روزنامه لوموند به مناسبت صدسالگی حضور مرکز باستانشناسی فرانسه در افغانستان گزارشی نشر کرده است که در آن به گفته نویسنده بازگشت طالبان به قدرت حفاظت از میراث تاریخی را تضعیف کرده است.
غارت و قاچاق آثار باستانی و هنری به دلیل فقر شدید هیئت باستانشناسی فرانسه در افغانستان را نگران کرده است.
لوموند نگاشته است که پس از فرار نخبگان افغانستانی به خارج از کشور دیگر باستانشناسان، معماران، زمینشناسان و تاریخنگارانی نیستند تا برای حفظ میراث تاریخی در این افغانستان کار کنند.
بستین وروسیتکوس، پژوهشگر در امور باستانشناسی و متخصص در بخش افغانستان به لوموند گفت که در نقشه باستانشناسی افغانستان بیش از پنج هزار سایت ناشناخته وجود دارند که تاکنون حفاری نشدهاند اما او تخمین میزند که احتمالا دهها هزار سایت از دورههای مختلف زمانی وجود دارند که هنوز ناشناخته باقی ماندهاند. به گفته این محقق فرانسوی به دلیل ناشناخته بودن این ساحهها «ما حتا نمیدانیم در حال از دست دادن چه چیزی هستیم.»
نویسنده با اشاره به این که افغانستان در تقاطع جاده ابریشم، شاهد آمیختگی بینظیری از تمدنها و باورهای پنج هزار ساله است بر الزام حفاظت از بقایای باستانی چند هزار ساله افغانستان به عنوان چهارراه جهان تاکید میکند.
او به تخریب مناطق باستانشناسی زمینلرزه اخیر در جنوب شرق افغانستان اشاره داشته و میگوید در این ساحات روستاهایی که در آن معماری سنتی خاکی رایج بوده ویران شدهاند.
لوموند مینویسد در حال حاضر، آنچه نگران کننده است استخراج ساحه بودایی مس عینک است. نویسنده با اذعان این مساله که در شرایط فعلی خزانه طالبان خالی است و آنها میدانند که روی «صندوق طلا» خوابیدهاند، معتقد است که استثمار معادن بیش از هر زمان دیگری در دستور کار طالبان قرار گرفته است.
معدن مس عینک که در ۴۰ کیلومتری جنوب کابل قرار دارد و دومین ذخیره بزرگ مس در جهان محسوب میشود. این معدن در سال ۲۰۱۷ به قیمت ۸ میلیارد دالر توسط یک شرکت چینی خریداری شد اما بهرهبرداری از آن به دلایل امنیتی در زمان دولت پیشین متوقف شد.
طالبان بلافاصله پس از کسب قدرت در سال گذشته قرارداد بهرهبرداری مس عینک را به چینیها واگذار کردند.
تاکنون باستانشناسان موفق شدهاند تا در ساحه باستانی معدن مس عینک بخشهایی از ویرانههای دوازده صومعه بودایی و مجسمههای بودا در حال عبادت که با برگهای طلایی تزیین شدهاند را شناسایی و حفاری کنند.
به عقیدهی نویسنده در شرایط حاضر برای حفظ حوزه باستانی ساحه مس عینک مساله «متقاعد کردن چیناییها برای انجام کاوشهای باستانشناسی است.»
