توماس پرلمان، دبیر کمیته نوبل، در موسسه کارولینسکا در استکهلم سویدن، ویکتور آمبروس و گری روکون را برندگان جایزه نوبل پزشکی و فیزیولوژی سال ۲۰۲۴ معرفی کرد. این جایزه به خاطر کشف میکرو آر.ان.ای (microRNA) به این دو دانشمند تعلق گرفته است.
میکرو آر.ان.ایها دسته جدیدی از مولکولهای آر.ان.ای کوچک به شمار میروند که نقش مهمی در تنظیم ژن ایفا میکنند.
بر اساس اطلاعیه موسسه کارولینسکا، این کشف پیشگامانه یک اصل کاملا جدید در تنظیم ژن را آشکار کرد و معلوم شد که این میکرو آر.ان.ایها برای موجودات چند سلولی از جمله انسان ضروری است.
ویکتور آر. آمبروس، یک زیستشناس تکاملی امریکایی است که اولین میکرو آر.ان.ای شناختهشده را کشف کرد.
او استاد دانشکده پزشکی دانشگاه ماساچوست در ووستر است.
گری بروس روکون نیز یک زیستشناس مولکولی امریکایی است که در بیمارستان عمومی ماساچوست مشغول به کار بوده و استاد ژنتیک در دانشکده پزشکی هاروارد در بوستون است.
هر دوی این دانشمندان در زمینه تحقیقات پیشگامانه خود در ژنتیک و زیستشناسی مولکولی نقشی مهم و تاثیراتی بزرگ در درک انسان از مکانیسمهای ژنتیکی داشتهاند.
مراسم اهدای جایزه نوبل پزشکی در دهم دسامبر در استکهلم برگزار میشود و برندگان این جایزه، مدال، دیپلم و مبلغ جایزه را دریافت میکنند.
جایزه نوبل
جایزه نوبل در سال ۱۸۹۵ به وسیله آلفرد نوبل، شیمیدان و مخترع سویدنی، بنیانگذاری شد.
نوبل، مخترع دینامیت، پس از مواجهه با انتقادات درباره آثار مخرب اختراعش، در وصیتنامهاش تصمیم گرفت ثروت خود را بهمنظور اعطای جوایز به افرادی که بزرگترین دستاوردها را در زمینههای فیزیک، شیمی، فیزیولوژی یا پزشکی، ادبیات و صلح به دست میآورند، وقف کند.
هدف او از این اقدام، تشویق نوآوریهایی بود که به نفع بشریت باشد.
اولین جوایز نوبل در سال ۱۹۰۱ اهدا شدند.
در طول سالها، جایزه نوبل به یکی از معتبرترین و شناختهشدهترین جوایز در سطح جهان تبدیل شده است.
علاوه بر جوایز اصلی، در سال ۱۹۶۸ بانک مرکزی سویدن نیز جایزهای در زمینه علوم اقتصادی به یاد آلفرد نوبل تاسیس کرد که به آن جایزه نوبل اقتصاد گفته میشود.
فرایند انتخاب برندگان با دقت و از طریق کمیتههای علمی و کارشناسی مرتبط انجام میشود و اسامی نامزدها و سایر اطلاعات در مورد نامزدی و روند انتخاب، تا ۵۰ سال بعد فاش نمیشود.
برندگان جایزه نوبل پزشکی ۲۰۲۳ چه کسانی بودند؟
کاتالین کاریکو و درو وایسمن در سال گذشته جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی را به خاطر تحقیقاتشان در زمینه پیامرسان ام.آر.ان.ای (mRNA) که به توسعه واکسینهای کرونا کمک کرد، دریافت کردند.
ام.آر.ان.ای نوعی مولکول در سلولهای بدن است که نقش مهمی در انتقال دستورالعملها از دی.ان.ای برای تولید پروتئینهای ضروری به منظور ترمیم ساختار بدن ایفا میکند.
کاریکو و وایسمن توانستند روشهایی برای اصلاح ام.آر.ان.ای پیدا کنند؛ به طوری که این مولکول وقتی از طریق واکسین وارد بدن میشود، سیستم ایمنی را به تولید آنتیبادیهای محافظتکننده در برابر بیماری تحریک کند.
جایزه نوبل فیزیک ۲۰۲۴
قرار است کمیته نوبل، روز سهشنبه ۱۷ میزان برنده جایزه نوبل فیزیک را اعلام کند.
در سال ۲۰۲۳، پیر آگوستینی، فرنک کراوس و آن لوهیلیر، موفق به دریافت جایزه نوبل فیزیک شدند.
آنها به خاطر توسعه پالسهای لیزری فوقالعاده کوتاه که امکان مطالعه حرکات الکترونها را فراهم میکند، این جایزه را دریافت کردند.
جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۴
روز چهارشنبه ۱۸ میزان، کمیته نوبل برنده جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۴ را معرفی خواهد کرد.
در سال ۲۰۲۳، مونگی باوندی، لوئیس بروس و الکسی اکیموف، به خاطر دستاوردهایشان در زمینه ایجاد نقاط کوانتومی، موفق به دریافت جایزه نوبل شیمی شدند.
نقاط کوانتومی ذراتی فوقالعاده کوچکاند که اندازه آنها تقریبا یک میلیون برابر کوچکتر از سر یک سوزن است. این نقاط به دلیل اندازههای مختلف خود، قادر به تولید رنگهای متنوعی از نور هستند و کاربردهای گستردهای در فنآوریهای نوری و الکترونیکی دارند.
جایزه نوبل ادبیات ۲۰۲۴
روز پنجشنبه ۱۹ میزان، برنده جایزه نوبل ادبیات ۲۰۲۴ اعلام خواهد شد.
در سال ۲۰۲۳، یون فوسه، نویسنده نروژی، به دلیل آثار برجستهاش در ژانر نمایشنامه و داستانهای تخیلی، به ویژه موضوعات الهیاتی، موفق به دریافت جایزه نوبل ادبیات شد.
آکادمی سویدن در بیانیه خود به طور خاص از رمان چند جلدی فوسه با عنوان «سپتولوژی» قدردانی کرد.
این اثر درباره یک نقاش است که در آن به موضوعاتی چون مرگ، حافظه، اعتیاد به الکل و هنر پرداخته و تامل میکند.
جایزه نوبل صلح ۲۰۲۴
روز جمعه ۲۰ مهر، کمیته صلح نوبل، برنده جایزه صلح نوبل ۲۰۲۴ را معرفی خواهد کرد
در سال ۲۰۲۳، نرگس محمدی، فعال حقوق بشر زندانی در ایران، برنده این جایزه شد و کمیته نوبل ناروی از او به خاطر «مبارزه علیه ستم بر زنان در ایران و مبارزه برای ارتقای حقوق بشر و آزادی برای همه» قدردانی کرد.
این جایزه توجه بینالمللی را به مبارزه برای حقوق زنان در ایران معطوف کرد؛ جایی که زنان پس از کشته شدن مهسا ژینا امینی در بازداشت گشت ارشاد در پاییز ۲۰۲۲، در اعتراض به خیابانها آمدند.
محمدی، بعد از شیرین عبادی دومین ایرانی است که این جایزه را به خود اختصاص داده است.
او پنجمین فردی بود که در حبس این جایزه را دریافت کرد.
نوبل علوم اقتصادی
به گفته کمیته نوبل، روز دوشنبه ۲۳میزان، برنده جایزه نوبل علوم اقتصادی ۲۰۲۴ معرفی خواهد شد.
در سال ۲۰۲۳، پروفسور کلودیا گلدین، اقتصاددان برجسته دانشگاه هاروارد، این جایزه را برای تحقیقات خود در زمینه بررسی نقش زنان در بازار کار دریافت کرد.
گلدین با تحلیل بیش از ۲۰۰ سال دادههای نیروی کار ایالات متحده، نشان داد نرخ اشتغال و شکاف دستمزد جنسیتی نه تنها به عوامل اقتصادی، بلکه به تغییرات در هنجارهای اجتماعی مرتبط با آموزش و نقش زنان در خانه و خانواده بستگی دارد.
گلدین سومین زنی بود که برنده جایزه نوبل اقتصاد شد؛ جایزهای که تاکنون به ۹۰ مرد اهدا شده است.
در کنار دونالد ترامپ، نامزد جمهوریخواهان در انتخابات ۲۰۲۴، تصویر فیل و در کنار کامالا هریس، نامزد دموکراتها، تصویر خر دیده میشود.
خر
خر اولین بار در انتخابات ۱۸۲۸ امریکا وارد کارزارهای انتخاباتی شد.
اندرو جکسون، یکی از دو نامزد این انتخابات، از سوی مخالفانش «کلهخر» لقب گرفت.
جکسون اما از این لقب که برای تخریب او استفاده میشد، استقبال و آن را به نماد سختکوشی و پایداری تبدیل کرد.
از آن زمان، خر به عنوان نماد حزب دموکرات باقی ماند.
فیل
فیل از زمان آبراهام لینکلن، شانزدهمین رئيسجمهور امریکا، به نماد حزب جمهوری خواه تبدیل شد.
روزنامههای حامی لینکلن از این حیوان برای توصیف جمهوریخواهان استفاده میکردند.
بعد از آن توماس نست، کاریکاتوریست معروف، با کاریکاتورهایش فیل و خر را به نمادهای تثبیتشده این دو حزب تبدیل کرد.
این نمادها چنان در فرهنگ سیاسی امریکا جا افتادهاند که حتی رئيسجمهور سریلانکا در گذشته یک بچه فیل را به رونالد ریگان، رئيسجمهور جمهوریخواه امریکا، هدیه داد.
چرا خر و فیل؟
نمادهای حیوانی به دلیل سادگی و ماندگاری، برای انتقال مفاهیم سیاسی بسیار مناسب هستند.
آنها به عنوان دو حیوان با ویژگیهای متفاوت، نمادی از تفاوتهای ایدئولوژیک دو حزب دموکرات و جمهوریخواه نیز هستند.
توماس نست
آثار کاریکاتوریستی به نام توماس نست، در تثبیت این نمادها در سیاست امریکا بسیار مهم بود.
او با استفاده از طنز و تصویرسازی، به تثبیت نقش فیل و خر در رقابتهای سیاسی امریکا کمک کرد.
کاریکاتورهای او بهگونهای طراحی شده بودند که به سرعت از سوی مردم شناخته و تفسیر میشدند.
فیل، به عنوان نماد جمهوریخواهان، نشاندهنده حزبی بود که بر قدرت و نظم تاکید داشت، درحالیکه الاغ نماد حزبی بود که به پافشاری و تعهد بر اصول خود شهرت داشت.
جذابیت نمادهای خر و فیل برای نسل جوان امروزی نسبت به گذشته کاهش یافته است. در حالی که نسلهای قدیمیتر ممکن است این نمادها را به عنوان یک سنت سیاسی و بخشی از هویت حزبی خود در نظر بگیرند، نسل جوانتر اغلب به این نمادها به عنوان یک عنصر طنزآمیز یا حتی یک میم اینترنتی نگاه میکنند.
حیوانات در طول تاریخ در سیاست نقش داشتهاند، از داستانهای «کلیله و دمنه» تا «مزرعه حیوانات» جورج اورول.
اما شاید تنها خر و فیل باشند که سرنوشت چهار سال آینده جهان به آنها گره خورده است.
این حساسیت مخصوصا از زمانی تشدید شده که یک زن یعنی کامالا هریس، معاون رئيسجمهور مستقر امریکا به عنوان نامزد دموکرات وارد میدان شده تا شانس خود را برای این که اولین رئيسجمهور زن ایالات متحده باشد بیازماید. روندی که جنیفر رابین، ستوننویس سرشناس روزنامه واشنگتنپست از آن با عنوان «زنستیزی در ستادهای انتخاباتی دونالد ترامپ، نامزد حزب جمهوریخواه» یاد میکند و معتقد است با مطرح شدن هریس به عنوان یکی از رقبای انتخاباتی، آشکارا تشدید شده است.
اما این سویههای جنسیتی که ناظران و کنشگران برابری جنسیتی را نگران میکند چیست و رد پای آن را کجاها میتوان دید؟
یک مشت زن بیبچه گربهدوست!
جمهوریخواهان میگویند کامالا هریس برای ریاستجمهوری امریکا مناسب نیست چون فرزند بیولوژیکی ندارد و هرگز زایمان نکرده و مادر نشده است. گفتمانی که با اظهارات هفته گذشته جیدی ونس، سناتور جوان ایالت اوهایو که به عنوان نامزد معاونت دونالد ترامپ در کارزار انتخاباتی سال ۲۰۲۴ رقابت میکند اهمیت بیشتری هم پیدا کرد. ونس زنان حزب دموکرات را «یک مشت زن بیفرزند گربهدوست که زندگیهای ملالآوری دارند» توصیف کرد.
او پیشتر هم در مصاحبهای در سال ۲۰۲۰ کسانی را که نمیخواهند بچهدار شوند «جامعهستیز» و «روانپریش» خوانده بود. این اظهارات موجی از نقد و اعتراض را در رسانهها و میان کاربران امریکایی شبکههای اجتماعی و مخصوصا زنان و فعالان برابری جنسیتی به دنبال داشت. بسیاری از کاربران زن با انتشار ویدیوهایی که آنها را در کنار گربههاشان نشان میدهد گفتند: «من با گربهام زندگی میکنم. به زندگی ملالآورم خوش آمدید.»
ونس البته ناگزیر به عذرخواهی شد اما نه عذرخواهی از زنان؛ او از گربهها عذر خواست و بلافاصله تاکید کرد: «متاسفانه جانِ کلام من حقیقت داشت».
در این میان منتقدان چنین اظهاراتی را زنستیزانه و صرفا پاسخی به جنسیتِ رقیب دموکرات در این انتخابات میدانند. درست است؛ کامالا هریس هرگز زایمان نکرده، دقیقا مانند تمام ۴۶ مردی که پیش از او رئيسجمهور مریکا بودهاند.
علاوه بر این، خانم هریس مادرخوانده «کُل» و «اِلا»، فرزندان بیولوژیک همسرش داگ امهاف است. واقعیتی که حتی پای همسر سابق امهاف را هم به میدان رقابتهای انتخاباتی باز کرد تا از هریس به عنوان مادری دوستداشتنی، حامی و همیشه حاضر برای کُل و اِلا یاد کند که در پرورش و تربیت آنها نقش مهمی داشته است؛ زندگی خانوادگی درست شبیه آنچه سیاستمردانی از جمله جرج واشنگتن، از پدران بنیانگذار و اولین رئيسجمهور مریکا و جیمز مدیسن، از نویسندگان قانون اساسی این کشور داشتند؛ آنها هم فرزند بیولوژیکی نداشتند و البته آنها به هر حال مرد بودند.
اینجاست که فیث هیل، نویسنده مجله آتلانتیک مینویسد: «آیا پرستاری و مراقبت که در نگاه سنتی و پدرسالارانه ویژگیهایی زنانه شناخته شدهاند، واقعا زنانهاند؟ و آیا الزاما پیشنیاز مراقبت از دیگران و جامعه، داشتن فرزند، آن هم الزاما فرزندی است از خون شما یا حتما محصول ساختار خانواده و ازدواج؟ میلیونها نفر در جهان از پدر و مادر و اعضای سالخورده خانواده یا حتی سالمندان محله مراقبت میکنند. میلیونها نفر از اعضای خانواده یا همسری که از آلزایمر رنج میبرد پرستاری میکنند؛ بی آنکه الزاما کودکی را به این دنیا آورده باشند. این تلقی که تنها مادران بیولوژیک، مراقبت و پرستاری و حتی آنچه را که مهر مادری خوانده میشود میفهمند؛ نادیده گرفتن بخش بزرگی از واقعیتِ جامعه امریکاست.»
هیل بلافاصله مینویسد: «و همه اینها در حالی است که دونالد ترامپ پنج فرزند بیولوژیک دارد و و هم اوست که ۵ هزار کودک خانوادههای مهاجر را از والدینشان جدا کرد». و در آخر هم تاکید میکند که: «راستش مادر بودن یا نبودن یک زن هیچ اهمیتی در انتخابات و آینده کشور ما ندارد».
جمهوریخواهان بهطور سنتی خود را طرفدار خانواده و مخالف حق پایان خودخواسته بارداری معرفی میکنند. جیدی ونس که خود سه فرزند دارد، پیش از این تا آنجا پیش رفته که گفته بود «شهروندانی که بچه دارند باید قدرت رای بیشتری داشته باشند» و این در حالی است که ۴۷ درصد امریکاییهای زیر ۵۰ سال میگویند انتخابشان این است که هرگز بچهای نداشته باشند و برآوردها نشان میدهد که ۴۵ درصد از زنان امریکایی در سال ۲۰۳۰ نهتنها بچهای نخواهند داشت که خارج از ساختار ازدواج زندگی میکنند؛ شیوهای از زیست و تجربه زنانه که به نظر میرسد محافظهکاران امریکایی از آن هراس دارند.
زنان و اتاق خوابی نه از آن خود!
مثل همیشه باز هم وقتی پای درخشش، موفقیت و قدرت زنی در میان است سر و کله یک اتهامِ قدیمی پیدا میشود: «باز کردن راه خود از طریق سکس».
جامعه مردسالار زنانی را که روابط متعدد و خارج از ازدواج را تجربه کردهاند، تحقیر و قضاوت میکند و ای بسا از آنها بهراسد. برچسب «زیادی آزاد» در این موارد از قبل آماده است تا بر پیشانی زن بنشیند.
شکل دیگری از کلیشههای جنسیتی و گفتمان زنستیز که مخالفان هریس این روزها در شبکههای اجتماعی و رسانههای امریکایی پیش میبرند: او زنی است که به واسطه رابطه عاشقانه خارج از ازدواج با ویلی براون متاهل، از سیاستمدران بانفوذ کالیفرنیا پیشرفت کرده است.
ویلی براون که اکنون ۹۰سال سن دارد، شهردار پیشین سانفرانسیسکو بود. او و کامالا هریس در سالهای ۱۹۹۰ رابطهای عاشقانه داشتند یا به اصطلاح «دیت» میکردند. براون پیش از آن رابطه و در سال ۱۹۸۲ از همسرش جدا شده بود. او در سال ۲۰۲۰ در مقالهای برای نشریه فرانسیسکو کرونیکال نوشت: «البته که با کامالا هریس در رابطه بودم. خب که چی؟» و تصریح کرد که در جریان اولین ورود هریس به میدان رقابتهای سیاسی برای مسند دادستانی سانفرانسیسکو از او حمایت کرده، همانطور که از فهرست بلندبالایی از دیگر سیاستمداران از جمله نانسی پلوسی هم حمایت کرده بود.
اتهام «استفاده از سکس برای پیشرفت حرفهای» علیه کامالا هریس در سال ۲۰۱۹ و از شبکه تلویزیونی محافظهکار فاکسنیوز آغاز شد، وقتی که تامی لارن، از مجریان این شبکه نوشت: «کامالا! آیا برای اهدافت جنگیدی یا راهت را با خوابیدن با ویلی براون باز کردی؟» همان کلیشه جنسیتزده قدیمی که زن را در بدن و روابط جنسیاش خلاصه میکند و نمیتواند بپذیرد زنی با تکیه بر پشتکار، تلاش، تحصیلات، استعداد و کاراکترِ خودش موفق شود.
چنین کلیشهای از سوی دیگر، مهر تاییدی است که بر پدرسالار بودنِ ساختارهای موجود میزنیم؛ چرا که نشان میدهیم ساختار قدرت بهقدری مردسالار و آلوده به انواع تبعیضهای جنسیتی است که ممکن نیست زنی بتواند بدون تن دادن به رابطه جنسی با مردان متنفذ گامی به پیش بردارد.
فقط هم ویلی براون نیست. مخالفان کامالا هریس پای مردان دیگری را هم به جدالهای سیاسی باز کردهاند؛ مثلا مانتل ویلیامز، مجری شوهای تلویزیونی که زمان کوتاهی در سال ۲۰۰۰ با کاملا هریس در رابطه بود. ویلیامز در حسابش در شبکه اکس (توییتر سابق) نوشت: «من و کاملا ۲۰ سال پیش، زمانی که هر دو مجرد بودیم رابطه کوتاهمدتی داشتیم» و پرسش مهمی را در برابر جامعه امریکا قرار داد: «سوالم این است که آیا اگر او یک نامزد مرد بود هم همین قدر مهم بود که با چه کسانی رابطه داشته؟»
یک زن زیاد و دو زن نشدنی است!
کامالا هریس که با ورود به رقابتهای انتخاباتی ۲۰۲۴ خیلی زود توانست به پیشتازی ترامپ در نظرسنجیها پایان دهد، حالا باید معاون و همراه انتخاباتیاش را در این رقابتها معرفی کند و اگر نیک بنگریم یکی از بزرگترین تورهای ساختار مردسالار مبتنی بر کلیشههای جنسیتی دقیقا همین جاست که پهن است.
اینجاست که هریس در تقاطع تبعیضها میایستد؛ او نه تنها زن که سیاهپوست و آسیایی-آمریکایی است و با این زمینهها البته که باید معاون خود را از میان مردان سفید انتخاب کند. البته اگر میخواهد پیروز رقابتها باشد و رایدهندگان را مایوس نکند. چنین گمانهزنی حاوی این پیشبینی است که جامعه به ترکیب دو زن اعتماد نخواهد کرد چرا که امریکا هرگز شاهد مبارزه یک زوج سیاسی که هر دو زن باشند نبوده است.
همین وضعیت درباره نژاد زوجی که میخواهند به اتاق بیضی کاخ سفید راه پیدا کنند هم صادق است؛ دو نامزد که هیچ یک سفید نیستند شانس چندانی میان رایدهندگان نژادپرست ندارند. پس هریس الزاما باید یک مرد سفید را انتخاب کند. گویی وقتی پای رقابت زنان برای کسب بالاترین ردههای قدرت در میان است، تحلیلگران فراموش میکنند که در تمام دورههای پیشین، این مردان سفید بودهاند که کاخ سفید را در اختیار داشتهاند (باراک اوباما یک استثناست) و هیچ کس هم از تسلط این الگو شگفتزده نشده و پیشبینی نکرده که جامعه به دو مرد که هر دو سفید هم باشند رای نخواهد داد.
بازگشت به دوران رام کردن زن سرکش!
فعالان حقوق زنان و کنشگران برابری جنسیتی شاید هیچ زمانی در طول تاریخ امریکا تا این حد نگران دستاوردهای جنبشهای زنان نبودهاند. میلیونها زن امریکایی از سال ۲۰۲۲ و در پی لغو حکم تاریخی «رو در برابر وید» حق قانونی خود برای پایان بارداری (سقط جنین) را از دست دادهاند.
حالا هم یکی از نامزدهای ریاستجمهوری کشور مردی است که نه تنها با حق زنان بر بدنها و سرنوشتشان مخالف است بلکه سوابقی چون آزار جنسی و تجاوز اثباتشده در دادگاه و تحقیر و توهین جنسیتی نسبت به زنان را هم در کارنامه دارد. معاون او هم میگوید زنان حتی در صورتِ بارداری حاصل از تجاوز یا «زنای محارم» نباید حق سقط جنین داشته باشند.
همان ترکیبی که جنیفر رابین، ستوننویس روزنامه واشنگتنپست میگوید: «هدفش توهین به زنان امریکایی است» و لورا کی فیلد، نویسنده و نظریهپرداز سیاسی در نشریه پولیتیکو از آن با عنوان یک گفتمان فلسفی جدید حرف میزند؛ گفتمانی که به نوشته فیلد هدفش روشن است: «زیر سوال بردن فمینیسم مدرن و ارزشهایی مثل برابری جنسیتی».
از نگاه این نظریهپرداز سیاسی چسبی که این روزها بازیگران حزب جمهوریخواه امریکا و بهطور مشخص اردوگاه سیاسیِ «ترامپ+ونس» را به هم میچسباند نوعی «شوونیسم افراطی زنستیزانه» است که از یک سو دستاوردهای فمینیسم برای زنان را زیر سوال میبرد و از سوی دیگر ارزشهای سنتی مثل ایمان مذهبی، خانواده و باروری را در مقابل ارزشهای مدرنی چون برابری جنسیتی، عاملیت و حق انتخاب زنان قرار میدهد. او از یک جنگ فرهنگی حرف میزند؛ جنگ طرفداران جنبش ماگا (MAGA) با آزادی زنان؛ جنگی برای بازگرداندن امریکا به دوران «رام کردن زن سرکش»!
