هزاران شهروند افغانستان که پیش از توقف برنامه پذیرش پناهجویان توسط دونالد ترامپ قرار بود به امریکا منتقل شوند، اکنون با خطر اخراج از پاکستان و بازگشت اجباری به افغانستان مواجهاند. پاکستان از این پناهجویان خواسته است تا ظرف یک ماه آینده این کشور را ترک کنند.
پاکستان مدتهاست که کارزار گستردهای برای اخراج شهروندان افغانستان آغاز کرده است، اما اکنون حتی پناهجویانی که در انتظار انتقال به ایالات متحده بودند، اخطار دریافت کردهاند که باید تا یک ماه دیگر این کشور را ترک کنند.
اسلامآباد در ماههای گذشته صدها مهاجری را اخراج کرده است که ویزاهایشان منقضی شده است. در میان اخراجشدگان مهاجرانی هم شاملاند که میگویند با داشتن ویزا اخراج شدهاند.
یک شهروند افغانستان به نام شیرزاد به واشنگتنپست گفته است که پس از سالها بلاتکلیفی در پاکستان، دیگر توان پرداخت هزینههای سرسامآور تمدید ویزا را ندارند.
شیرزاد گفت که پنهان شدن در آپارتمان کوچکی در حاشیه اسلامآباد، بهویژه برای دو فرزندش، دشوار بوده است. اما نمیتواند به بازگشت به افغانستان فکر کند: «این مثل این است که مرگ را به خانهات دعوت کنی.»
مهاجران افغان در پاکستان میگویند فشارهای پولیس پاکستان، تأثیرات روانی شدیدی بر آنها گذاشته است. برخی از افسردگی و حتی افکار خودکشی سخن گفتهاند.
امان، ۴۱ ساله، عضو سابق نیروهای امنیتی افغانستان، نمیتواند از فکر بازداشت احتمالی توسط پولیس پاکستان خارج شود. او گفت: «اگر دستگیر شوم، نمیدانم بهتر است از آنها بخواهم مرا بکشند یا به افغانستان برگردانند.»
او که در یکی از محلههای پرجمعیت افغانها در پایتخت پاکستان زندگی میکند، گفت: «وقتی دختر کوچکم مأموران پولیس را میبیند، شروع به گریه میکند.»
پاکستان از اواخر سال ۲۰۲۳، همزمان با تیرگی روابط با طالبان، روند اخراج افغانها را آغاز کرد. تاکنون بیش از ۸۰۰ هزار افغان، از جمله برخی که در پاکستان زاده شدهاند، به افغانستان بازگردانده شدهاند.
در هفتههای اخیر، مقامات پاکستانی فشار بیشتری بر حدود نیم میلیون پناهجوی افغان که پس از سقوط کابل در سال ۲۰۲۱ به این کشور گریختهاند، اعمال کردهاند. آنها میگویند که تعداد بسیار کمی از کشورها حاضر بودند این تعداد پناهنده را بپذیرند و اکنون صبر مردم پاکستان به دلیل رقابت بر سر اشتغال و مسکن به سر آمده است.
مقامات پاکستانی گفتهاند که در حال حاضر تمرکز آنها بر ۱.۵ میلیون پناهجوی افغان است که از زمان حمله شوروی در اواخر دهه ۱۹۷۰ به این کشور گریختهاند. اما حدود ۲۰ هزار افغان که پروندههای اسکان مجدد آنها پیش از دستور اجرایی ترامپ توسط حکومت امریکا پردازش شده بود، نگراناند که در این موج اخراجها گرفتار شوند.
دستور اجرایی ۲۰ جنوری دونالد ترامپ پذیرش پناهجویان را برای حداقل ۹۰ روز به حالت تعلیق درآورد تا حکومت امریکا این برنامه را بازبینی کند.
وزارت خارجه امریکا اخیرا تأیید کرد که در حال بازبینی کامل تمام برنامههای ویزا است. در همین حال، گزارشهایی درباره اعمال یک ممنوعیت جدید سفر منتشر شده و یک مقام امریکایی آگاه به سیانان گفت که افغانستان ممکن است در فهرست کشورهای مشمول این ممنوعیت قرار بگیرد.
«افغان اویک»، سازمانی داوطلبانه که به اسکان مجدد خانوادهها در امریکا کمک میکند، روز چهارشنبه هشدار داد که اطلاعات معتبری دارد که نشان میدهد ممکن است به زودی ممنوعیت سفر افغانها اجرایی شود، که این امر آخرین مسیر باقیمانده را نیز مسدود خواهد کرد.
در دو ماه گذشته، هزاران افغان در پاکستان بازداشت شده و صدها نفر اخراج شدهاند. عمر اعجاز گیلانی، وکیل حقوق بشر در اسلامآباد، گفت: «سوابق حقوقی نشان میدهد که هر فردی که به پاکستان آمده و واقعا در معرض خطر است، نباید بازگردانده شود. این برخلاف تعهدات بینالمللی ما است.»
گیلانی گفت که پس از بازداشت، افغانها ظرف چند ساعت به مرز منتقل میشوند. «هیچکس برای نجات آنها اقدام نمیکند.»
تیم کریکت افغانستان به دلیل ارتباط نزدیک برخی از اعضایش با مقامهای طالبان، بهویژه سراجالدین حقانی، وزیر داخله این گروه، بارها مورد انتقاد قرار گرفته است. منتقدان معتقدند که این ارتباط به مشروعیتبخشی طالبان کمک میکند و در تناقض با محرومیت زنان از تحصیل، کار و ورزش قرار دارد.
در ادامه این واکنشها، دیدبان حقوق بشر روز جمعه، ۱۷ دلو در نامهای به جی آمیتبای شاه، رئیس شورای بینالمللی کریکت، به موضع منفعل این شورا در قبال محدودیتهای وضعشده علیه زنان و دختران افغان از سوی طالبان واکنش نشان داد.
در نامه این سازمان آمده است که پس از تسلط دوباره طالبان بر افغانستان تمام بخشهای ورزشی برای زنان و دختران ممنوع شده و بسیاری از ورزشکاران مجبور به پنهان شدن یا فرار از کشور شدهاند.
در این نامه تاکید شده است که اعضای تیم کریکت زنان افغانستان به تمرینات خود ادامه میدهند و باید در رقابتهای بینالمللی نقش داشته باشند. دیدبان حقوق بشر میگوید شورای بینالمللی کریکت به درخواستهای مکرر تیم ملی زنان بیتوجهی کرده است.
مینکی وردن، مدیر ابتکارات جهانی دیدبان حقوق بشر با اشاره به محدودیتهای زنان افغان در بخشهای مختلف بهویژه در ورزش گفت: «شورای بینالمللی کریکت مسئول است تا اطمینان حاصل کند که سیستمهای آن تبعیض جنسیتی سیستماتیک را نادیده نمیگیرند یا بدتر از آن، آن را تشویق نمیکنند.»
در این نامه آمده است: «سیاست ضد تبعیض شورای بینالمللی کریکت تاکید میکند که این شورا متعهد است تا در هر جایی که کریکت بازی میشود، همه افراد شامل بازیکنان، حمایتکنندگان، مقامها، تماشاگران و شرکای تجاری آن، بدون هیچگونه تبعیض بر اساس جنسیت، گرایش جنسی، ناتوانی، وضعیت تاهل یا بارداری بتوانند از بازی لذت ببرند.»
براساس قوانین بینالمللی کریکت، کشورهای عضو موظفاند تیم زنان را برای رقابتهای بینالمللی به رسمیت بشناسند تا تیم مردان بتوانند بهطور رسمی بازی کنند. افغانستان از اگست ۲۰۲۱ نتواسته است این الزام را برآورده کند.
بازیکنان کریکت زنان افغانستان میگویند که برای دریافت حمایت و شناسایی به شورای بینالمللی کریکت نامه نوشتهاند، اما هیچ پاسخی دریافت نکردهاند.
دیدبان حقوق بشر همچنین از شورای بینالمللی کریکت خواسته است تا حمایتهای مالی را مشروط به رعایت برابر جنسیتی کند.
مسابقات قهرمانی جام قهرمانان ۲۰۲۵ که شامل هشت تیم از جمله افغانستان است، در تاریخ نهم مارچ ۲۰۲۵ در دبی برگزار میشود.
