نهاد خبرنگاران افغانستان در تبعید گزارش داد طالبان در سال ۱۴۰۳ فشار بر رسانهها و خشونت علیه خبرنگاران را نسبت به سال قبل آن به شدت افزایش داده بود. این نهاد گفت در ۱۴۰۳ بیش از ۲۳۰ مورد نقض حقوق خبرنگاران و رسانهها در افغانستان را ثبت کرده و این رقم در سال قبل آن ۱۳۲ مورد بود.
طبق این گزارش، طالبان با اعمال محدودیتهای شدید، تعطیلی رسانههای مستقل، سانسور و فشارهای امنیتی بر خبرنگاران، تلاش کردهاند تا فضای رسانهای را کاملا تحت کنترول خود آورند.
بر اساس گزارش این نهاد، در سال ۱۴۰۳، ۱۵۲ مورد نقض حقوق خبرنگاران و خشونتها در برابر خبرنگاران از سوی طالبان انجام شده است.
از موارد گزارش شده، یک مورد قتل، ۱۳ مورد زخمی شدن، ۶۹ مورد بازداشت و زندانی بوده است. گزارش میگوید که از این میان ۹ نفر همچنان در زندان به سر میبرند و برخی به حبسهای دو تا سه سال محکوم شدهاند.
طبق این گزارش، موارد دیگر خشونتها علیه خبرنگاران شامل ۱۶ مورد لتوکوب، ۸ مورد شکستن لوازم خبرنگاری و اخراج از برنامهها، ۴۴ مورد تهدید و توهین از سوی اداره طالبان به ویژه استخبارات طالبان بوده است.
گزارش تصریح کرده که شمار زیادی از خبرنگاران به خاطر روبه رو نشدن با خشونت و به دلیل فشارهای امنیتی مجبور به ترک حرفه خبرنگاری و ترک افغانستان شدهاند.
حملات به دفاتر رسانهای، تعطیلی برنامههای انتقادی و محرومیت گسترده خبرنگاران زن افغان از ادامه حرفه شان از جمله دیگر موارد نقض آشکار فعالیت رسانهای خوانده شدهاند.
گزارش افزوده که طالبان با ایجاد و تقویت رسانههای تحت کنترول خود، سعی میکند دیدگاهها و ایدئولوژی خود ترویج کند.
براساس اطلاعات نهاد خبرنگاران افغانستان در تبعید، طالبان در سال ۱۴۰۳ چهار رسانه را در بعضی از ولایت افغانستان ایجاد کرده است.
این رسانهها عمدتاً به نشر محتوایی میپردازند که با سیاستها و ارزشهای طالبان همخوانی داشته و نقد و انتقاد و همچنان دیدگاههای متفاوت از خط مشی طالبان در این رسانهها جایی ندارد.
محدودیتهای ساختاری بر رسانهها
گزارش میگوید طالبان همچنین دست کم پنج دستورالعمل جدید برای محدود کردن فعالیتهای رسانهای ابلاغ کرده است.
این دستورالعملها شامل ممنوعیت نشر تصاویر موجودات زنده، ممنوعیت پخش زنده برنامههای سیاسی و اقتصادی، ممنوعیت برنامههای انتقادی درباره قوانین و سیاستهای طالبان، ممنوعیت دعوت از مهمانان تایید نشده توسط طالبان و الزام استفاده از کلمات «شهید» و «شهادت» در بازتاب رویدادهای مرتبط با کشتهشدگان طالبان میشود.
نهاد خبرنگاران افغانستان در تبعید میگوید که این اقدامات به شدت آزادی بیان را محدود کرده و خبرنگاران را مجبور به خودسانسوری کرده است.
گزارش افزوده که بیش از ۲۷ رسانه به دلیل فشارهای طالبان تعطیل شدهاند و رسانههای باقیمانده برای ادامه فعالیت خود مجبور شدهاند از خطمش طالبان پیروی کنند.
براساس بررسی این نهاد، این تغییرات باعث شده تا تنها رسانههای همسو با طالبان قادر به فعالیت باشند، در حالی که رسانههای مستقل به شدت تضعیف شدهاند.
چالشهای اقتصادی رسانهها
نهاد خبرنگاران افغانستان در تبعید در گزارش خود خاطر نشان کرده که بحران اقتصادی و کاهش منابع مالی باعث تعطیلی بسیاری از رسانهها و بیکاری بسیاری از خبرنگاران شده است.
این نهاد گزارش داده که با ادامه تسلط طالبان بر افغانستان، دو هزار خبرنگار شغل خود را از دست دادهاند و بسیاری از آنها به دنبال شغل در خارج از کشور به سر میبرند.
برخی از این خبرنگاران نیز به دلیل تهدیدات و محدودیتها، کشور را ترک کرده و در جستجوی امنیت به کشورهای دیگر پناه بردهاند.
طبق آماری که این نهاد ارایه کرده است، در شرایط فعلی نزدیک به ۳۰۰ خبرنگار در پاکستان حدود ۱۰۰ خبرنگار در ایران، نزدیک به ۲۰ خبرنگار در ترکیه، حدود ۲۰ خبرنگار در هند و ۲۷ خبرنگار در تاجیکستان برای انتقال به کشورهای سومی در بیسرنوشتی به سر میبرند.
محدودیتهای دسترسی به اطلاعات
گزارش میگوید که رسانهها و خبرنگاران در دسترسی به اطلاعات با محدودیتهای جدی مواجه هستند و طالبان اطلاعات را به صورت گزینشی در اختیار رسانهها قرار میدهد.
طبق بررسی این نهاد، رسانههایی که همسو با طالبان هستند، به برخی اطلاعات رسمی دسترسی دارند، در حالی که رسانههای مستقل با موانع متعددی مواجهاند.
این نهاد براساس بررسیها و پرسش از جامعه رسانهای نوشته که دسترسی به اطلاعات برای خبرنگاران نظر به زمان جهموریت حدود ۳۰۰ درصد محدودتر شده است.
محدودیت بر خبرنگاران زن
بررسی نهاد خبرنگاران افغانستان در تبعید نشان میدهد که خبرنگاران و کارمندان زن بیشتر از مردان تحت فشار قرار گرفتهاند و بسیاری از آنان شغل و امکان کار در رسانهها را از دست دادهاند.
طالبان در برخی موارد، زنان را از حضور در برنامههای تلویزیونی منع کرده و تنها به آنها اجازه فعالیت در بخشهای خاصی مانند امور فرهنگی داده است.
این محدودیتها نقش زنان در رسانهها را به شدت کاهش داده است. براساس اطلاعات به دست آماده بیش از ۹۷ درصد از خبرنگاران زن به دلیل محدودیتهای طالبان کارشان را از دست داده اند و خانهنشینی اختیار کردند.
براساس اطلاعات نهاد خبرنگاران افغانستان در تبعید، در ۲۲ ولایت افغانستان خبرنگاران زن وجود ندارد.
گزارش افزوده تنها بین ۸۰ تا ۹۰ خبرنگار زن در شماری از ولایات به طور محدود و در شرایط بسیار سختی مشغول کار رسانهای هستند.
خبرنگاران افغانستان در تبعید میگوید که با توجه به وضعیت بحرانی و فشارهای مضاعف به رسانهها و خبرنگاران، آینده آزادی بیان و رسانهها در افغانستان در هالهای از ابهام قرار دارد.
