گروهی از شورشیان سوری روز چهارشنبه یک عملیات نظامی گسترده را علیه ارتش سوریه آغاز و مناطقی از این کشور را تصرف کردند. یک منبع از گروههای شورشی به رهبری تحریرالشام اعلام کرده که دستکم به ۱۰ منطقه تحت کنترول دولت بشار اسد حمله شده است.
این حمله زمینی اولین پیشروی ارضی از مارچ ۲۰۲۰ است. یک منبع از ارتش سوریه به خبرگزاری رویترز گفته است که شورشیان حدود ۱۰ کیلومتر در حومه شهر حلب پیشروی کردند.
آنها به فرودگاه النیرب در شرق حلب، جایی که شبهنظامیان طرفدار ایران پایگاههایی دارند، حمله کردند.
شورشیان میگویند که این عملیات در پاسخ به حملات افزایش یافته در هفتههای اخیر علیه غیرنظامیان توسط نیروی هوایی روسیه و سوریه در مناطقی در جنوب ادلب و برای جلوگیری از هرگونه حمله ارتش سوریه است.
رسانههای رسمی سوریه از این درگیریها گزارشی ندادند، اما وبسایتهای طرفدار دولت گفتند که ارتش مخفیگاههای هیئت تحریر الشام را کوبید و دهها نفر را کشت.
تحریرالشام که در فهرست سازمانهای تروریستی امریکا قرار دارد، مدتهاست که هدف حملات دولت سوریه و نیروهای روسیه قرار گرفته است.
عقب نشینی نیروهای حزبالله از مرزهای شمالی اسرائیل دستاورد عمده برای حکومت نتانیاهو است، اما او به هدف اصلی خود، شکست کامل حزب الله و رفع تهدید آن در بلندمدت دست نیافته است. همچنین، مشخص نیست که چقدر دو طرف به این توافق پابند میمانند. اسرائیل تهدید کرده است که موافقتنامه آتش بس، در صورت نیاز جلو عمل نظامی آن را نمیگیرد.
هزاران لبنانی در ساعات اولیه آتشبس به خانههای خود بازگشتند. این جنگ باعث کشته شدن هزاران نفر در لبنان و حدود ۱۰۰ نفر از غیرنظامیان و سربازان اسرائیلی شده است. این درگیری همچنین حدود یک میلیون نفر را در لبنان و حدود ۶۰ هزار نفر را در اسرائیل آواره کرده و خسارات فیزیکی گستردهای در لبنان به بار آورده است.
به گزارش نیویارک تایمز، این توافق که با میانجیگری دیپلوماتهای امریکایی و فرانسوی به دست آمده است، اسرائیل و حزبالله را ملزم به رعایت یک آتشبس ۶۰ روزه میکند.
در این مدت، اسرائیل به تدریج نیروهای خود را از جنوب لبنان خارج خواهد کرد. نیروهای حزبالله به سمت شمال، دورتر از مرز اسرائیل، منتقل خواهند شد و ارتش لبنان نیروهای بیشتری را به جنوب این کشور اعزام خواهد کرد.
این عقبنشینیها عملاً یک منطقه حائل میان اسرائیل و حزبالله در جنوب لبنان، در امتداد مرز اسرائیل، ایجاد خواهد کرد. اگر آتشبس در طول این دوره ۶۰ روزه حفظ شود، مذاکرهکنندگان امیدوارند که این توافق دایمی شود.
چه کسی این توافق را اجرا میکند؟
بر اساس شرایط این توافق، یک نیروی حافظ صلح سازمان ملل به همراه ارتش لبنان مسئول حفظ امنیت در منطقه مرزی خواهند بود. همچنین، چندین کشور از جمله ایالات متحده، فرانسه و سازمان ملل بر اجرای آتش بس نظارت خواهند کرد.
بنیامین نتانیاهو گفته است که اسرائیل همچنان توانایی انجام اقدامات نظامی بیشتر را در صورتی که ارتش لبنان و نیروی سازمان ملل نتوانند حزبالله را از منطقه مرزی دور نگه دارند، حفظ خواهد کرد.
موانع دستیابی به توافق دائمی چیست؟
به گزارش نیویارک تایمز، شکست توافق سال ۲۰۰۶، معروف به قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت، بر توافق جدید نیز سایه انداخته است. همانند آتشبس فعلی، اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ نیز منوط به ارتش لبنان بود که توانایی کنترول حزبالله را نداشت. همچنان، نیروهای حافظ صلح سازمان ملل نیز اختیارات لازم برای مقابله نظامی با حزبالله را نداشتند.
هنوز مشخص نیست که آیا این مسائل در توافق جدید به طور مناسب برطرف خواهند شد یا خیر.
اسرائیل و حزبالله، حزب قدرتمند شبه نظامی تحت حمایت ایران در لبنان، مدتهاست یکدیگر را به نقض شرایط قطعنامه ۱۷۰۱ متهم میکنند. این قطعنامه خواستار این بود که حزبالله در شمال رودخانه لیتانی بماند، رودی که به طور تقریبی با مرز اسرائیل موازی است. حزبالله اعلام کرده است که به دلیل پایبند نبودن اسرائیل به تعهد خود مبنی بر خروج کامل از لبنان، در جنوب رودخانه باقی مانده است.
برندگان و بازندگان
روزنامه گاردین در مطلبی نوشت که آتشبس در لبنان برای جمهوری اسلامی و حزبالله یک شکست استراژیک است. به گفته این روزنامه بریتانیایی، حملات بیامان اسرائیل و حمایت بیقید و شرط امریکا «محیط استراتژیک» را بهطور قابل توجهی به نفع اسرائیل تغییر داد.
با این حال، حامیان حزبالله باور دارند که شکستهای حزبالله در نبرد با اسرائیل، از جمله کشته شدن رهبران و فرماندهان ارشد این گروه موقتی است و این گروه میتواند خود را دوباره بازسازی کند.
با این حال، بلال صعب، استاد دانشگاه جورج تاون در مطلبی که روز چهارشنبه منتشر شد، برای درک برنده و بازنده جنگ لبنان، آتشبس در جنگ ۲۰۰۶ اسرائیل و حزبالله را با آتشبس جنگ کنونی مقایسه کرده است.
به گفته او، جنگ کنونی لبنان با جنگ ۲۰۰۶ که با حمله بیرون مرزی حزبالله به سربازان اسرائیلی انجام شد، بیشباهت نیست. جنگ ۲۰۰۶ که با هدف کاستن فشار اسرائیل بر حماس انجام شد، بیشتر از یک ماه دوام کرد و باعث کشته شدن ۱هزار و ۱۰۰ لبنانی و ۱۶۰ اسرائیلی و ویرانی گسترده در جنوب لبنان شد.
به باور نویسنده مطلب، آن زمان ترکیبی از خستگی نظامی، فقدان استراتژی خروج و فشار بینالمللی به رهبری امریکا، به جنگ اسرائیل و حزبالله در ۱۴ آگست ۲۰۰۶ پایان داد.
صعب میافزاید که اسرائیل مرتباً حاکمیت و حریم هوایی لبنان را نقض کرد. حزبالله به سرعت دوباره مسلح شد و زیرساخت نظامی گستردهای در جنوب لبنان ایجاد کرد. ارتش لبنان هرگز مستقر نشد و به سربازان سازمان ملل فقط یک ماموریت نمادین داده شد.
این استاد دانشگاه میگوید، در اصل، آتشبس فعلی تفاوت چشمگیری با شرایط قطعنامه ۱۷۰۱ ندارد. انتظار میرود ارتش اسرائیل از جنوب لبنان عقب نشینی کند و حزب الله جنگجویان و تسلیحات خود را از منطقه مرزی به حدود ۲۰ مایلی شمال رودخانه لیتانی عقب بکشد.
طبق توافق، ارتش لبنان حدود پنج هزار پرسنل را در مرز مستقر کرده و به نیروهای حافظ صلح سازمان ملل خواهد پیوست. در این مرحله انتقالی، لبنان و اسرائیل با کمک بینالمللی، درباره موضوع حیاتی تعیین مرزهای زمینی مذاکره خواهند کرد تا عامل مهم اصطکاک بین خود را از بین ببرند.
بلال صعب میافزاید که حزبالله خلع سلاح نشده است و ظرفیت نظامی کافی برای آسیب رساندن به اسرائیل و جلوگیری از بازگشت ساکنان شمال به خانههای شان را حفظ میکند. در همان حال، اسرائیل از سوی امریکا چراغ سبز دارد تا هر زمان که لازم بداند به حزبالله حمله کند.
او در این مطلب میگوید که برخی فکر میکنند مکانیسم نظارتی جدید و قویتر در آتشبس که در آن امریکا و فرانسه به عنوان داور عمل میکنند، احتمال وقوع مجدد درگیری میان اسرائیل و حزبالله را کمتر خواهد کرد. اما به باور صعب، هرچند چنین نقش نظارت میتواند مفید باشد، اما نمیتواند یک عامل تعیین کننده یا تغییر دهنده باشد.
شکست استراتژیک ایران
به نظر می رسد که شرایط جدید برای حزبالله و متحدش ایران هرگز قابل پذیرش نخواهد بود. به گفته صعب، جمهوری اسلامی و حزبالله دچار یک شکست استراتژیک شدهاند. هدف آنها این بود که تمام گروههای وابسته به ایران در عراق، لبنان و یمن از چند جناح به اسرائیل حمله کنند و آسیب بزنند تا از فشار بر حماس در غزه کاسته شود. اما اسرائیل با استفاده از زور، با موفقیت مانع تحقق این هدف شد.
نویسنده در ادامه میافزاید تا همین اواخر، شرط حزبالله برای توقف حملاتش این بود که اسرائیل به عملیات خود علیه حماس پایان دهد. با این حال، حزبالله با موافقت با شرایط آتشبس، که به وضوح لبنان را از غزه جدا میکند، اساساً حماس و همراه با آن کل مفهوم وابستگی متقابل استراتژیک را، دستکم در حال حاضر، کنار گذاشته است.
حزب الله به تنهایی به این نتیجه نرسید. جمهوری اسلامی دید که متحدش چگونه توسط اسرائیل آسیب میبیند و در گوشه میدان بوکس، زیر ضربات سنگین است. ایران مجبور شد که برای نجات حزبالله کاری انجام دهد.
از نظر نویسنده، هیچ کدام از اینها به این معنی نیست که اسرائیل یک پیروزی پایدار به دست آورده است یا اینکه جمهوری اسلامی راهی برای بازسازی شبکه شبه نظامیان منطقهای خود نخواهد یافت. اما این بار با توجه به میزان آسیبهای جسمی و روحی که اسرائیل بر دشمنان خود وارد کرده، این بازسازی بسیار بیشتر از گذشته طول خواهد کشید.
