جملهای درباره «مهاجران» یا «اتباع بیگانه» در «قانون حجاب و عفاف» جمهوری اسلامی ایران جنجالبرانگیز شده است. این قانون در ماده ۳۱، تابعیت ایرانی را برای عضویت در «گروههای مردمی امر به معروف و نهی از منکر» مشروط کرده اما تبصره آن باعث جنجال شده است.
جنجال بر سر چیست؟
مجلس اسلامی جمهوری اسلامی ایران روز شنبه، دهم قوس، لایحه «حجاب و عفاف» را تصویب کرد. انتشار متن نهایی قانون «حجاب و عفاف» در روز شنبه واکنشهای گستردهای را در میان مقامات دولتی، رسانهها و مخالفان جمهوری اسلامی برانگیخت. بسیاری از منتقدان، این قانون را ناقض حقوق اساسی شهروندی مردم ایران میدانند.
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، اعلام کرد که این قانون در ۲۳ قوس به مسعود پزشکیان، رئیسجمهور، ابلاغ میشود تا طبق اصل ۱۲۳ قانون اساسی آن را امضا و ابلاغ کند.
«قانون حجاب» چه ربطی به مهاجران دارد؟
با این حال، در میان همه واکنشها تبصرهای در ماده سیویکم قانون «حجاب و عفاف» پای مهاجران افغانستان را که از گروههای آسیبپذیر در ایران هستند، به جنجالهای جمهوری اسلامی و مخالفان کشاند.
در تبصرههای ماده سیویک قانون حجاب و عفاف، شرایط عضویت در «گروههای مردمی امر به معروف و نهی از منکر» آمده است. از جمله اعضای گروههای مردمی امر به معروف و نهی از منکر باید صدور مجوز فعالیت بگیرند، آموزش ببینند، گواهینامه آموزش داشته باشند و مطابق قوانین و مقررات کارشان نظارت شود.
آنها باید مسلمان باشند و به قانون اساسی جمهوری اسلامی «التزام» داشته باشند. در یکی از تبصرهها آمده است که آنها باید «تابعیت جمهوری اسلامی ایران» را داشته باشند، اما در ادامه ذکر شده که «شرط مذکور در این بند، در خصوص مهاجرین یا اتباع بیگانه در صورت دارا بودن مجوز اقامت رسمی از وزارت کشور اعمال نمیشود.»
این جمله باعث برانگیختن واکنشهای گسترده علیه مهاجران افغان در ایران شده است. برخی حتی با لحن تند به مهاجران در ایران حمله کردهاند.
رضا رشیدپور، چهره سرشناس رسانهای ایران، در صفحه اجتماعی اکس نوشت: «تبعهی بیگانه غلط میکند با هفت جد و آباءش [آبایش] که به هموطن من تذکر بدهد.»
محمدکاظم کاظمی، شاعر و نویسنده اهل افغانستان که در ایران به سر میبرد، در پاسخ به سخنان رشیدپور نوشت: «من به عنوان یک تبعهٔ بیگانه هیچگاه راضی به تنفیذ قانونی نیستم که تقابل و رویارویی مردم دو کشور را در پی داشته باشد. ما اولین ناراضیان در این امر هستیم و اولین صدمه را در این جریان خوردیم.»
رئیس کمیته فرهنگی مجلس: اتباع خارجی میتوانند مهاجران را امر به معروف کنند، نه ایرانیها
در ادامه انتقادها، امیرحسین بانکیپورفرد، نایبرئیس کمیسیون فرهنگی مجلس، توضیح داد که برای مجوز تذکر حجاب شرایطی در نظر گرفته شده که تابعیت یکی از این شرایط است و فرد باید تابعیت ایرانی داشته باشد.
وی افزود: «البته مطرح شد گروههایی از اتباع برای امر به معروف و نهی از منکر تشکیل شده و ذیل تابعیت تأکید کردیم چنانچه فرد اقامت رسمی داشته باشد، میتواند در مورد حجاب به اتباع خارجی تذکر دهد؛ زیرا اتباع خارجی زیادی در کشور داریم که هر کدام فرهنگ مخصوص به خود را دارند.»
پیشتر، یک مقام وزارت امور خارجه ایران گفته بود امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان در بیست و هشتمین نشست وزیران خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی (اکو) حضور نخواهد داشت. احمد معصومیفر تصریح کرد که دعوت نشدن طالبان تصمیم دبیرخانه اکو است.
طالبان درباره حضور این گروه در این اجلاس چیزی نگفته است.
سال گذشته از افغانستان نمایندهای برای شرکت در نشست اکو دعوت نشده بود.
به گزارش رسانههای ایران، علاوه بر هیئتهای کارشناسی و سفیران کشورهای عضو اکو در تهران، تاکنون وزیران خارجه تاجیکستان و قزاقستان و دبیر کل اکو وارد مشهد شدهاند.
به گزارش ایرنا، رییس نمایندگی وزارت خارجه جمهوری اسلامی در استان خراسان رضوی گفت: «طیف وسیعی از موضوعات مختلف منطقه توسط کارشناسان ارشد و مقامات در نشست کارشناسی امروز اکو در دستور کار اجلاس قرار میگیرد.»
احمد معصومی فر در حاشیه برگزاری روز نخست اجلاس اکو در مشهد گفت که این موضوعات حول محور ترانزیت، محیطزیست، تجارت بین سازمانی، گمرک و مبادلات بانکی است.
او به خبرنگاران گفت: «این اجلاس علاوه بر مقامات کشورهای عضو با حضور رئیس بانک تجارت و توسعه اکو، روسای موسسات وابسته اکو و دیگر اتحادیههای منطقه از جمله هشت کشور اسلامی در حال توسعه، سیکا یا کنفرانس تعامل و اعتماد سازی آسیا و مجمع گفتوگوی آسیایی برگزار میشود.»
سازمان اکو با ابتکار ایران، ترکیه و پاکستان ایجاد شد و سپس افغانستان، تاجیکستان، قزاقستان، اوزبیکستان، قرغیزستان، ترکمنستان و آذربایجان به آن ملحق شدند.
اکو یک سازمان منطقهای است که ایران، پاکستان و ترکیه در سال ۱۹۶۴ با هدف پیشبرد همکاریهای اقتصادی و فرهنگی میان کشورهای عضو تاسیس کردند. سپس از سال ۱۹۹۲ با پذیرش هفت کشور جدید شامل افغانستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، قرغیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و اوزبیکستان، شمار اعضای آن به ۱۰ کشور افزایش یافت.
افغانستان از زمان پیوستن به سازمان همکاری اقتصادی اکو، همواره یکی از اعضای فعال این سازمان منطقهای بوده است. اما بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱ و عدم رسمیتشناسی این گروه باعث شده، نماینده افغانستان از بسیاری نشستهای مهم بینالمللی غایب باشد. افغانستان بزرگترین غایب نشست سال گذشته اکو نیز در شهر تاشکند اوزبیکستان بود.
