سفارت جاپان در افغانستان روز یکشنبه اعلام کرد که در سال ۲۰۲۴ به دانشجویان افغان بورسیههای تحصیلی در مقاطع ماستری و دکترا اعطا میکند. این سفارت گفته که روند انتخاب دانشجویان در همکاری با بنیاد آقاخان انجام خواهد شد.
برنامه اعطای بورسیه جاپان با آمدن طالبان به قدرت متوقف شده بود. قبلا، این کشور در ماه می ۲۰۲۱ اعلام کرده بود که بورسیههای تحصیلی را در دانشجویان واجد شرایط قرار میدهد.
در همینحال چندی پیش جاپان با همکاری سازمان ملل در امور پناهندگان از اعمار یک مکتب، مرکز اجتماعی و نیروگاه برق آبی کوچک در بامیان نیز خبر داده بود.
خبرگزاری باختر ماه جوزا گزارش داد که قرار است یک نهاد کمکرسان جاپانی ۱۵ مکتب در ولایت هلمند هم بسازد.
سرپرست ریاست الوزرای طالبان یکشنبه در دیدار با مسئولان مدارس دینی در کابل گفت که برای تقویت مدارس خصوصی مذهبی بودجه اختصاص میدهد. این مسئولان به مولوی عبدالکبیر گفتند که «در کنار نصاب درسی دینی، برای شاگردان آموزشهای عصری نیز آغاز شده است.»
از شمار مدارس دینی خصوصی و منابع مالی آنها اطلاعات روشنی در دست نیست.
اخیراً، هبتالله آخندزاده، رهبر طالبان، تخصیص صد هزار بست برای مدارس دینی را تایید کرد.
طالبان پس از به دست گرفتن قدرت در افغانستان در ماه اسد ۱۴۰۰، به صورت گستردهای دست به ایجاد مدارس دینی در سرتاسر افغانستان زده است.
طالبان شماری از این مدارس را «مدارس جهادی» نامیده که در آنها افزون بر درسهای دینی، آموزش نظامی هم داده میشود.
چندی پیش دفتر والی طالبان در بلخ اعلام کرد که این گروه در این ولایت هر هفته یک مدرسه دینی میسازد.
گسترش روزافزون مدارس دینی در افغانستان موجی از نگرانیها درباره افزایش افراطگرایی مذهبی و انتقادات را برانگیخته است.
چندی پیش نهادی موسوم به «جامعه روشنفکران دینی افغانستان» از رشد بیرویه مدارس دینی طالبان ابراز نگرانی کرد.
این نهاد در اعلامیهای نوشت که طالبان با استفاده از بودجه داخلی و کمکهای خارجی، مدارس جهادی میسازد که برنامه آموزشی افراطی به «سبک پاکستانی» دارد.
جامعه روشنفکران دینی افغانستان در اعلامیه خود نوشت که طالبان نسل جدیدی از جنگجویان را در این مدارس تربیت میکند که برای اهداف بیرونمرزی کاربرد داشته باشد.
یک روانپزشک پیشین نظامیان بریتانیایی گفته سربازانی که به خروج از افغانستان کمک کردند، از «آسیب روحی» رنج میبرند. والتر بوسوتیل گفت که این مشکل کهنهسربازان ممکن است ناشی از ماموریتی باشد که به آنها داده شده بود.
به نوشته دیلیمیل، آقای سوتیل، که حالا به عنوان مدیر تحقیقات موسسه مبارزه با استرس و سلامت روان کهنهسربازان کار میکند، این موضوع را در مستندی در شبکه چهار بریتانیا مطرح کرده است.
این مستند درباره تلاشهای ارتش و وزارت خارجه بریتانیا برای کمک به فرار ۱۵ هزار نفر از کابل پس از عقبنشینی نیروهای خارجی در ماه اسد ۱۴۰۰ تهیه شده و سخنان آقای بوسوتیل پیش از پخش این مستند بیان شده است.
دیلیمیل نوشته است که در این مجموعه سه قسمتی، سربازان درباره احساس خود صحبت میکنند که چگونه مجبور شدند از تخلیه افغانهایی که برای نجات زندگیشان التماس میکردند خودداری کنند، زیرا واجد شرایط حمایت بریتانیا نبودند.
والتر بوستیل به خبرگزاری پیای گفته است: «آسیب روحی میتواند ناشی از ماموریتهایی باشد که در آن نیروهای مسلح به دلیل دستوراتی که به آنها داده شده بر سر دوراهی غیرقابل حل قرار گرفته باشند.»
ریچارد مایکل، که در واحد چتربازان بوده گفته: «وقتی آنجا [افغانستان] بودم، میدانستم که چیزی در درون من تغییر کرده است. چند هفته پس از آن که به خانه رفتم، همسرم گفت: چرا تغییر کردهای؟»
همچنین یک سرباز دیگر به نام دیوید میچل در این مستند گفته است: «اگر قرار بود این کار را بکنیم (تخلیه کنیم)، این کار باید بیست سال پیش انجام میشد... اجازه میدادیم طالبان کنترول [افغانستان] را به دست گیرند و اساسا اختیار آن کشور را به دست داشته باشند.»
پروفسور بوسوتیل واکنش کهنهسربازان را «غیرعادی» نمیداند. به گفته او، بسیاری از آنها به او گفتند: «ما واقعا احساس ناراحتی میکنیم.»
به باور آقای بوسوتیل، این کهنهسربازان احساس میکنند که نه تنها حضور آنها در افغانستان «اتلاف وقت» بوده، بلکه شیوه عقبنشینی آنها هم «ناامیدکننده» بوده است.
پیش از این هم گزارشهای نسبتا مشابهی در مورد سربازان امریکایی، استرالیایی و برخی کشورهای دیگر که در افغانستان خدمت کرده بودند، پخش شده است.
فرمانده مرزی زابل ایران گفته است که در ۲۴ ساعت گذشته حدود چهار هزار افغان از طریق گذرگاه مرزی «میلک» به افغانستان بازگردانده شدهاند. به گفته پرویز قاسمزاده، آنها به دلایل ورود و اقامت غیرقانونی و انقضای تاریخ گذرنامه دستگیر و بازگردانده شدند.
آقای قاسمزاده گفته است که اتباع خارجی برای ورود، اقامت و خروج از ایران باید از طریق مجراهای قانونی اقدام کنند.
او همچنین تاکید کرده که اتباع خارجی در صورت ورود غیر مجاز به ایران، با برخورد قانونی مرزبانان مواجه خواهند شد.
چندی پیش، مدیرکل اتباع و مهاجرین خارجی خراسان رضوی ایران گفته بود که امسال بیش از ۹۰ هزار افغان از طریق دوغارون تایباد به افغانستان بازگردانده شدهاند.
پس از روی کار آمدن طالبان در ماه اسد ۱۴۰۰ در افغانستان، بسیاری از مردم به کشورهای همسایه از جمله پاکستان و ایران رفتند.
چندی پیش علی کاظمی، معاون وزیر عدلیه ایران گفته بود که ایران مقصد ۶۳ درصد از پناهجویان کشور افغانستان است.
سازمان بینالمللی مهاجرت نیز چندی پیش در گزارشی نوشت که در دو سال اخیر حدود ۳.۶ میلیون افغان به خارج از کشور مهاجرت کردهاند که حدود ۷۰ درصد آنها به ایران، ۱۸ درصد دیگر به پاکستان، ۱۱ درصد به ترکیه و ۲ درصد دیگر به کشورهای دیگر مهاجرت کردهاند.
این در حالی است که گفته میشود جمهوری اسلامی ایران بسیاری از این مهاجران را در ماههای گذشته به صورت اجباری اخراج کرده است.
در ماههای گذشته، طالبان پیوسته از بازگشت مهاجران افغان در ایران به افغانستان خبر دادهاند. گفته میشود که شماری از این مهاجران به صورت «اجباری» و شماری دیگر هم به گونه «داوطلبانه» به افغانستان بازگشتهاند.
روزنامه بریتانیایی تلگراف در گزارشی نوشت که طالبان «موفقترین مبارزه با مواد مخدر در تاریخ بشر» را اجرا کرد. این روزنامه در گزارش روز یکشنبه (۱۱ سرطان) خود از کاهش هشتاد درصدی کشت خشخاش در افغانستان سخن گفته است.
گزارشگر تلگراف در آغاز گزارش خود نوشته است: «جنگ امریکا علیه مواد مخدر که به وسیله ریچارد نیکسون، رئیسجمهور پیشین آن کشور، در سال ۱۹۷۱ آغاز شد، بیش از نیم قرن ادامه داشت، اما به سختی به تجارت تریاک افغانستان ضربه وارد کرد.»
گزارش به نقل از «کارشناسان» افزوده که جامعه جهانی در بیست حضور خود در افغانستان نتوانست تولید مواد مخدر این کشور را نابود کند، اما طالبان دوازده ماه پس از صدور فرمان رهبر این گروه برای ممنوعیت کشت خشخاش، «موفقترین تلاش در مبارزه با مواد مخدر در تاریخ» را به اجرا گذاشت.
نویسنده تلگراف در ادامه گزارش خود تاثیر فرمان منع کشت مواد مخدر طالبان بر مزارع را چشمگیر توصیف کرده و نوشته که هشتاد درصد کشت خشخاش در این کشور کاهش داشته است.
به نوشته گزارش این روزنامه بریتانیایی: «نیروهای مجری طالبان از مزرعهای به مزرعه دیگر میروند و محصولات را از بین میبرند و متخلفان را مجازات میکنند.»
به نوشته تلگراف: «کشت خشخاش در ولایت هلمند که زمانی حدود چهارپنجم خشخاش افغانستان را تولید میکرد و مرکز عملیات بریتانیا در این کشور از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۵ بود، براساس برآوردها، امسال به حدود ۲۵۰۰ جریب زمین کاهش یافته است.»
تلگراف افزوده که اکنون کارشناسان نسبت به پیامدهای عمیق و غیرقابل پیشبینی در صورت ادامه ممنوعیت کشت خشخاش هشدار میدهند - پیامدهایی که به باور نویسنده،«فراتر از مرزهای افغانستان خواهد رسید».
تولید مواد مخدر در کشورهایی مانند میانمار و مکسیکو میتواند برای پر کردن خلای مواد مخدر افغانستان، با انواع تأثیرات همراه بر مسیرهای قاچاق، باندها و زنجیرههای عرضه، رونق بگیرد.
در همین حال، کشاورزان و کسانی که به تجارت مواد مخدر در افغانستان متکی هستند، میتوانند کشور را ترک کنند، که اقتصاد داخلی را بیشتر تضعیف و فشارهای مهاجرت غیرقانونی را در بخشهای بزرگی از اروپا، آسیا و امریکا تشدید خواهد کرد.
همچنین این امکان وجود دارد که شکاف باقی مانده از فروپاشی بزرگترین بازار تریاک جهان را با فنتانیل و سایر مواد افیونی مصنوعی پر کند، موادی که براثر مصرف بیش از حد، بیشتر از سرطان، بیماریهای قلبی و اسلحه، زندگی جوانان را تهدید میکند.
نویسنده مقاله به نقل از هری شاپیرو کارشناس بریتانیایی توضیح میدهد که کشت جایگزین خشخاش چه پیامدهایی میتواند داشته باشد؟
«اگر مقدار زیادی فنتانیل یا مشابه آن در سیستم وجود داشته باشد، نتیجه احتمالی آن مرگ و میر بیشتر است تا چرخه طولانیتر اعتیاد. مردم بعد از چند روز به هروئین معتاد نمیشوند، اما اولین ضربه فنتانیل شما میتواند آخرین مصرف شما باشد.»
به باور نویسنده تگراف،«این اولین بار نیست که طالبان تلاش میکند تا تولید خشخاش را در افغانستان که خود یکی از قربانیان اعتیاد است، متوقف کند. ممنوعیت مشابهی در سال ۲۰۰۰ اعمال شد، آخرین باری که این گروه در قدرت بود، اما عملاً با تهاجم به رهبری ایالات متحده در سال بعد این جریان پایان یافت.»
به گزارش تلگراف، این تجربه نشان داد که وقفه در عرضه ممکن است مدتی طول بکشد تا خود را در سطح بینالمللی تثبیت کند. کارشناسان میگویند که ذخیرهسازی تریاک نسبتاً آسان است و یک سال تا ۱۸ ماه دیگر طول میکشد تا ذخایر احتکار شده در مسیر قاچاق به خارج از افغانستان تمام شود.
نویسنده تلگراف در ادامه مقاله خود احتمال میدهد که این ممنوعیت با توجه به اقتصاد کلانی که در محور آن طی دههها ایجاد شده دوام پیدا نکند.
نویسنده از دیوید منسفیلد، نویسنده کتاب «دولتی بر روی ریگ: چگونه تریاک افغانستان را تضعیف کرد» مینویسد که این ممنوعیت معادل چهار و 50 هزار شغل تمام وقت در زراعت افغانستان را از بین برده است، ضربه بزرگی بر اقتصادی که از خشکسالی و نبود برنامه های توسعهای رنج میبرد.
نویسنده تلگراف در پایان گزارش خود از قول مارتین جلسما، مدیر برنامه مواد مخدر و دموکراسی در یک اندیشکده هالندی نوشته که نمیتوان با قطعیت گفت که در دو سال آینده چه اتفاقی خواهد افتاد، اما اگر ممنوعیت طالبان ادامه یابد، ممکن است پیامدهای جدی «که ما باید برای آن آماده باشیم» در نظر گرفته شود.
دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر ایران درباره گزارشها مبنی بر کاهش مواد مخدر در افغانستان گفته: «تا در عمل نبینیم نمیتوانیم باور کنیم.» به گزارش صداوسیمای ایران، اسکندر مومنی افزایش تولید مواد مخدر در افغانستان را چالش بزرگی برای ایران خوانده است.
اخیراً برخی از نهادها و رسانههای غربی از کاهش چشمگیر کشت خشخاش در افغانستان به ویژه در ولایت جنوبی هلمند و ولایت شرقی ننگرهار خبر دادند.
با این حال، دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل در چهارم سرطان در گزارشی اعلام کرد که افغانستان در سال ۲۰۲۲، ۸۰ درصد تریاک جهان را تولید کرد و این کشور یکی از تولیدکنندگان عمده متامفتامین یا کریستال در منطقه شده است.
با این حال، در این گزارش احتمال داده شده که برداشت کوکنار در افغانستان در سال ۲۰۲۳ با توجه به ممنوعیت کشت مواد مخدر کاهش پیدا کند.
اسکندر مومنی درباره اظهارات طالبان که گفتهاند در حال نابود کردن مزارع خشخاش هستند، گفته است: «ما کاری به اعلام و مواضع آنها نداریم، ما باید در عمل این را مشاهده کنیم که تولید مواد مخدر در افغانستان کم شده است.» او همچنین گفته که قیمت موادمخدر در مرزهای خروجی ایران ۱۰ برابر قیمت مواد در افغانستان است.
