وزیر خارجه طالبان در سومین سال به قدرت رسیدن این گروه اعتراف کرد که سیاستهایشان در مورد زنان یکی از موانع عمده به رسمیت شناختن حکومت طالبان است. در سه سال گذشته، حقوق زنان و دختران در صدر خواستهای کشورهای عمده به ویژه غربی از این گروه بوده است.
تأثیر منفی سیاستهای طالبان بر زنان و افغانستان برجسته است. فعالان حقوق بشر آن را «آپارتاید جنسیتی» توصیف کردهاند. بنا به آمار سازمان ملل، امسال ۱.۴ میلیون دختر بالاتر از صنف شش از آموزش محروم شدهاند. این سازمان تخمین میزند که ممنوعیت کار زنان سالانه یک میلیارد دالر به اقتصاد افغانستان آسیب میزند.
با نرفتن دختران به مکتب، میزان ازدواجهای زیرسن و اجباری افزایش یافته است. هدیه (نام مستعار) دانشآموز صنف هفتم، از همصنفی ۱۳ سالهاش یاد میکند که پس از پایان صنف ششم، خانوادهاش او را به عقد اجباری درآورده است.
هدیه به افغانستان اینترنشنال گفت: «هم صنفیام هم از مکتب ماند و هم در ۱۳ سالگی ازدواج کرد. مثل او دختران زیادیاند که پس از بسته شدن مکتبها به روی آنها ازدواج کردهاند.»
ترس هدیه بیجا نیست. یونیسف گزارش داد که ازدواج دختران زیر سن افزایش یافته است. علاوه بر بسته ماندن مکاتب، فقر گسترده خانوادهها را به ازدواج زیر سن و حتا فروش کودکان دختر وادار کرده است.
هدیه گفت: «تنها راه پیشرفت من و هزاران دختر دیگر همین درس و مکتب بود که از دست دادنش سختترین حس دنیا بود. از دست دادن [حق] تعلیم مانند از دست دادن عضوی از بدنم بود.»
محرومیت از آموزش به سلامت روحی دختران آسیب زده و حس ناامیدی، ناکامی، سرخوردگی و ترس از آینده مبهم را در آنان تقویت کرده است.
ثریا (نام مستعار)، دانشجوی رشته حقوق و علوم سیاسی در دانشگاه هرات گفت: «پس از تسلط طالبان حق طبیعی من برای آموزش و توسعه فردی به طور کامل محدود شده است. حس عمیقی از بیعدالتی و سرخوردگی دارم.»
او گفت که نگرانی و اضطراب شدیدی احساس میکند. زیرا «آیندهای که برای خود تصور کرده بودم، اکنون بسیار مبهم و نامطمئن به نظر میرسد.»
در زندان خانگی
وزیر خارجه آلمان روز پنجشنبه ۲۴ اسد گفت که زنان و دختران افغان در حاکمیت طالبان، عملاً «در بازداشت خانگی» اند. این حسی است که فروتن (نام مستعار) نیز دارد. با سقوط دولت پیشین فضا و نهادهایی که برای آنان اندکی فرصت نفس کشیدن را داده بود، فروپاشید.
فروتن در دانشگاه هرات تدریس میکرد و حامی حقوق زنان بود. او گفت: «روی کار آمدن دوباره طالبان زنان به پستوی خانهها رانده شدند... تبعید در خانه برایم با زندان فرق چندانی نداشت.»
او گفت تا زمانی که طالبان در قدرت هستند، دردها و آسیبهای روحی ناشی از این وضعیت در زنان باقی خواهد ماند.
طالبان میگویند محروم کردن زنان و دختران از کار و آموزش مطابق شریعت و سنتهای مردم افغانستان است. با این حال، در هرات جایی که فروتن درس میداد، بنا به آمار مسئولان ریاست معارف، هر سال ۱۳ تا ۱۴ هزار نفر از مکاتب فارغالتحصیل میشدند که بیش از ۶۰ درصد آنها دختر بودند.
در میان کشورهای مسلمان، افغانستان تنها کشوری است که دختران بالاتر از صنف ششم در آنجا اجازه رفتن به مکتب را ندارند. برداشتهای دینی طالبان باعث تبعیض همهجانبه و سیستماتیک در برابر زنان در حوزه کار، آموزش و آزادهای عمومی و فردی شده است.
ثریا، کارمند سابق دیوان رسیدگی به جرایم خشونت علیه زن، هم وظیفهاش را از دست داده و هم امیدش را.
او گفت: «با به قدرت رسیدن طالبان یاس و ناامیدی تمام زندگی من را فرا گرفت، وضعیت روانیام در حدی خراب بود که حتی از دین نفرت پیدا کرده بودم.»
ثریا خود را منزوی احساس میکند و از حوزه عمومی رانده شده است: «اشتراکش در رویدادهای اجتماعی و تعامل با دیگران بهطور چشمگیری کاهش یافته که این موجب احساس انزوا و دوری از جامعه در من شده است. این وضعیت باعث تضعیف جایگاه زنان در جامعه میشود.»
ناامنی جانی و روانی زنان نظامی
بهرغم اعلام عفو عمومی از سوی رهبر مخفی طالبان، نظامیان پیشین بازداشت، شکنجه و به قتل رسیدهاند. بهگزارش یوناما، طالبان حذف کارمندان و نظامیان حکومت پیشین را ادامه داده است.
زهرا (نام مستعار)، افسر پیشین وزارت داخله افغانستان بود. او پنج سال در این وزارت کار کرد، اما پس از بازگشت طالبان، دستاوردهایش بیهوده شده است.
زهرا میگوید: «ترس از دست دادن جان و این که به شیوههای مختلف مورد بازخواست قرار بگیرم و طوری که در جریان بودم افسران سابق را که به پای میز محاکمه و در نظارت خانهها مینشاندند، برایم غیر قابل هضم بود.»
نظامیان و کارمندان دولت پیشین برای حفاظت از جان سراغ مهاجرت اجباری رفتهاند یا مجبور به زندگی در خفا شدهاند.
زهرا میگوید: «در ماههای اول روی کار آمدن حکومت جدید مجبور شدم برای مدتی خانه و ولایت زندگی خود را تغییر بدهم. خبرهای زیادی در مورد خشونت علیه پولیس اناثیه به گوشم میرسید که باعث ایجاد وحشت در من میشد و همین باعث شد مدتی دور از انظار عمومی زندگی کنم.»
سازمان ملل افغانستان را «گورستان امیدهای دختران» توصیف کرده است. در داخل مردم در برابر حذف زنان از جامعه و بیسواد کردن یک نسل از آنان انفعال و سکوت را در پیش گرفتهاند. فشارهای جهانی هم تا هنوز تاثیری بر سیاستهای طالبان نداشته است.
تنها صدای اعتراض از دختران جوان بلند شد که طالبان با خشونت تمام آن را سرکوب کرد.
پیش از سفر نخستوزیر اوزبیکستان، لزیز قدرتوف، وزیر سرمایهگذاری، صنعت و تجارت این کشور به کابل رفت و با مقامهای طالبان دیدار کرد.
بر اساس خبرنامه وزارت صنعت و تجارت طالبان، در این دیدار درباره ایجاد اتاقهای تجارت طالبان و اوزبیکستان در کابل و تاشکند و گسترش روابط اقتصادی گفتوگو شد.
وزیر سرمایهگذاری، صنعت و تجارت اوزبیکستان همچنین روز گذشته به محل برگزاری نمایشگاه محصولات و تولیدات این کشور در کابل رفت و از آن دیدن کرد.
قاوزبیکستان همانند دیگر کشورها طالبان را به رسمیت نمیشناسد، اما روابط سیاسی و اقتصادی گسترده با طالبان به ویژه در شمال افغانستان دارد.
