دفتر آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه (تیکا) به ریاست اطلاعات و فرهنگ طالبان در ولایت هرات تجهیزات فنی کمک کرده است. این تجهیزات شامل دوربین، پهپاد، دستگاه ضبط صوت، میکروفون، کامپیوتر و جنراتور است.
طبق گزارش تیکا که روز پنجشنبه یکم سنبله منتشر شده، این کمک ترکیه با هدف «حمایت از روزنامهنگاری» در افغانستان انجام شده است.
عرفات دنیز، هماهنگکننده دفتر تیکا در هرات، «توسعه رسانه در افغانستان» را از اولویتهای کاری خود عنوان کرده است. او در مراسمی که به منظور اهدای این کمکها به طالبان برگزار شده بود دسترسی به اخبار در افغانستان را مهم ارزیابی کرد.
این در حالی است که محدودیتهای طالبان علیه رسانهها در افغانستان در سه سال گذشته به طور چشمگیری آزادی مطبوعات را کاهش داده است.
طالبان با اعمال کنترول شدید بر محتوای رسانهها، نظارت دقیق بر پوشش خبری و ممنوعیت فعالیتهای خاص رسانهای، فضای خبری را به شدت محدود کرده است. بسیاری از رسانههای مستقل به دلیل فشارهای اعمالشده تعطیل شدهاند یا به فعالیتهایشان محدود شده است. خبرنگاران و کارکنان رسانهای نیز با تهدیدات و خشونت مواجه هستند که این امر به کاهش شدید آزادی بیان و کاهش دسترسی به اطلاعات دقیق و متنوع منجر شده است.
این محدودیتها به وضوح نشاندهنده محدودیتهای جدی بر آزادی مطبوعات و تاثیر منفی آن بر کیفیت اطلاعرسانی در کشور است.
عبدالحکیم شرعی، وزیر عدلیه طالبان، در دیدار با هیئتی از روحانیون ترکیه گفت که این گروه تمامی قوانین خود را بر اساس فقه حنفی تدوین میکند. پیش از این، علمای دینی شیعه بارها خواستار رسمیت یافتن مذهب تشیع توسط طالبان شدهاند.
رسیمت یافتن مذهب جعفری در نظام طالبان، تدریس فقه جعفری در دانشگاهها و مکاتب برای دانشجویان و دانشآموزان اهل تشیع و مشارکت معنادار شیعیان در دستگاههای حکومتی از خواستهای اساسی شورای علمای شیعه از طالبان است.
خبرگزاری باختر، تحت کنترول طالبان روز جمعه دوم سنبله گزارش داد که وزیر عدلیه این گروه با سلیم ارگون، معاون ریاست امور مذهبی ترکیه دیدار کرده است.
طبق این گزارش، وزیر عدلیه طالبان فغانستان ورسمیت یافتن مذهب جعفری در نظام طالبان، تدریس فقه جعفری در دانشگاهها و مدارس برای دانشجویان و دانشآموزان اهل تشیع، و مشارکت معنادار شیعیان در دستگاههای حکومتی از خواستههای اساسی شورای علمای شیعه از طالبان است.
خبرگزاری باختر، تحت کنترل طالبان، روز جمعه دوم سنبله گزارش داد که وزیر عدلیه این گروه با سلیم ارگون، معاون ریاست امور مذهبی ترکیه، دیدار کرده است.
طبق این گزارش، وزیر عدلیه طالبان افغانستان و ترکیه را دو کشور با مشترکات دینی خواند.
این اظهارات در حالی مطرح میشود که رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه، سال گذشته از منع تحصیل دختران توسط طالبان به شدت انتقاد کرد و گفت که این اقدام نه انسانی است و نه اسلامی.
بر اساس گزارش باختر، هیئت ترکیه در دیدار با وزیر عدلیه طالبان اظهار داشته است که این کشور آماده همکاری و ارائه تجارب خود در بخشهای حقوقی و قضایی است.
ابلاغ قانون تازه امر به معروف و نهی از منکر
اظهارات وزیر عدلیه طالبان پس از ابلاغ قانون جدید امر به معروف و نهی از منکر توسط این گروه انجام شده است.
بر اساس قانون تازه «امر به معروف و نهی از منکر» که رهبر طالبان به حکومت این گروه ابلاغ کرده است، زنان علاوه بر پوشاندن تمام بدن باید چهره خود را هم به خاطر آنچه «ترس از فتنه» خوانده شده بپوشانند و صدای زن، حتی زمان خواندن قرآن، مصداق «ستر عورت» تلقی شده و حرام و ممنوع است.
قانون جدید یک سند ۱۱۴ صفحهای و ۳۵ مادهای است که به عنوان نخستین سند رسمی طالبان در موضوع «امر به معروف و نهی از منکر»، پس از قدرتگیری دوباره این گروه در افغانستان منتشر شده است.
در قانون جدید که وزارت عدلیه افغانستان در روزنامه رسمی این کشور منتشر کرده، ریش کوتاهتر از اندازه یک مشت برای مردان، اصلاح موها بر خلاف شریعت اسلامی، پخش موسیقی و اختلاط زنان با مردان در وسایل نقلیه هم ممنوع اعلام شده است.
قانون جدید که ملا هبتالله آخوندزاده، رهبر طالبان، ابلاغ کرده است، جابهجایی و رفتوآمد زنان بدون پوشش کامل بدن و سر و صورت و بدون همراهی یک مرد محرم بالغ و عاقل جرم است و رانندههای وسایل نقلیه هم از سوارکردن آنها منع شدهاند.
در یکی دیگر از مواد این قانون تازه گفته شده «واجب است زن مسلمان و صالح از ترس فتنه خود را زنان کافر و فاسق هم بپوشاند.»
طالبان در این قانون از ماموران خود خواسته است در راستای نهی از منکر اجازه ندهند از تصاویر و عکس جانداران از جمله انسان در رسانهها استفاده شود.
طالبان همچنین تماشای عکس و تصویر جانداران (انسان، پرندهها و حیوانات) در کامپیوتر، موبایل و روی نوارهای ویدیویی حرام اعلام شده و از ماموران خواسته شده با آن برخورد کنند.
ماموران طالبان موظف شدهاند مانع شوند مردم نماز خواندن را ترک کرده یا قضا کنند و در اوقات نماز، کسبه، کشاورزان و بازاریان را ناچار کنند نماز را به جماعت در مساجد ادا کنند و همچنین مانع روزهخواری شوند.
از دیگر محدودیتهای قابل توجه در این قانون جدید، تاکید بر غیرقانونی بودن نگهداری و خرید و فروش مجسمهها و پیکرههای موجودات جاندار (حیوانات، پرندگان و انسان) است.
برگزاری و تکریم آئینهای سنتی مانندن نوروز و شب یلدا و برنامههایی همچون آتشبازی هم ممنوع اعلام شده است.
رویترز در یک گزارش اختصاصی نوشت با افزایش تنشها در منطقه، شرکتهای هوایی، آسمان افغانستان را نسبت به آسمان ایران و اسرائیل امنتر میدانند. این خبرگزاری نوشت این در حالی است که خدمات کنترول ترافیک هوایی در افغانستان از سر گرفته نشده است.
رویترز گزارش داد که بسیاری از شرکتهای هوایی بزرگ، استفاده از حریم هوایی افغانستان را افزایش دادهاند. این خبرگزاری نوشت که با افزایش تنشها در خاورمیانه، این شرکتها، حریم هوایی افغانستان را بهعنوان گزینهای نسبتاً امن در نظر میگیرند.
رویترز در گزارشی که روز جمعه، ۲ سنبله منتشر کرد، اعلام کرد که خطوط هوایی بزرگ از جمله سنگاپور ایرلاینز، بریتیش ایرویز، ترکیش ایرلاینز، تای ایرویز و فرانس ایرویز استفاده از حریم هوایی افغانستان را در ماههای اخیر افزایش دادهاند.
بر اساس این گزارش، شرکتهای هوایی پس از نزدیک به سه سال اجتناب، استفاده از حریم هوایی افغانستان را از سر گرفتهاند. به دنبال تسلط طالبان بر افغانستان و توقف خدمات کنترول ترافیک هوایی در این کشور، شرکتهای هوایی عبور از مسیرهای اصلی میان آسیا و اروپا را متوقف کرده بودند. اما بسیاری از شرکتهای بزرگ هوایی از ماه اپریل ۲۰۲۴ و پس از حملات موشکی ایران به اسرائیل، استفاده از حریم هوایی افغانستان را افزایش دادهاند.
خدمات کنترول ترافیک هوایی در افغانستان هنوز از سرگرفته نشده است، اما شرکتهای هوایی به طور فزایندهای حریم هوایی افغانستان را به حریم هوایی ایران و اسرائیل ترجیح دادهاند.
یان پتچنیک، سخنگوی سازمان «فلایترادار ۲۴»، گفت که افزایش تنشها در خاورمیانه محاسبات استفاده از حریمهای هوایی را تغییر داده است. او افزود که خطوط هوایی به طور طبیعی به دنبال کاهش خطر هستند و با افزایش تنشها میان ایران و اسرائیل، حریم هوایی افغانستان را امنتر ارزیابی کردهاند.
سازمان «فلایترادار ۲۴» گزارش میدهد که در هفته دوم ماه اگست، پروازها در حریم هوایی افغانستان هفت برابر نسبت به مدت مشابه در سال گذشته افزایش یافته است.
دادههای شرکتهای هوایی نشان میدهد که بسته شدن حریم هوایی روسیه پس از آغاز جنگ اوکراین و افزایش تنشها در خاورمیانه بر استفاده از حریم هوایی افغانستان تأثیر گذاشته است. با این حال، رشد اصلی از زمانی آغاز شده که رئیس دفتر حماس در ایران کشته شد و نگرانیها از حملات ایران به اسرائیل افزایش یافت.
اداره هوانوردی فدرال ایالات متحده (افایای) در اوایل ماه جولای اعلام کرد که هواپیماها میتوانند در ارتفاع کمتری بر فراز بخشی از شمال شرق افغانستان، کریدور واخان، که برای عبور از تاجیکستان به پاکستان استفاده میشود، پرواز کنند. پیش از آن، این اداره پرواز بر فراز افغانستان را ممنوع کرده بود، اما اکنون هشدار داده که پروازها باید در ارتفاع ۹۷۵۳ متر از زمین انجام شوند تا از اثرگذاری تسلیحات زمین به هوا کاسته شود.
با تسلط طالبان بر افغانستان در اسد ۱۴۰۰، کنترول هوایی در این کشور متوقف شده و گروه طالبان قادر به ردیابی هواپیماها در آسمان کشور نیست. وزیر دفاع طالبان پیشتر در یک گفتوگوی تلویزیونی گفته بود که این گروه در تلاش است تا از گردش هواپیماهای خارجی در حریم هوایی افغانستان جلوگیری کند. او افزود که حریم هوایی افغانستان هنوز تحت «اشغال» است.
کمیته روابط خارجی کانگرس از اظهارات «گمراهکننده» جن ساکی، سخنگوی سابق کاخ سفید، درباره حضور القاعده در افغانستان و فروپاشی ارتش حکومت پیشین انتقاد کرد. این کمیته گفت ارائه «اطلاعات نادرست» از سوی جن ساکی برای مردم امریکا «گمراهکننده» بوده است.
مایکل مکال، رئيس کمیته روابط خارجی کانگرس روز پنجشنبه، اول سنبله، نسخه کتبی شهادت جن ساکی در جلسه این کمیته را منتشر کرد.
کمیته روابط خارجی گفته است که خانم ساکی حدود ۹ ماه از حضور در کانگرس خودداری کرد و سپس به دنبال تهدید شدن به احضار، در ۲۶ جولای در کمیته روابط خارجی شهادت داد.
این کمیته گفت که جن ساکی علاوه بر سخنگویی، به اداره جو بایدن درباره مدیریت روند خروج امریکا از افغانستان مشوره میداد.
کمیته روابط خارجی کانگرس در بیانیه خود نوشت که خانم ساکی با تکرار اطلاعات نادرستی که به او داده میشد، مردم امریکا را گمراه میکرد و در مواردی هم او از وضعیت موجود در افغانستان ابراز بیخبری کرده است.
خانم ساکی اما در جلسه شهادت گفت که وظیفه او در کاخ سفید «ارائه اطلاعات صحیح و دقیق به مردم امریکا» بوده است.
سخنگوی سابق کاخ سفید گفته است که در جریان مأموریت، بیشتر اطلاعات خود را از تیم مطبوعاتی شورای امنیت ملی امریکا و رئيس این اداره دریافت کرده است.
او در دفاع از اظهارات خود در جریان کار در کاخ سفید، گفت که هیچ سازوکاری وجود نداشت که سخنگویان اطلاعات دریافتشده از سیاستگذاران و مقامهای حاضر در صحنه را به چالش بکشند و زیر سوال ببرند. خانم ساکی افزود که چنین کاری «مناسب» هم نبود.
جن ساکی در ۱۴ اپریل ۲۰۲۱ گفته بود که هیچ تهدیدی از سوی القاعده در خاک افغانستان متوجه امریکا نیست. کمیته روابط خارجی کانگرس اظهارات خانم ساکی را زیر سوال برد، اما او در پاسخ گفت که همه اطلاعات براساس راهنماییهای عمومی و تأییدشده و در هماهنگی با تیمهای اطلاعاتی امریکا ارائه شده است.
کمیته روابط خارجی کانگرس نوشت که برخلاف اظهارات خانم ساکی، جنرالهای ارشد ایالات متحده که در روند خروج دخیل بودند، در جلسه استماعیه در کانگرس گفتند که القاعده در آن زمان در افغانستان حضور داشت و به این شبکه در این کشور پناه داده شده بود.
سخنگوی سابق کاخ سفید در روز ۳۱ آگست ۲۰۲۱، حدود پانزده روز پس تسلط طالبان در افغانستان، گفته بود که فکر نمیکند کسی ارزیابی کرده باشد که ارتش حکومت افغانستان به این سرعت فرو خواهد پاشید.
او گفته بود: «اگر کسی در این اتاق، در منطقه یا هرجای جهان، پیشبینی کرده بود [که ارتش افغانستان به این سرعت فرو میپاشد]، برای من تعجبآور خواهد بود.»
کمیته روابط خارجی کانگرس اما گفته که ارزیابی جنرالهای امریکایی، از جمله رئيس پیشین ستاد ارتش امریکا، در هنگام شهادت در این کمیته، خلاف اظهارات خانم ساکی را نشان میدهد.
کمیته روابط خارجی کانگرس نوشته است که جن ساکی از پاسخ گفتن به سولاتی درباره ارزیابی دولت بایدن در آن زمان از پایبندی طالبان به توافقنامه دوحه، حضور القاعده در افغانستان و وضعیت زنان و دختران افغان، خودداری کرد و گفت: «من سهونیم سال پیش به این سوالات پاسخ دادهام.»
نشریه «ورلد پالیتیکس» متعلق به دانشگاه پرینستون امریکا گزارش داد که نرخ یک کیلوگرم هروئین افغانستان در بریتانیا از ۱۵ هزار دالر به ۳۰ هزار دالر افزایش یافته است. این نشریه میگوید که مقادیر زیادی تریاک در حال حاضر در افغانستان ذخیره شده است.
به رغم ممنوعیت کشت خشخاش توسط طالبان، تجارت و قاچاق آن در افغانستان ادامه دارد و مواد مخدر بازارهای اروپایی را تامین میکند.
فیلیپ بری و دیوید مانسفیلد، دو پژوهشگر ارشد در حوزه مواد مخدر در مقالهای در وبسایت ورلد پالیتیکس رویو (World Politics Review) نوشتند ذخایر بزرگ مواد مخدر و ادامه تجارت و قاچاق آن در افغانستان، بازارهای اروپایی را همچنان گرم نگه داشته و این بازارها هنوز با کمبود هیروئین روبرو نشده است.
فیلیپ ای. بری، پژوهشگر مهمان در کینگ کالج لندن و دیوید مانسفیلد پژوهشگر ارشد عرصه مواد مخدر، در مقالهای که روز دوشنبه در وبسایت موسسه تحقیقانی «ورلد پالیتیکس رویو» منتشر شد، تاکید کردند که شواهد کافی وجود ندارد که طالبان مانع قاچاق و تجارت مواد مخدر شده باشد.
این پژوهشگران گفتند که خرید و فروش مواد مخدر در داخل افغانستان جریان دارد.
براساس این پژوهش، به رغم ممنوعیت کشت و تولید مواد مخدر توسط طالبان، نزدیک به ۵۰ درصد قیمت مواد مخدر کاهش یافته است که حاکی از موجودیت «ذخایر» کلان آن در افغانستان است.
پژوهشگران ارشد حوزه مواد مخدر نوشتند: «دلیل اصلی اینکه اروپا هنوز کمبودی در هروئین مشاهده نکرده، این است که مقدار زیادی از تریاک هنوز در داخل افغانستان ذخیره شده است.»
آنها افزودند: «تحقیقات با استفاده از تصاویر ماهوارهای به وضوح نشان داده که کشاورزان در مناطقی از جنوب غرب افغانستان، ممکن حدود ۱۶ هزار و ۵۰۰ تن متریک تریاک را قبل از سال ۲۰۲۲ ذخیره کرده باشند.»
براساس مقاله، دو سال قبل، بسیاری از ناظران، به دلیل درآمدهای طولانیمدت طالبان از کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر، نسبت به صداقت و اجرای این ممنوعیت شک داشتند. در مقاله گفته شده که دو سال بعد، شواهد جدید نشان میدهد که ممنوعیت مواد مخدر توسط طالبان برای دومین سال متوالی، باعث کاهش بیسابقه کشت خشخاش شده است.
براساس مقاله، به همین دلیل بسیاری از کارشناسان ابراز نگرانی کردهاند که کمبود هروئین در اروپا ممکن است به ورود مواد مخدر مصنوعی بسیار قوی برای پر کردن این شکاف منجر شود.
در ایالات متحده و کانادا، مواد مخدر مصنوعی مرگبار بوده و به یک بحران کلان تبدیل شده است.
این دو پژوهشگر ارشد گفتهاند: «تا کنون کاهش چشمگیری در دسترسی به هروئین افغانستان در بازارهای اروپا مشاهده نشده و ممکن است مدتی طول بکشد تا این اتفاق بیفتد. با این وجود، دولتهای اروپایی علاوه بر نظارت دقیق بر عرضه هروئین افغانستان، در تلاش هستند تا با مواد مخدر مصنوعی مقابله کنند.»
برای چندین دهه، افغانستان بزرگترین تولیدکننده تریاک در جهان و منبع تقریباً تمامی هروئین مصرفی اروپا بود. در این مقاله گفته شده که پس از ممنوعیت مواد مخدر توسط طالبان، کشت خشخاش از ۲۱۹ هزار و ۷۴۴ هکتار در سال ۲۰۲۲ به ۳۱ هزار و ۸۸ هکتار در سال ۲۰۲۳ کاهش یافت.
براساس مقاله، تا جولای ۲۰۲۴، نقشهبرداری از ۱۴ ولایت افغانستان که در سال ۲۰۲۲، ۹۲ درصد از کشت خشخاش در آنجا صورت میگرفت، نشان میدهد که کشت این محصول در سال جاری به کمتر از ۴ هزار هکتار رسیده است.
نویسندگان مقاله گفتند که تلاش طالبان برای جلوگیری از کشت کوکنار در بدخشان شکست خورده است.
نویسندگان دو سناریو را درباره قاچاق مواد مخدر افغانستان به اروپا مطرح کردهاند: «سناریوی اول این است که طالبان ممنوعیت کشت خشخاش را حفظ کرده و به تدریج بر تجارت مواد مخدر کنترول بیشتری اعمال کند که در نتیجه ذخایر کاهش مییابد. این امر میتواند به شدت عرضه هروئین به اروپا را کاهش دهد.»
فیلیپ ای. بری و دیوید مانسفیلد نوشتند: «سناریوی دوم و محتملتر این است که طالبان در سالهای آینده با دشواری بیشتری در جلوگیری از کشت خشخاش مواجه شود.»
براساس مقاله، از جلوگیری از کشت کوکنار زمینداران بزرگ سود بردهاند و کشاورزان بدون زمین، به شدت صدمه اقتصادی دیدهاند.
نویسندگان پیش بینی کردهاند که اگر این ممنوعیت همچنان ادامه یابد و به مطالبات کشاورزان رسیدگی نشود، دستورالعمل رهبر طالبان اجرایی نخواهد شد و بیثباتی سیاسی افزایش خواهد یافت و برنامه طالبان شکست خواهد خورد.
رهبر طالبان در اپریل ۲۰۲۲ اعلام کرد که کشت، تولید، قاچاق، تجارت و مصرف تمامی مواد مخدر در افغانستان ممنوع است. طالبان در سومین نشست دوحه از جامعه جهانی خواستند که در زمینه کشت بدیل مواد مخدر با این گروه همکاری کند.
کمیته امنیت ملی جمهوری قزاقستان اعلام کرد که با همکاری سرویسهای اطلاعاتی روسیه، ۵۰ کیلوگرم مواد مخدر از افغانستان را کشف و ضبط کرده است. این کمیته افزود که مواد مخدر کشفشده از نوع حشیش بوده و ارزش آن در «بازار سیاه» حدود ۵۰۰ هزار دالر است.
کمیته امنیت ملی جمهوری قزاقستان روز جمعه، ۲ سنبله، در بیانیهای اعلام کرد که سرویسهای اطلاعاتی این کشور و روسیه موفق به مسدود کردن کانال قاچاق مواد مخدر از افغانستان شدهاند.
طبق این بیانیه، عملیات مشترک روسیه و قزاقستان در ماه اگست سال جاری انجام شد و دو نفر از اعضای یک گروه بینالمللی قاچاق مواد مخدر در یکی از مناطق مرزی روسیه حین معامله مواد مخدر بازداشت شدند.
کمیته امنیت ملی قزاقستان اعلام کرد که تحقیقات از این افراد ادامه دارد.
از زمان به قدرت رسیدن طالبان، چندین محموله بزرگ مواد مخدر در کشورهای دیگر کشف شده است. بسیاری از کشورهای همسایه افغانستان و آسیای میانه از ادامه قاچاق مواد مخدر از افغانستان به کشورهایشان نگراناند.
