هفته گذشته، امارات متحده، بدرالدین حقانی سفیر طالبان را به گونه رسمی پذیرفت. ابوظبی، پس از بیجینگ، دومین کشوری است که به طور رسمی سفیر طالبان را میپذیرد.
در سه سال گذشته، امارات میزبان بسیاری از مقامات ارشد طالبان بوده است. هفته گذشته، حسن آخوند، رئیسالوزرای طالبان، در اولین سفر خارجی خود به ابوظبی رفت. طالبان اعلام کرد که این سفر به منظور درمان انجام شده، اما دیدار شیخ محمد بن زاید آل نهیان، رئیس امارات، با ملا حسن در شفاخانه، اهمیت این سفر و روابط دو طرف را نشان داد.
تئودور کاراسیک، کارشناس امور روسیه و خاورمیانه در بنیاد جیمزتاون، به المانیتور گفت که این دیدار، اولویت ابوظبی در تاثیرگذاری و تقویت روابط با افغانستان را نشان میدهد. او افزود: «این نشاندهنده توانایی امارات در همکاری با طالبان در پروژههای مختلف است.» این دیدار پیامی به همسایگان کابل بود که عمق ارتباطات امارات با رهبران ارشد طالبان را نمایش میداد.
در ماه جوزا، سراجالدین حقانی وزیر داخله و عبدالحق وثیق، رئیس استخبارات طالبان، به امارات سفر کردند. رئیس دولت امارات از آنها در ابوظبی استقبال کرد.
این نخستین سفر حقانی به خارج از افغانستان پس از رسیدن طالبان به قدرت بود. پیشتر، نخستین دیدار سطح بالا میان شیخ محمد و ملا یعقوب، وزیر دفاع طالبان، در اواخر سال ۲۰۲۲ صورت گرفته بود.
به گفته کاراسیک، پس از این دیدارها، روابط امارات متحده با افغانستان وارد مرحله جدیدی از همکاریهای دوجانبه شد. او افزود که ارتباطات مالی بین این دو کشور بسیار قوی است و دبی نقش برجستهای در تجارت با افغانستان ایفا میکند.
افتخار فردوس، سردبیر خراسان دایری، درباره اهمیت خانواده حقانی برای امارات گفت: «طالبان افغان دو کانال برای تعاملات بینالمللی دارند: جناح قندهاری برای قطر و جناح حقانی برای امارات. روابط تاریخی خانواده حقانی به نوعی موجب به رسمیت شناختن بالقوه امارت اسلامی افغانستان شده است.»
فردوس افزود که امارات همزمان میزبان اشرف غنی، رئیسجمهور پیشین افغانستان، و مقامات طالبان که تحت تحریمهای بینالمللی هستند بوده و این توازن حساس را حفظ کرده است.
منافع استراتژیک ابوظبی در افغانستان
حضور گروههای افراطی در افغانستان، به ویژه داعش خراسان، باعث شده تعامل با کابل به یکی از اولویتهای امارات تبدیل شود. ابوظبی معتقد است که منافع امنیتی و ضدتروریستی آن ایجاب میکند که روابط خود را در منطقه حفظ کند. در مورد افغانستان، طالبان دشمن قسمخورده داعش خراسان است.
فردوس توضیح داد: «گسترش تهدیدات شبهنظامیان در حوزه نفوذ امارات باعث شده تا این کشور به دلیل نفوذ سنتی طالبان بر این گروهها، به ویژه وابستگان القاعده در سومالیا و یمن، با طالبان تعامل کند.»
تأثیرات رقابت سنتی بین امارات و قطر
تنشهای سنتی بین امارات و قطر نیز اماراتیها را به برقراری روابط با طالبان افغان ترغیب کرده است. فردوس اشاره کرد: «از منظر منافع امارات در افغانستان، این تعامل دیپلوماتیک به منظور مقابله با نفوذ روزافزون ایران و قطر و جلوگیری از خالی شدن جبهه افغانستان برای رقبای سنتی است.»
در همین حال، به نظر میرسد که هر دو کشور قطر و امارات اهداف مشابهی در افغانستان دنبال میکنند، مانند مشارکت در صنعت هوانوردی و مدیریت فرودگاههای کابل، ارائه کمکهای بشردوستانه و تسهیل مذاکرات با غرب برای بازگشت افغانستان به جامعه بینالمللی.
با این حال، به گفته کاراسیک، امارات توانسته است از سایر بازیگران که به دنبال نفوذ بیشتر در تصمیمگیریهای کابل اند، پیشی بگیرد.
او گفت: «ابوظبی نقش ویژهای ایفا کرده و فرصتی برای رقابت تجاری بین رقبا فراهم کرده است. رسیدگی به مسائل طالبان از زوایای مختلف، چه در مجامع بینالمللی و چه در حوزههای ساخت و ساز و لجستیک، نقش مشورتی امارات بسیار مهم بوده است.»
امارات، در کنار عربستان سعودی و پاکستان، یکی از سه کشوری بود که رژیم طالبان را در دهه ۹۰ به رسمیت شناخت. در سال ۲۰۲۲، یک شرکت خدمات هوایی اماراتی قراردادی با طالبان برای مدیریت فرودگاههای هرات، کابل و قندهار امضا کرد.
علاوه بر این، فلای دبی، یک شرکت هواپیمایی امارات، به کابل خدماترسانی کرده و افغانستان محصور در خشکی را به جهان خارج متصل کرده است. در حال حاضر، حدود ۳۰۰ هزار افغان در امارات اقامت دارند و بسیاری از آنها در دبی و ابوظبی سرمایهگذاری دارند.
نگرانی قطر
نفوذ روزافزون امارات در درون طالبان، موجب نگرانی قطر شده است. مستشار سفارت قطر در کابل اخیراً دیدارهایی پیدرپی با مقامات طالبان داشته است. او روز یکشنبه در دیدار با معاون رئیسالوزرای طالبان، از تلاش برای آغاز پروازهای مستقیم بین کابل و دوحه خبر داد.
عبدالکبیر نیز اظهار داشت که قطر در سیاست خارجی طالبان جایگاه مهمی دارد و کابل به همکاریهای دوجانبه با قطر در زمینههای اقتصادی، سیاسی، آموزشی، صنعت و سرمایهگذاری علاقهمند است.
قطر روابط نزدیک و تاریخی با طالبان داشته و در سال ۲۰۱۳ دفتر سیاسی طالبان را در دوحه باز کرد و در تأمین روابط طالبان با امریکا و امضای توافقنامه دوحه نقش برجستهای ایفا کرد.
نخستوزیر قطر، تنها مقام خارجی است که توانسته با ملاهبتالله، رهبر طالبان، در قندهار از نزدیک دیدار کند. این کشور در سه سال گذشته بیشترین نفوذ را بر طالبان داشته است.