کاهش تاریخی ارزش لیر؛ یک بحران ارزی بزرگ در ترکیه در راه است
در حالی که ترکیه آماده دور دوم انتخابات در روز یکشنبه میشود، لیر به پایین ترین سطح خود رسید و اقتصاد این کشور در وضعیتی نگرانکنندهای قرار گرفت.
روز جمعه نرخ دالر با افزایش به سطحی بیسابقه از ۲۰ لیر گذشت و همزمان، سود سپرده مشتریان در بانکها افزایش چشمگیری را تجربه کرد.
رسانههای ترک مخالف اردوغان معتقدند وضعیت اقتصاد ناپایدار است و پیشبینی میشود ارزش دالر به ۲۳ تا ۲۴ لیر هم برسد.
مسلم ساری، نماینده حزب جمهوریخواه خلق در پارلمان ترکیه هشدار داد: «ارز قابل فروش در بانک مرکزی از بین رفته است. متاسفم اما یک بحران ارزی بزرگ در راه است.»
این هشدارها در شرایطی است که از روز پنجشنبه چهارم جوزا، نرخ سود سپرده بانکی هم در ترکیه به اوج ۲۰ ساله خود رسید. اتفاقی که اقتصادانان آن را مرتبط با بحران ارزی دانسته و معتقدند برخی از بانکها سود ۲۰ درصدی را به شهروندان ارائه میدهند تا آنها ارز خود را از بانک خارج نکنند.
بلومبرگ نیز در گزارشی افت و خیز بازار مالی ترکیه را در آستانه دور دوم انتخابات ریاستجمهوری سیگنالی برای «درد بیشتر» خواند و گفت که انتظار میرود در روزهای آینده لیر ترکیه باز هم دچار «کاهش» شود.
از سوی دیگر سرمایهگذاران در حال ارزیابی هستند که آیا اردوغان «تغییراتی در مدل اقتصادی غیر سنتی ایجاد خواهد کرد یا خیر؟»
آتیلا یشیلادا، اقتصاددان مطرح ترک هم در پیشبینی نگرانکنندهای گفت اگر اردوغان در انتخابات پیروز شود، ترکیه به دهه ۱۹۷۰ بازمیگردد و بحران اقتصادی بزرگی رخ خواهد داد.
به گفته او اگر اردوغان سیاستهای اقتصادی «غیر منطقی» خود را ادامه دهد به سرعت به سرنوشت مصر و پاکستان دچار خواهد شد.
دادههای بانک مرکزی ترکیه نیز نشان میدهند وضعیتی نزولی بر ذخایر این بانک حاکم است.
بر اساس این دادهها، ذخایر خالص بانک مرکزی در هفته جاری به پایینترین سطح در تاریخ ترکیه رسیده و برابر با «منفی دو دهم میلیارد دالر» کاهش یافته است.
در دو ماه گذشته نیز ذخایر بانک مرکزی ترکیه ۲۵ میلیارد دالر کاهش یافته است.
رویارویی اردوغان و قلیچداراغلو
یک روز مانده به دور دوم انتخابات ریاستجمهوری ترکیه در ۲۸ می (برابر با هفت جورا) رجب طیب اردوغان، یکی از دو کاندیدای این رقابتها از مردم کشورش خواست تا در رایگیری شرکت و روز یکشنبه را تبدیل به شروعی تازه در تاریخ ۱۰۰ ساله جمهوری ترکیه کنند.
رییسجمهوری ترکیه که در این انتخابات با کمال قلیچداراغلو، نماینده ائتلاف احزاب مخالف خود رقابت میکند از شهروندان ترکیه خواست فارغ از هر عقیده، فرقه، قومیت و ترجیح سیاسی در رایگیری شرکت کنند.
قلیچداراوغلو هم در پیامی خواستار مشارکت کسانی در انتخابات شد که به گفته او «عشق به وطن» دارند.
از سوی دیگر قلیچداراوغلو از اردوغان به دلیل پخش ویدیویی تبلیغاتی شکایت کرد. این فیلم کاندیدای ائتلاف اتحاد ملت را در کنار یکی از فرماندهان نظامی حزب کارگران کردستان (پکک) نشان میدهد.
در حالیکه ترکیه گروه پکک را سازمانی «تروریستی» میداند و این گروه اجازه فعالیت در این کشور را ندارد، وکیل قلیچداراوغلو گفت به دلیل این فیلم «ساختگی» برای اردوغان پرونده قضایی تشکیل داده است.
بر اساس گزارش مجله کرنت بیولوژی، دانشمندان بیش از پنج هزار گونه جدید زندهجان را در اعماق دریا در منطقهای میان مکسیکو و هاوایی در اقیانوس آرام شناسایی کردند. از پنج هزار و ۵۷۸ گونه جدید، فقط ۴۳۸ گونه نامگذاری شدهاند و بقیه نام ندارند یا با نامهای غیر رسمیشان شناخته میشوند.
بیشتر گونههایی که جدیدا ثبت شده بندپایان، بیمهرگان و زندهجانهایی با اسکلت بیرونی هستند.
دانشمندان در مجله کرنت بیولوژی نوشتند که منطقه کلاریون کلیپرتون (حدود ۶ میلیون کلومتر مربع بین هاوایی و مکسیکو) در اقیانوس آرام دارای منابع معدنی زیادی است و استخراج معدن توسط شرکتها ممکن است به این گونهها آسیب بزند.
در عمق دریا در منطقه کلاریون کلیپرتون نور خورشید کمی میرسد و در حال حاضر به بزرگترین منطقه اکتشاف مواد معدنی تبدیل شده است.
در پی بالا گرفتن تنش بین کویت و مانیلا بر سر حمایت از کارگران، کویت صدور ویزا برای شهروندان فلیپینی را معلق کرد. پس از پیدا شدن جسد یک کارگر فلیپینی، مانیلا سه ماه پیش اعزام کارگر به کویت را متوقف کرده بود.
اتباع فیلیپین حدود شش درصد از جمعیت ۴.۷ میلیونی کویت را تشکیل میدهند.
تعلیق ویزا پس از آن صورت گرفت که فلیپین در ماه فبروری تصمیم گرفت از اعزام کارگران خانگی به کویت خودداری کند. دلیل تصمیم دولت فلیپین پیدا شدن جسد جولبی رانارا، کارگر خانگی در صحرای کویت در ماه جنوری اعلام شده است.
شمار زیادی از شهروندان فلیپین در خارج از این کشور کار میکنند و حدود ۱۰ درصد از تولید ناخالص داخلی آن از طریق حوالههای ارسالی به دست میآید.
بسیاری از شهروندان فلیپین در کشورهای نفت خیز خلیج فارس مانند کویت به عنوان کارگران خانگی با دستمزد کم کار میکنند. بدتر اینکه صدور ویزای یک کارگر به تصمیم کارفرما گره خورده و این موضوع کارگران مهاجر را در معرض سوءاستفاده قرار داده است.
پیش از این نیز در سال ۲۰۱۸ جنجال میان مانیلا و کویت بر سر مرگ چندین کارگر خانگی در کویت بالا گرفته بود و این موضوع باعث شد دو طرف یک توافقنامه دوجانبه را امضا کنند. حالا کویت میگوید مانیلا این توافقنامه را نقض کرده است.
بلومبرگ گزارش داده که هالند احتمالا جنگنده اف ۱۶ به اوکراین میفرستد. این رسانه نوشته آمستردام ممکن است پس از آموزش خلبانهای اوکراینی جتهای جنگنده اف ۱۶ به کییف دهد. وزارت دفاع اوکراین هم اعلام کرده که این کشور احتمالا اولین جنگنده اف ۱۶ را از هالند دریافت میکند.
گفته شده هالند چند هفته است که در حال مذاکره با دولت امریکا برای تحویل جنگندههای اف ۱۶ به اوکراین است.
درباره زمان تحویل این جنگندهها به اوکراین گزارشی ارائه نشده. بلومبرگ هم نوشته است که آموزش خلبانها و تحویل جنگندهها ممکن است ماهها طول بکشد.
جو بایدن، رئیسجمهور امریکا یک هفته قبل پس از اجلاس گروه هفت در هیروشیمای جاپان اعلام کرد که غرب آموزش خلبانان اوکراینی را برای پرواز با جتهای جنگنده نسل چهارم از جمله اف ۱۶ را آغاز میکند.
به دنبال آن جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید گفت که واشنگتن با متحدان خود در مورد اینکه کدام کشورها میتوانند اف ۱۶ به اوکراین دهند گفتوگو میکند.
امریکا میگوید که ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین به واشنگتن تضمین داده که با این جنگندهها به خاک روسیه حمله نکند.
رسانههای بریتانیایی گزارش دادند که یک جوان ۱۹ ساله ساکن شهر لیورپول به اتهام خرید و نگهداری مواد شیمیایی، از سوی پولیس بازداشت شده است.
طبق گزارشها، این مواد شیمیایی میتواند برای ساخت مواد منفجره استفاده شود.
طبق گزارش رسانههای بریتانیایی، پولیس صبح امروز جمعه، (پنجم جوزا) خانه این مرد را محاصره کرده و پس از بازداشت او، این مکان را نیز تخلیه کردهاند.
مواد شیمیایی ذخیره شده در خانه این مرد از سوی ماموران ضبط شده است. پولیس گفته منطقه اوتر فروم در نوریس گرین شهر لیورپول امن است.
گفته شده واحد پولیس خنثی سازی مواد منفجره تا زمان ختم تحقیقات جهت احتیاط در ساحه حضور خواهند داشت.
پس از اعلام وزارت امور خارجه عمان مبنی بر تبادل زندانی میان بلژیک و ایران، این دو کشور از آزادی الیویه وندکاستیل، امدادگر بلژیکی محبوس در زندانهای جمهوری اسلامی و اسدالله اسدی، دیپلومات محکوم به تروریسم و زندانی در بلژیک خبر دادند.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، روز جمعه پنجم جوزا در توییتی نوشت که اسدالله اسدی، دیپلومات محکوم شده ایرانی، آزاد شده و در راه بازگشت به ایران است.
همزمان، نخستوزیر بلژیک اعلام کرد الیویه وندکاستیل، امدادگر بلژیکی محبوس در زندانهای جمهوری اسلامی آزاد شده است.
اولیویه وندکاستیل، امدادگر بلژیکی که در ایران به زندان طولانی مدت محکوم شد، در سال ۱۴۰۰ در ایران بازداشت شد. او مدتی به عنوان مدیر برنامه شورای پناهندگان ناروی، در ایران کار کرده بود.
اسدالله اسدی، دبیر سوم سفارت جمهوری اسلامی در وین، در سال ۹۷ به اتهام تلاش برای بمبگذاری در گردهمایی سازمان مجاهدین خلق در فرانسه بازداشت و در سال ۹۹ در دادگاه بلژیک به ۲۰ سال زندان محکوم شد.
وزارت امور خارجه عمان روز جمعه پنجم جوزا اعلام کرد بلژیک و ایران با میانجیگری این کشور به توافقی برای مبادله زندانیان با یکدیگر دست یافتهاند که بر اساس این توافق، زندانیان دو طرف آزاد و روز جمعه از تهران و بروکسل به مسقط منتقل شدند تا برای بازگشت به کشورهای خود آماده شوند.
پیش از این گزارشهایی درباره احتمال مبادله اسدالله اسدی، دیپلومات محکوم شده جمهوری اسلامی با الیویه وندکاستیل مطرح شده بود.
رها شدن این امدادگر از بند جمهوری اسلامی در شرایطی است که درخواستها برای آزادی او در ماههای اخیر تشدید شده بود.
سال گذشته خبرگزاری میزان، وابسته به قوه قضاییه ایران، نوشت که این امدادگر بلژیکی متهم به چهار اتهام «جاسوسی، همکاری با امریکا علیه ایران، قاچاق ارز به مبلغ ۵۰۰ هزار دالر و پولشویی» است.
پیش از این و با امضای توافقنامه تبادل زندانی میان تهران و بروکسل، گمانهزنیهایی درباره احتمال مبادله این امدادگر بلژیکی با اسدالله اسدی، دیپلومات محکوم شده جمهوری اسلامی در بلژیک مطرح شد.
سال گذشته، ۲۱ وزیر پیشین اروپایی از کشورهای مختلف این قاره در نامه مشترکی به نخستوزیر بلژیک نسبت به احتمال انتقال اسدالله اسدی به ایران هشدار دادند.