره تنشهای یمن و پیامدهای آن برای امنیت و ثبات منطقه گفتوگو کرده است.
عربستان و امارات که زمانی دو ستون اصلی امنیت منطقهای محسوب میشدند، طی سالهای اخیر در موضوعاتی از جمله سهمیههای نفتی تا نفوذ ژئوپلیتیک دچار واگرایی شدهاند. وزارت دفاع امارات اعلام کرد ماموریت نیروهای ضدتروریسم خود در یمن را بهطور «داوطلبانه» پایان داده است؛ نیروهایی که تنها حضور باقیمانده این کشور پس از پایان رسمی عملیات نظامی در سال ۲۰۱۹ بودند. به گفته این وزارتخانه، ماموریت باقیمانده محدود به پرسنل تخصصی و در هماهنگی با شرکای بینالمللی بوده است.
ریاض در مقابل، امارات را متهم کرده که شورای انتقالی جنوب یمن (STC) را برای تضعیف دولت مرکزی و پیشروی به سمت مرزهای عربستان تحت فشار قرار داده و امنیت ملی این کشور را «خط قرمز» خوانده است. این تندترین موضعگیری عربستان در اختلاف با همسایهای است که پیشتر در ائتلافی مشترک علیه حوثیهای همسو با حکومت ایران همکاری میکرد.
به نوشته رویترز، هرچند خروج محدود نیروهای امارات میتواند بهطور موقت از شدت تنشها بکاهد، اما پرسش اصلی همچنان باقی است: آیا ابوظبی حمایت سیاسی یا مالی خود از شورای انتقالی جنوب را متوقف خواهد کرد یا نه. عربستان اعلام کرده انتظار دارد امارات هرگونه پشتیبانی از این گروه جداییطلب را پایان دهد.
در همین حال، رشاد العلیمی، رییس شورای ریاستجمهوری مورد حمایت عربستان در یمن، به نیروهای اماراتی ۲۴ ساعت مهلت داد خاک یمن را ترک کنند. امارات ضمن ابراز شگفتی از حمله هوایی اخیر گفت محمولههای هدفگرفتهشده حاوی سلاح نبوده و مقصد آنها نیروهای اماراتی بوده است، اما تاکید کرد بهدنبال راهحلی برای جلوگیری از تشدید تنش است.
این اختلافات در حالی رخ میدهد که عربستان و امارات هر دو از بازیگران کلیدی اوپک هستند و هرگونه شکاف میان آنها میتواند بر اجماع این گروه درباره سطح تولید نفت اثر بگذارد. قرار است اعضای اوپکپلاس یکشنبه بهصورت آنلاین دیدار کنند؛ نشستی که به گفته منابع آگاه، احتمالاً به تمدید سیاست حفظ سطح تولید در سهماهه نخست سال منجر خواهد شد.
همزمان با افزایش تنشها، شاخصهای اصلی بورس در کشورهای خلیج فارس با کاهش مواجه شدند؛ نشانهای از نگرانی بازارها نسبت به پیامدهای سیاسی و اقتصادی بحران جدید در یمن.
وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی در واکنش به قرار گرفتن نام سپاه پاسداران ایران در فهرست سازمانهای تروریستی کانادا، نیروی دریایی این کشور را مشمول اقدام متقابل دانست و آن را بهعنوان «سازمان تروریستی» اعلام کرد.
وزارت امور خارجه ایران سهشنبه ۹ جدی در بیانیهای اعلام کرد این تصمیم بر اساس ماده هفت قانون «اقدام متقابل در برابر اعلام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بهعنوان سازمان تروریستی توسط امریکا» مصوب سال ۱۳۹۸ اتخاذ شده است.
طبق این ماده، تمامی کشورهایی که از تصمیم امریکا در این زمینه تبعیت یا از آن حمایت کنند، مشمول اقدام متقابل جمهوری اسلامی میشوند.
در این بیانیه آمده است که سپاه پاسداران یکی از ارکان رسمی نیروهای مسلح در ایران است و معرفی آن بهعنوان نهاد تروریستی، نقض قواعد شناختهشده بینالمللی به شمار میرود.
پیش از این و در سال ۲۰۱۲، کانادا روابط دیپلماتیک خود را با تهران قطع کرد و از ۲۹ جوزای ۱۴۰۲، سپاه پاسداران را در فهرست سازمانهای تروریستی قرار داد.
استرالیا، اکوادور، دنمارک، بریتانیا، پاراگوئه، سویدن، عربستان سعودی، بحرین و ایالات متحده امریکا کشورهایی هستند که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را بهعنوان یک گروه تروریستی شناسایی کرده یا خواستار قرار گرفتن آن در فهرست گروههای تروریستی شدهاند.
در سومین روز اعتراضات مردمی در شهرهای مختلف ایران و کشیده شدن دامنه تظاهرات به دانشگاهها، حکومت این کشور پیشنهاد گفتوگو با معترضان را مطرح کرد. این اعتراضات در واکنش به افزایش بیپیشینه نرخ دالر و بلند رفتن سرسامآور هزینههای زندگی آغاز شده است.
مسعود پزشکیان، رئیسجمهور ایران، روز سهشنبه در پیامی در شبکههای اجتماعی نوشت که از وزیر داخله خود خواسته است به «مطالبات مشروع» معترضان گوش بدهد.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی حکومت نیز گفت که سازوکاری برای گفتوگو ایجاد خواهد شد و این روند شامل مذاکره با رهبران معترضان خواهد بود.
خانم مهاجرانی روز سهشنبه در اظهاراتی که رسانههای دولتی منتشر کردند، گفت: «ما بهطور رسمی اعتراضات را به رسمیت میشناسیم، صدای آنها را میشنویم و میدانیم که این اعتراضات، ریشه در فشارهای اقتصادی بر زندگی مردم دارد.»
ویدیوهایی که خبرگزاری رویترز آنها را راستیآزمایی کرده، نشان میدهد اعتراضات در برخی خیابانهای تهران با شعارهایی از جمله «رضاشاه، روحت شاد» آغاز شده است. در همین حال، رضا پهلوی، نواده رضاشاه، پادشاه فقید ایران، در پیامی تازه از عموم مردم ایران خواست به اعتصابات و اعتراضات سراسری بپیوندند.
تلویزیون دولتی ایران تصاویری از تجمع معترضان در مرکز تهران پخش کرد. خبرگزاری فارس، نزدیک به سپاه پاسداران، نیز گزارش داد که صدها دانشجو در چهار دانشگاه تهران به معترضان پیوستهاند.
با این حال، مقامهای ایرانی هنوز مشخص نکردهاند که گفتوگو با معترضان در چه سطح و با چه سازوکاری انجام خواهد شد. در اعتراضات پیشین، حکومت ایران معمولاً با سرکوب و بازداشتهای گسترده به مطالبات معترضان واکنش نشان داده بود.
ویدیوهای رسیده به ایراناینترنشنال نشان میدهند ماموران امنیتی سهشنبه نهم جدی به سمت مردم معترض در خیابان ملت تهران به صورت مستقیم شلیک کردند.
مسعود پزشکیان، رئیسجمهور ایران روز سهشنبه در دیدار با اتحادیههای صنفی و فعالان بازار گفت که حکومت تمام تلاش خود را برای حل مشکلات اقتصادی و کاهش نگرانیهای مردم بهکار خواهد بست.
شماری از معترضان میگویند که وعدههای حکومت برای کاهش آتش تنش و اعتراض است تا اراده واقعی برای معضلات گسترده اقتصادی و معیشتی مردم.
فشار اقتصادی و نقش تحریمها
اقتصاد ایران به علت فشار تحریمهای سنگین بین المللی، به خصوص در دوره ترامپ، وارد بحران عمیقی شده است. اقتصاد ایران که به واردات وابسته است، به علت کمبود ارز دچار نوسانات است. چنانچه، ریال واحد پول ایران، شدیداً ارزش خود را از دست داده و بهای کالاهای اساسی از جمله غذا و دارو به طرز طاقت فرسایی بالا رفته است.
خبرگزاری رویترز نوشت که مقامهای ایرانی چندین نشست سطحبالا برای مدیریت بحران اقتصادی و مهار نارضایتی عمومی برگزار کردهاند. اما، سوءمدیریت اقتصادی، فساد مالی و شکافهای عمیق طبقاتی، فشار بر زندگی مردم را تشدید کرده و بسیاری از کالاهای اساسی از توان خرید بخش بزرگی از جامعه خارج شده است.
طبق دادههای پلتفرمهای خصوصی تبادل ارز، نرخ دالر روز سهشنبه به حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار ریال رسید. این در حالی است که ایران سال جاری را با نرخ حدود ۸۱۷ هزار ریال در برابر یک دالر آغاز کرده بود.
در همین حال، روز دوشنبه رئیس بانک مرکزی ایران استعفا داد. رسانههای داخلی گزارش دادند که سیاستهای اخیر آزادسازی اقتصادی حکومت فشار بیشتری بر بازار ارز وارد کرده است.
روزنامه فایننشالتایمز در گزارشی با اشاره به اعتراضات تازه بازاریها در ایران درباره وضعیت اقتصادی این کشور نوشت که ارزش پول ملی ایران به پایینترین سطح خود در تاریخ این کشور سقوط کرده و از زمان جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل در ماه جوزا، حدود ۴۰ درصد از ارزش آن کاسته شده است.
این روزنامه افزود: «سقوط ارزش پول ملی همزمان با کاهش درآمدهای نفتی، تحت تاثیر تحریمهای امریکا، شتاب گرفته است. نرخ تورم سالانه ایران در ماه دسامبر به ۴۲.۲ درصد رسید.»
در کنار بحران داخلی، ایران همچنان با فشارهای شدید بینالمللی روبهرو است و این بحرانها بر نرخ ارز تاثیر گذاشته است.
دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا، روز دوشنبه هشدار داد که اگر ایران برنامههای موشکی یا هستهای خود را از سر بگیرد، از حمله تازه به این کشور حمایت خواهد کرد.
