تعامل با ترامپ؛ نوبت طالبان می‌رسد؟
جمشید یما امیری
روزنامه‌نگار
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده چندین بار درباره خروج نیروهای کشورش از افغانستان، تجهیزات برجامانده نیروهای امریکایی و پایگاه بگرام اظهارنظر کرده است.
روزنامه‌نگار
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده چندین بار درباره خروج نیروهای کشورش از افغانستان، تجهیزات برجامانده نیروهای امریکایی و پایگاه بگرام اظهارنظر کرده است.
این در حالیست که هنوز استراتژی ترامپ درباره طالبان و افغانستان روشن نیست و حکومتش بیشتر درگیر جنگ اوکراین است که به گمان برخی تحلیلگران احتمالا سرنوشت سقوط دولت پیشین افغانستان را پیدا خواهد کرد.
بازگشت مکرر ترامپ به موضوع خروج آشفته نیروهای امریکایی و سلاح‌های به جامانده در افغانستان، نارضایتی او را از قدرت‌نمایی طالبان در افغانستان نشان می‌دهد، به خصوص خشمش را از رژه رفتن طالبان با سلاح‌های امریکایی متعلق به دولت سابق افغانستان ابراز کرده است. با این حال، این خشم بیشتر ابراز احساسات تلخ است تا نشانه‌ای از سیاستی جدید در برابر گروهی که موافقتنامه صلح دوحه و خروج از افغانستان را با آن امضا کرد.
سلاح‌های برجامانده امریکایی در افغانستان
ترامپ درباره سلاح‌های برجامانده امریکایی در افغانستان بزرگ‌نمایی می‌کند. او ارزش این تجهیزات را حدود ۸۰ میلیارد دالر تخمین زده است. اما هم مقامات سابق دولت افغانستان و هم اداره بازرس ویژه ایالات متحده بر این باورند که این تجهیزات ارزش انتقال را ندارند و هزینه انتقال بیش از ارزش آن خواهد بود.
بااین‌حال، رژه‌های نظامی طالبان و تاکید آنان بر این که امریکا در افغانستان شکست خورده و آنها فاتحانه قدرت را به دست گرفته‌اند، به وجهه ایالات متحده و غرور ترامپ لطمه زده است. اکنون ترامپ با همان روش آشنای خود سعی می‌کند غرور طالبان را بشکند و با این گروه طوری برخورد می‌کند که می‌تواند سلاح‌های امریکایی را از دست آن بیرون کند.
سخنگوی طالبان گفته است که سلاح‌های امریکایی «غنیمت جنگی» است و تحویل نمی‌دهند. ذبیح مجاهد اظهارات ترامپ را «احساساتی» توصیف کرده است.
آیا ترامپ حاضر است برای به کرسی نشاندن خواسته‌اش با حملات هوایی، مراکز نظامی و انبارهای تسلیحاتی طالبان را منهدم کند؟
بمباران هوایی تجهیزات جنگی برای امریکایی‌ها هزینه چندانی ندارد. اما این اقدام می‌تواند به درگیری با طالبان و به برهم خوردن کامل روابط استخباراتی و امنیتی میان طالبان و امریکا منجر شود.
مارکو روبیو، وزیر خارجه امریکا اذعان کرد که طالبان در سه سال اخیر با ایالات متحده در زمینه تبادل اطلاعات استخباراتی و سرکوب داعش همکاری کرده است. بعید نیست که حتی عملیات کشتن ایمن الظواهری، رهبر القاعده در قلب کابل نیز در نتیجه همکاری برخی مقامات طالبان با امریکایی‌ها باشد. این همکاری اطلاعاتی طالبان سبب شده است که ایالات متحده همچنان نفوذ حداقلی اطلاعاتی خود را در افغانستان حفظ کند.
پایگاه بگرام
به‌محض خروج نیروهای امریکایی و بازگشت طالبان به قدرت، چینی‌ها در بررسی و تفتیش پایگاه بگرام با طالبان همکاری کردند.
در آن زمان برخی منابع محلی گفتند که چینی‌ها در شکستن قفل برخی ساختمان‌ها و انبارها با طالبان همکاری داشتند. هم‌زمان، چینی‌ها کل پایگاه را بررسی و ارزیابی کردند. این اطلاعات مدت‌ها پیش از آن منتشر شده بود که ترامپ از حضور چین در پایگاه بگرام سخن بگوید.
اکنون ترامپ بدون ارایه سندی، از «حضور چین در پایگاه بگرام» حرف می‌زند و ابراز نارضایتی می‌کند. او هفته گذشته در نشست کابینه حکومت خود گفت که ایالات متحده نباید پایگاه بگرام از دست می‌داد و باید حضور خود را در آنجا حفظ می‌کرد.
ترامپ مدعی است که پایگاه بگرام می‌توانست به امریکا کمک کند که تسلیحات اتمی چین را زیرنظر داشته باشد.
با این حال، یک نکته مشخص است: به همه ادعاهای ترامپ نمی‌شود اعتماد کرد. او اخیراً ادعا کرد که اوکراین جنگ با روسیه را در سال ۲۰۲۲ آغاز کرد. او همچنین در حضور رئیس جمهور فرانسه، در توجیه پافشاری بر پس گرفتن کمک‌های حکومت بایدن به اوکراین گفت که اروپا نیز کمک‌هایش به اوکراین را به صورت قرضه داده است. اما، امانویل مکرون در همانجا گفت که قسمت اعظم کمک‌های اروپا به کی‌یف به صورت بلاعوض بوده است و نه وام.
هم‌زمان با مطرح شدن بحث پایگاه بگرام از سوی ترامپ، سخنگوی طالبان توافقنامه صلح دوحه را مختومه اعلام کرد و گفت که دیگر این سند ملاک عملکرد این گروه نخواهد بود.
این سند نه تنها از طالبان می‌خواهد که جلو گروه های تروریستی در افغانستان را بگیرد بلکه باید یک حکومت فراگیر در افغانستان تشکیل بدهد. این دو موضوع را طالبان قبول ندارد. این گروه مایل است که روابط خود با امریکا را خارج از موافقتنامه دوحه آغاز کند.
ترامپ گفته است اگر طالبان مایل به دریافت کمک‌های امریکا است باید در مورد پس دادن سلاح‌ها با واشنگتن مذاکره کند. اما این تسلیحات ستون فقرات قدرت طالبان است و تصور نمی‌شود که این گروه مایل به هر نوع گفت‌وگویی درباره تسلیحات باشد. اما، همکاری اطلاعاتی و تغییر برخی از سیاست‌ها مبنای تعامل طالبان و واشنگتن خواهد بود.
طالبان به دنبال بقای رژیم خود، رسمیت یافتن در بین دولت‌ها و استمرار کمک‌های ایالات متحده است. موافقنامه دوحه این اهداف را برآورده نمی‌کند. در حال حاضر، تاکید حکومت امریکا بر موضوع حقوق بشر در روابطش با کشورهای جهان بشدت ضعیف شده است. این فرصتی برای طالبان و دیگر رژیم‌های مشابه برای بهبود روابط با واشنگتن است.
طالبان مخالفت خود را با بازگشت نیروهای امریکایی به افغانستان ابراز کرده است. بنابراین، به رغم اصرار ترامپ، پایگاه بگرام در کنترول طالبان باقی می‌ماند. اما برخی کشورهای منطقه مایل‌اند با ترامپ همکاری کرده و برخی پایگاه‌های نظامی خود را در مرزهای افغانستان در اختیار نیروهای امریکایی قرار دهند. طالبان گفته است که امریکا از پاکستان برای کنترول فضای افغانستان و حملات به اهدافی در افغانستان استفاده می‌کند.
حمایت از گروه‌های مخالف
مخالفان طالبان امیدوارند که حکومت جدید امریکا به سیاست کناره‌جویی از افغانستان پایان دهد و از فعالیت سیاسی و نظامی آنان حمایت کند. ایالات متحده در سه سال و اندی با مقاومت مسلحانه علیه طالبان مخالفت کرده است. اما قرارگرفتن چهره‌های ضد طالبان در شورای امنیت ملی امریکا، شانس گروه‌های مقاومت را برای جلب توجه واشنگتن بیشتر کرده است، توجه یا حمایتی که می‌تواند معادله جنگ و سیاست را در افغانستان تغییر دهد.
اما، این نکته را نیز نباید نادیده گرفت که حکومت ترامپ درگیر جنگ اوکراین و روسیه و مهار اقتصادی و نظامی چین است. این کشور برای بازگشت به یک ماموریت شکست خورده‌ای چون افغانستان، نیازمند انگیزه‌های قوی‌تر است، به خصوص که شعار حکومت ترامپ وارد نشدن به جنگ‌ها و منازعات بین المللی است.
