قطر و امارات متحده عربی پس از چند سال قطع روابط دیپلوماتیک، نمایندگیهای سیاسی خود را در پایتختهای یکدیگر بازگشایی کردند. این خبر را وزارت خارجه قطر روز دوشنبه (۲۹ جوزا) در بیانیه رسمی خود اعلام کرد.
برپایه این بیانیه، سفارت قطر در ابوظبی و قنسولگری این کشور در دبی و در مقابل، سفارت امارات متحده عربی در دوحه از روز دوشنبه به کار خود آغاز کردند.
وزارت خارجه قطر با اشاره به توافقنامه سال ۱۴۰۰ هر دو کشور، در بیانیه خود نوشت که این دو کشور عربی حاشیه خلیج فارس مشتاق تقویت روابط دوجانبه هستند.
روابط دیپلوماتیک دو کشور در سال ۱۳۹۶ زمانی قطع شد که امارات متحده عربی برای تحریم هوایی، زمینی و دریایی قطر به عربستان سعودی، بحرین و مصر پیوست.
در آن زمان این چهار کشور قطر را متهم به حمایت از تروریسم کردند، اتهامی که قطر آن را بیبنیاد خواند.
سفیر سابق ایران در کابل هشدار داد که طالبان با انتقال جمعیت وزیرستان پاکستان به شمال و غرب افغانستان «ژئوپلیتیک منطقه را تغییر میدهد». به گفته ابوالفضل ظهرهوند نیروهای تکفیری با خانوادههایشان به عنوان پیشخوان در شمال افغانستان جابجا میشوند.
آقای ظهرهوند در یک گفتوگوی طولانی که روز یکشنبه (۲۸ جوزا) در یوتیوب منتشر شد، گفت که با طالبان توافق شده که تحریک طالبان پاکستانی را به غرب افغانستان، یعنی در مرز با ایران نیز بیاورند. به گفته او، اولویت فعلی بدخشان است، ولی انتقال آنها بعدا به سوی فاریاب و مزارشریف ادامه خواهد یافت.
به گفته این دیپلومات ایرانی، در حال حاضر چند هزار مدرسه طالبانی در پاکستان فعال هستند که مراکز تولید جریانات تکفیری و طالبانی شمرده میشوند. او افزود که طالبان در حال حاضر اعضای این مدارس را به داخل افغانستان منتقل میکنند.
به گفته آقای ظهرهوند، این نیروها عمدتا پشتون هستند، لذا تغییر در ترکیب جمعیتی شمال افغانستان «برای پاکستان میتواند گامی باشد که از درون همجوشی ایجاد کند.»
گسترش مرزهای وزیرستان تا بدخشان
او افزوده که جابجایی اعضای طالبان پاکستان در شمال افغانستان از این نظریه نیرو گرفته است که وزیرستان شمالی خودش را گسترش میدهد. به گفته آقای ظهرهوند، بعد از انتقال تحریک طالبان پاکستان به شمال افغانستان، چیزی به نام مرز دیورند نخواهیم داشت، بلکه وزیرستان شمالی خودش را تا بدخشان و نواحی آن میرساند.
این نخستین باری نیست که تیوری بدل شدن افغانستان به «وزیرستان شمالی» به طور علنی مطرح میشود. پیش از این شماری از سیاسیون مطرح افغانستان در دهه هفتاد خورشیدی از جمله نجیبالله، رئیسجمهور پیشین و احمدشاه مسعود، رهبر جبهه مقاومت ضد طالبان هم گفته بودند که پاکستان قصد دارد افغانستان را به «صوبه پنجم» خود تبدیل کند.
سفیر پیشین ایران گفت: «در شمال افغانستان از پنجشیر تا واخان، عوارضی وجود دارد که اگر پاکستان بتواند نیروهایی را در آنجا جابجا کند، میتواند در این منطقه تا سالهای سال بجنگد. یعنی این منطقه به سیاهچالهای علیه آسیای میانه بدل خواهد شد.»
او افزود: «نیروهای پیشرانی که به شمال افغانستان منتقل میشوند هم ظرفیت تکفیری دارند و هم میتوانند مسلح شوند و خانوادههایشان نیز با آنها بروند و نوار مرزی با آسیای میانه را تحت کنترول داشته باشند.»
پیش از این گزارشهای متعددی از انتقال اعضای تحریک طالبان پاکستان به شمال افغانستان در رسانهها منتشر شده است، اما این نخستین بار است که یک دیپلومات ایرانی صحت این گزارشها را تایید و از تغییر ترکیب جمعیت در شمال افغانستان ابراز نگرانی میکند.
پاکسازی قومی در شمال افغانستان
ابوالفضل ظهرهوند در این مصاحبه از کشته شدن فرماندهان تاجیک طالبان در بدخشان به عنوان «پاکسازی قومی» نام برده و گفته کسانی که هممحلی با برهانالدین ربانی، رهبر پیشین حزب جمعیت اسلامی افغانستان بودند و در این حزب پیشینه عضویت داشتند، در حال «پاکسازی» هستند.
او معتقد است که پاکسازی فرماندهان غیرپشتون طالبان، برای زمینهسازی تغییر ترکیب جمعیت در شمال افغانستان انجام شده است.
آقای ظهرهوند معتقد است که طالبان تاجیک با انگیزههای مذهبی در کنار طالبان آمده بودند، ولی این «وجوه شئونیستی است که طالبان را تعریف میکند.»
روز ۱۶ جوزا نثاراحمد احمدی، معاون والی طالبان در بدخشان با رانندهاش براثر انفجار بمبهایی که در موترش کار گذاشت شده بود، کشته شد.
دو روز بعد انفجار دیگری در مراسم فاتحهخوانی آقای احمدی رخ داد که در آن نزدیک به بیست نفر از جمله صفیالله صمیم، فرمانده امنیه پیشین طالبان در ولایت بغلان کشته شدند.
پیش از این گروه داعش خراسان مسئولیت هر دو انفجار را به عهده گرفته بود.
پیش از این افراسیاب ختک، عضو پیشین سنای پاکستان نیز هشدار داده بود که انتقال اعضای طالبان پاکستان به شمال افغانستان آشکارا باعث تنش قومی در افغانستان خواهد شد.
آقای ختک روز شنبه (۲۷ جوزا) در توییتی گفته بود این امر باعث گسترش جغرافیای جنگ از افغانستان به کشورهای آسیای مرکزی هم خواهد شد.
اکنون ابوالفضل ظهرهوند، دیپلومات ایرانی، ادعا کرده که اولویت غرب این است که آسیای مرکزی را برهم بریزد و اگر این امر اتفاق بیفتد، طرح «یک جاده یک و کمربند» چین به باد فنا میرود.
به گفته آقای ظهرهوند، امریکاییها در پی تغییر ژئوپولیتیک منطقه هستند. به گفته او، احتمال دارد پاکستان نیز در تغییراتی که شکل بگیرد فرو بپاشد، چرا که چهار ایالت مختلف پاکستان غیر از اسلام و مخالفت با هند وجه مشترک دیگری با همدیگر ندارد.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآوردههای نفتی ایران گفته است که افغانستان و عراق بنزین بیکیفیت این کشور را نمیخرند. حمید حسینی افزود که این دو کشور حالا بنزین (پترول) مورد نیاز خود را از اوزبیکستان و روسیه با استاندارد بالاتری تأمین میکنند.
مسئولان اداره طالبان از پارسال بارها نفتکشهای حامل سوخت بیکیفیت ایران را به این کشور مسترد کردند.
آقای حسنی روز دوشنبه (۲۹ جوزا) به خبرگزاری مهر دلیل استرداد این مواد سوختی را افزایش استاندارد کالاهای ورودی در افغانستان دانست و گفت: «بالا رفتن کیفیت محصولات صادراتی دلیل بازگشت بنزین از سوی طالبان بوده و این کشورها (عراق و افغانستان) دیگر هر کالایی را با هر کیفیتی نمیپذیرند.»
با این حال، رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآوردههای نفتی ایران گفت که مشتریان افغان باز هم درخواست بنزین ایرانی دارند و «تبعات گمرکی آن را به عهده گرفتهاند».
به گفته او، در این صورت، در برخی از مواقع بنزین ایرانی به افغانستان صادر و گاهی مسترد میشود که «ربطی به صادرکننده ایرانی ندارد، زیرا محصول خود را فروخته و پول آن را دریافت کرده است».
مقامهای ایرانی گفتهاند که این کشور در گذشته ۷۰ تا ۹۰ درصد بازار صادراتی محصولات نفتی افغانستان و عراق را در اختیار داشت، اما به بالا رفتن کیفیت محصولات صادراتی کشورهای دیگر موجب کوچک شدن بازار صادراتی ایران شده است.
براساس این گزارش، برخی از شرکتهای ایرانی سالها است که بنزین پیرولیز به کشورهای همسایه از جمله افغانستان صادر میکنند که به خودی خود قابلیت استفاده به عنوان سوخت را ندارد و باید در فرایندی اصلاح شود تا بتوان از آن به عنوان سوخت استفاده کرد.
رئیس خبرگزاری باختر به نقل از سخنان منسوب به هبتالله آخندزاده گفته که حکومت طالبان را «نه جهان کفری به رسمیت میشناسد و نه کشورهای اسلامی». با گذشت نزدیک به دو سال از روی کار آمدن طالبان، حکومت این گروه را هیچ کشوری به رسمیت نشناخته است.
این سخنان هبتالله آخندزاده ظاهرا حدود ده روز پیش در جلسه او با رئیسان ولایتی اطلاعات و فرهنگ گفته شده، ولی عبدالواحد ریان، رئیس خبرگزاری باختر آن را در صفحه توییتر خود تازه پخش کرده است.
آقای ریان به نقل از رهبر طالبان نوشته است: «منشور جهان این بود که حاکم کابل به رسمیت شناخته شود، اما امروز که امارت اسلامی بر همه کشور حکمفرما است، علاوه بر جهان کفری، کشورهای اسلامی نیز آن را به رسمیت نمیشناسد.»
تبعیض گسترده جنسیتی و قومی، عدم پابندی به حقوق بشر و فعالیت گروههای تروریستی در افغانستان، از دلایل عمده به رسمیت نشناختن این گروه عنوان شده است.
هبتالله آخندزاده بدون اشاره به این انتقادها گفته که بعضی افراد برای مردمسالاری همه چیز را فدا میکنند، اما طالبان باید در برابر فشار غرب تسلیم نشود و مبارزه کند.
آقای ریان همچنین به نقل از سخنان منسوب به هبتالله آخندزاده آورده که امریکا و سازمان ملل جهان را «گروگان» گرفته و بدون دستور آنها جهان کاری نمیتواند.
در سخنان منسوب به آخندزاده تاکید شده که این گروه در «تعامل» خود به شریعت توجه باشد. اگرچه منظور از «تعامل» در این سخنان مشخص نشده، ولی ظاهراً به نظر میرسد که منظور او تعامل با جامعه بینالمللی باشد.
در سخنان منسوب به رهبر طالبان به اعضای این گروه توصیه شده که به دنبال اهداف خود باشند تا به سرنوشت مجاهدین پس از پیروزی بر روسها گرفتار نشوند. او تاکید کرده که اعضای طالبان دست به «بدعت» و «امور ناپسند» نزنند و مطابق احکام قرآن و سنت حکومت کنند.
او همچنین افزوده که طالبان باید در استخدام کارمندان به جای «رفاقت» به «شایستگی» آنها توجه کند و تلاش نکنند که از قدرت استفاده شخصی کنند.
برپایه سخنان منسوب به رهبر طالبان، این گروه باید تاریخ «جهاد» علیه انگلیس، روس و امریکا برای نسلهای آینده ثبت کند، چرا که به گفته او، با خواندن تاریخ نیروی ایمان بیشتر میشود.
رهبر طالبان گفته که به وزارت حج و اوقاف دستور داده که برای آن عده اعضای این گروه که گفته شده در «دشت لیلی» در جوزجان کشته شدند، بنای یادبود و مسجد بسازد و در میدان هوایی شوراب در هلمند هم سنگنوشتهای به نام آنها تهیه کند.
در سخنان منسوب به رهبر طالبان به یک موضوع حساس دیگر هم اشاره شده: واژگان «بیگانه» را به کار نبرید. پیشتر وزارت تحصیلات عالی این گروه شماری از واژگان فارسی را فهرست کرده و کاربرد آنها را ممنوع کرده بود که واکنش فارسیزبانان کشور را در پی داشت.
نمایندگان کشورهای گوناگون در شورای حقوق بشر سازمان ملل با انتقاد از وضعیت حقوق بشر در افغانستان، از طالبان خواستند محدویتها علیه زنان و دختران را هرچه زودتر بردارد. این شورای گزارش ریچارد بنت، گزارشگر ویژه حقوق بشر برای افغانستان را بررسی کرد.
در جلسه روز دوشنبه (۲۹ جوزا) این شورا که که افغانستان اینترنشنال هم آن را پخش کرد، نمایندگان کشورهای مختلف به نوبت درباره این گزارش و وضعیت حقوق بشر، به ویژه محدودیتهایی که طالبان علیه زنان وضع کرده از جمله منع کار و آموزش زنان و دختران، سخن گفتند.
این نمایندگان از جامعه جهانی خواستند که موارد نقض حقوق بشر در افغانستان را از نزدیک زیر نظر داشته باشد و طالبان را برای تغییر رفتارشان تحت فشار قرار دهد.
رینا امیری، نماینده ویژه امریکا در امور زنان در افغانستان موضوع حقوق زنان در این کشور را اولویت استراتژیک امریکا عنوان کرد و گفت که ایالات متحده تبعیض سیستماتیک طالبان علیه دختران و زنان را محکوم میکند و در کنار افغانها برای مبارزه برای کرامت انسانی و حقوق بشر ایستاده است.
خانم امیری هشدار داد که اگر جامعه بینالمللی اقدامی در زمینه حقوق زنان در افغانستان نکند، حقوق زنان در همه جا به خطر میافتد.
نماینده فرانسه هم در این نشست گفت که طالبان زنان و دختران را در خانهها و تاریکی زندانی کرده است. او افزود که گزارش ریچارد بنت نشان میدهد که در هیچ جای دیگری چنین محدودیتی دیده نمیشود و آپارتاید جنسیتی که طالبان در افغانستان راه انداخته، «جنایت جنگی» شمرده میشود.
نماینده اسپانیا هم خواستار بررسی این موضوع شد که رفتار طالبان با زنان، «جنایت جنگی» است یا نه. او خواستار پاسخگو قرار دادن ناقضان حقوق بشر و پایان مصونیت آنها شد.
همچنین نماینده یونیسف گفت که شش میلیون کودک در افغانستان نیازمند کمکاند. او افزود که در کنار بحران انسانی موجود، نقض حقوق بشر اوضاع افغانستان را پیچیدهتر کرده است. به گفته نماینده یونیسف، زنان و دختران خشونت را اکنون بیش از گذشته تجربه میکنند، از جمله ازدواج اجباری و خشونت خانگی.
نماینده قطر هم از طالبان خواست که محدودیت کار و آموزش زنان را بردارد و در عین حال، از جامعه جهانی خواست که برای بهبود وضعیت اقتصادی افغانستان، به این کشور کمک کند.
نماینده بریتانیا هم در این نشست گفت که بیش از ۶۰۰ روز است که طالبان دختران بالاتر از صنف شش را از درس محروم کرده است. او از طالبان خواست که مکتبها را باز کند و بگذارد زنان و دختران به کار و آموزش برگردند.
نماینده کانادا هم گفت که این کشور از وضعیت حقوق زنان و محدودیتهایی که طالبان اعمال کرده نگران است. او افزود که این تبعیض جنسیتی، نه تنها حمله به حقوق زنان و دختران افغانستان است، بلکه این وضعیت، آینده افغانستان را به خطر میاندازد.
نمایندگان فنلند، بلجیم، اتحادیه اروپا، قیرغیزستان، کوریای جنوبی هم در این نشست صحبت کردند. نماینده قیرغیزستان به نمایندگی از کشورهای آسیای مرکزی خواستار تشکیل دولت فراگیر در افغانستان شد و درباره وضعیت «ناگوار» اقلیتها در افغانستان ابراز نگرانی کرد.
وزیر داخله طالبان ادعا کرده که حکومت این گروه حقوق شرعی زنان را تامین و نکاح اجباری را ممنوع کرده است. سخنگوی سراجالدین حقانی گفته که او در سفر اخیرش به ولایتها به این نتیجه رسیده است. با این حال، گزارشهای نهادهای مستقل بیانگر چیز دیگری است.
مرکز تحقیقات اسمیتسون اخیراً گزارش داد که خبرهایی از سراسر افغانستان درباره ازدواج اجباری طالبان با دختران به دست میرسد.
این مرکز افزود که با وجود فرمان منسوب به رهبر طالبان درباره منع ازدواج اجباری، نکاح اجباری در میان طالبان افزایش یافته و به نظر میرسد که مقامهای این گروه هم مانع آن نیستند.
مشهورترین مورد از ازدواج اجباری، ازدواج سعید خوستی، سخنگوی پیشین سراجالدین حقانی با الهه دلاورزی، دانشجوی طب است. خانم دلاورزی افشا کرد که خوستی او را به زور به نکاح خود درآورده بود.
در مقابل، سعید خوستی با رد این ادعای دلاورزی، او را متهم به توهین به مقدسات کرده و گفته که از این «نکاح نسنجیده» پشیمان است.
اعضای طالبان بارها به ازدواج اجباری و سواستفاده جنسی متهم شدهاند.
در اوایل حکومت طالبان، مجله دیپلومات در گزارشی درباره داستان زنی نوشت که به زور به عقد یکی از جنگجویان طالبان درآمده بود.
این زن به مجله دیپلومات گفته بود که طالبان او را تهدید کردند که اگر با یک عضو این گروه ازدواج نکند، به او تجاوز خواهند کرد و فرزندانش را خواهند کشت.
از سوی دیگر، اداره احصائیه طالبان چندی پیش گزارشی داد که ۳۸.۹ درصد زنان زیر ۱۸ سالگی ازدواج کردهاند.
در همین حال، نهادهای حقوق بشری بارها این نگرانی را مطرح کردهاند که محرومیت دختران از آموزش به دستور طالبان، آنها را در معرض خطر ازدواج زیر سن قرار داده است.
با تسلط دوباره طالبان و گسترش فقر، ازدواج اجباری کودکان نیز افزایش یافته است.
ویلیام کورنلیوس، رئیس صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل، با اشاره به فشار اقتصادی بر خانوادهها در افغانستان تحت کنترل طالبان، گفته که سن دخترانی که برای ازدواج «فروخته» میشوند، به زیر پنج سال آمده است.
