روزنامه هالندی «فولکسکرانت» در گزارشی میگوید مسئول انتقال ویروس استاکسنت به تاسیسات هستهای نطنز در ایران یک نیروی نفوذی سرویس جاسوسی هالند در سال ۲۰۰۸ بود. این ویروس نقش مهمی در برنامه امریکا و اسرائیل برای تعویق غنیسازی اتمی ایران داشت.
این عملیات را سرویس اطلاعات و امنیت عمومی هالند (AIVD) به شیوهای مخفیانه و بدون اطلاع سیاستمداران این کشور اجرا کرد.
تحقیقات دو ساله روزنامهنگاران هالندی در این باره که شامل گفتوگو با ۱۹ نفر از کارمندان دو سازمان اطلاعاتی هالند است، نشان میدهد برخلاف گذشته که تصور میشد یک مهندس ایرانی مسئول انتقال استاکسنت به داخل تاسیسات هستهای بوده است، یک شهروند هالندی ۳۶ ساله به نام اریک ون سابن مسئولیت انتقال و نصب تجهیزات آلوده را به عهده گرفته بود.
گزارش منتشر شده تاکید میکند در حالی که مدیران سرویس اطلاعات و امنیت عمومی هالند از مشارکت خود در این عملیات اطلاع داشتند، از جزئیات مسئولیت خود درباره انتقال ویروس به داخل تاسیسات هستهای بیاطلاع بودهاند. یکی از منابع این روزنامه به خبرنگاران گفت امریکاییها از آنها «سوءاستفاده» کردهاند.
گزارشهای پیشین درباره استاکسنت نشان میدهد بیش از ۱ میلیارد دالر برای تولید آن هزینه شده بود.
گزارش روزنامه فولکسکرانت میگوید علاوه بر کابینه نخستوزیر، کمیته مخفی هالند نیز از نقش این کشور در خرابکاری هستهای علیه جمهوری اسلامی اطلاعی نداشت. این کمیته مخفی که متشکل از چهرههای مختلف احزاب سیاسی است به طور متداول در جریان پروژههای اطلاعاتی هالند قرار میگیرد.
با این حال تحقیقات نشان میدهد اریک ون سابن دو هفته پس از ترک ایران در یک تصادف موترسایکل در شهر دبی جان خود را از دست داد. در حالی که هیچ مدرکی دال بر مشکوک بودن این تصادف وجود ندارد اما یکی از کارمندان سرویس اطلاعات و امنیت نظامی هالند به خبرنگاران گفت مرگ او «بهای گزاف» کارش بود.
ون سابن که در سال ۲۰۰۵ به استخدام سرویس اطلاعاتی هالند درآمد هوش فنی، شبکه منطقهای و ارتباطات داخلی با ایران داشت. علاوه بر این موارد، داشتن همسر ایرانی او را به گزینهای ایدهآل برای انجام این ماموریت بدل کرده بود.
روزنامه «نشنال» امارات متحده پس از مرگ ون سابن از او به عنوان مهندسی یاد کرد که کمک شایانی به کشورهای خلیج فارس کرده است. این روزنامه همچنین به سفرهای متعدد او به ایران و کشورهایی نظیر سودان، یمن و شرق افریقا اشاره کرده بود.
تحقیقات نشان میدهد این نیروی اطلاعاتی هالند ویروس استاکسنت را در یکی از سفرهایش به ایران و به احتمال زیاد هنگام نصب یک پمپ آب در تاسیسات نطنز به این مجموعه هستهای منتقل کرده است.
مشخص نیست اریک ون سابن تا چه اندازه از جزئیات نقش خود در این عملیات مطلع بوده است.
انتشار این گزارش تحقیقاتی باعث شده تا چندین نماینده پارلمان هالند درباره دلایل فقدان اطلاعرسانی به این نهاد و نیز هیست دولت درباره چنین عملیاتی از سرویسهای اطلاعاتی این کشور توضیح بخواهند.
در سنبله ۱۳۹۸ گزارشی تحقیقاتی از سوی سایت یاهو منتشر شد که به ایرانی بودن فرد مسئول انتقال استاکسنت به داخل تاسیسات نطنز اشاره میکرد.
بر اساس این تحقیقات موساد و سیآیای در سال ۲۰۰۴، از هالند خواسته بودند تا برای دسترسی به تاسیسات نطنز به آنها کمک کند. سه سال بعد از آن، یک مامور مخفی که در نقش مهندس میکانیک یک شرکت پیمانکار در نطنز مشغول کار بود استاکسنت را به سیستمهای هدف منتقل کرد.
یکی از منابع آگاه در این رابطه گفته بود: «جاسوس هالندی مهمترین بخش (برنامه) ورود ویروس به نطنز بود.»
این عملیات پیچیده و پرهزینه که به عملیات «بازیهای المپیک» معروف بود، برای نابودی برنامه هستهای ایران طراحی نشده بود بلکه هدف آن به تعویق انداختن این برنامه تا زمانی بود که تحریمها و دیپلماسی سیاسی تاثیر خود را بگذارند؛ راهبردی که در نهایت موفق از آب درآمد و باعث شد جمهوری اسلامی ایران پای میز مذاکره بنشیند و در سال ۲۰۱۵، به برجام برسد.
به گفته منابع آگاه، امریکا و اسرائیل علاوه بر هالند همکارانی از دو کشور آلمان و فرانسه نیز داشتند. نام این عملیات نیز به همین خاطر بازیهای المپیک انتخاب شده بود چرا که استعارهای از پنج حلقه نماد مشهورترین رویداد بینالمللی ورزشی جهان بود.
با این حال در گزارشهای منتشر شده به نقش سازمان اطلاعات بریتانیا در این پروژه نیز اشاره میشود.
