نور نیوز، نزدیک به شورای عالی امنیت جمهوری اسلامی، نوشت: «صدای انفجار پیاپی در تهران و شلیک توپ‌های پدافند هوایی. هنوز از دلایل انفجارها خبری منتشر نشده است.»

جماران نیوز نیز خبر داد که صدای انفجارهای متعددی در تهران شنیده شده است.

هم‌زمان، خبرنگار ما از اسرائیل گزارش داد که آژیر خطر در کل اسرائیل به صدا درآمده و در کل کشور وضعیت اضطراری اعلام شده است.

اکنون، با بن‌بست مذاکرات بر سر برنامه هسته‌ای ایران و اظهارات دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا مبنی بر اینکه حمله اسرائیل به ایران «به احتمال زیاد اتفاق خواهد افتاد»، تهران با بحران تازه‌ای روبرو است، چرا که این توانایی‌ها به شدت کاهش یافته‌اند.

ایالات متحده در سال ۲۰۲۰ قاسم سلیمانی، مغز متفکر شبکه منطقه‌ای جمهوری اسلامی را از میان برداشت و از زمان آغاز جنگ غزه در ۲۰ ماه پیش، اسرائیل حزب‌الله، نزدیکترین متحد تهران، را به شدت تضعیف کرده است و در سوریه نیز، شورشیان، حکومت بشار اسد، شریک اصلی منطقه‌ای آن را سرنگون کرده‌اند.

خبرگزاری رویترز در گزارشی به چگونگی ایجاد و فروپاشی «محور مقاومت» و منابع منطقه‌ای که تهران هنوز می‌تواند روی آنها حساب کند، پرداخته است.

ایران چگونه چنین شبکه منطقه‌ای گسترده‌ای را ایجاد کرد؟

جمهوری اسلامی پس از انقلاب اسلامی ۱۹۷۹، شبکه‌ای از نیروهای نیابتی را در سراسر خاورمیانه ایجاد کرد که رهبری تهران را پذیرفته و با دیدگاه منطقه‌ای آن در مبارزه با آنچه امپریالیسم غربی می‌نامیدند، موافق بودند.

این اتحاد که «محور مقاومت» لقب گرفته بود، بر جذابیت ایده‌های انقلابی و مذهبی جمهوری اسلامی برای مسلمانان شیعه در سراسر منطقه که به طور سنتی در حاشیه قرار داشتند، و همچنین بر حمایت سرسختانه آن از ملی‌گرایی فلسطینی، تکیه داشت.

محور مقاومت گسترش یافت و از حزب‌الله در لبنان تا دولت بشار اسد در سوریه، گروه‌های مسلح شیعه در عراق، حوثی‌ها در یمن و گروه شبه‌نظامی فلسطینی حماس را در بر گرفت و نفوذ جمهوری اسلامی را تا مدیترانه و دریای سرخ گسترش داد.

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروی قدس آن در قلب این محور قرار داشتند. سپاه پاسداران به علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی پاسخگو است و اندکی پس از انقلاب به عنوان یک وزنه تعادل ایدئولوژیک در برابر ارتش ایران تاسیس شد.

نیروی قدس به عنوان شاخه برون مرزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی فعالیت می‌کند و از نزدیک با متحدان خود در محور مقاومت همکاری می‌کند تا آنها را آموزش داده و مسلح کند و به عملیات نظامی آنها جهت‌ و مشوره بدهد.

قاسم سلیمانی، فرمانده سرسخت و زیرک نیروی قدس سپاه پاسداران، پس از دهه‌ها تلاش برای متحد کردن این گروه‌ها در سراسر منطقه، در سال ۲۰۲۰ در حمله پهپادی امریکا در بغداد کشته شد و جمهوری اسلامی برای جایگزینی او با مشکل مواجه بوده است.

چرا بخش‌های کلیدی شبکه جمهوری اسلامی از هم پاشیدند؟

حمله حماس به جنوب اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، باعث انتقام‌جویی نظامی گسترده‌ای اسرائیل شد که منجر به کشته شدن بسیاری از رهبران ارشد این گروه از جمله اسماعیل هنیه، رئیس سیاسی آن گردید که تابستان سال گذشته در تهران ترور شد.

حماس هنوز در غزه می‌جنگد و حضور قابل توجهی در کرانه باختری اشغالی دارد، اما در حال حاضر نیروی نظامی ندارد که بتواند تهدیدی واقعی برای اسرائیل ایجاد کند.

در همان حال، جنگ غزه با مداخله حزب‌الله، مهم‌ترین متحد منطقه‌ای جمهوری اسلامی به سرعت گسترش یافت. آتش‌باری حزب‌الله از لبنان به سمت اسرائیل با ماه‌ها آتش‌بس مرزی بین این گروه و اسرائیل همراه بود، اما این درگیری ناگهان در سپتامبر ۲۰۲۴ تشدید شد. در آن زمان، اسرائیل هزاران پیجر بمب‌گذاری‌شده مورد استفاده عوامل حزب‌الله را منفجر کرد و صدها نفر از آنها را کشت و زخمی کرد.

طی هفته‌های بعد، رشته‌ای از حملات هوایی اسرائیل منجر به کشته شدن رهبران ارشد حزب‌الله از جمله سید حسن نصرالله، دبیرکل این گروه، شد و ضربه‌ای مهیب به این گروه وارد کرد و نشان داد که نفوذ اسرائیل تا چه حد بوده است.

در سوریه، تبعات جنگ در غزه خود را نشان داد و بشار اسد کمی بعد سرنگون شد. اسرائیل در تابستان سال گذشته فرماندهان ارشد ایرانی در سوریه را با حملات هوایی هدف قرار داده بود که باعث خروج بخشی از نیروهای سپاه پاسداران از این کشور شد. بدون حمایت جمهوری اسلامی که درگیر مشکلات اقتصادی و داخلی است، حزب‌الله که رهبران ارشد آن کشته شدند، و روسیه که درگیر جنگ در اوکراین بود، ارتش اسد با حمله شورشیان در اواخر نوامبر و فرار او در دسامبر، فرو ریخت.

از محور مقاومت چه چیزی باقی مانده است؟

با تضعیف شدید حماس و حزب‌الله، جمهوری اسلامی هنوز می‌تواند به شبه‌نظامیان شیعه مورد حمایت خود در عراق و حوثی‌ها در یمن روی آورد.

عراق مجموعه‌ای از گروه‌های مسلح متحد ایران را در خود جای داده است، اما تنها تعداد انگشت‌شماری از آنها، از جمله کتائب حزب‌الله و گروه نجباء، جزو وفادارترین و قدرتمندترین‌ها برای تهران محسوب می‌شوند.

این گروه‌ها از ایران سلاح و دستورالعمل دریافت می‌کنند و به رهبر جمهوری اسلامی اعلام وفاداری کرده‌اند، اما در عملیات خود در داخل عراق تا حدی خودمختاری دارند. آنها از سال گذشته حملات خود علیه نیروهای امریکایی و اسرائیل را تقریباً متوقف کرده‌اند.

تحلیلگران این سوال را مطرح می‌کنند که اگر حمله‌ای به جای تلاش برای سرنگونی جمهوری اسلامی، به سایت‌های هسته‌ای ایران صورت گیرد، آنها تا چه حد برای محافظت از جمهوری اسلامی پیش خواهند رفت، چرا که این حمله تهدیدی وجودی برای منبع اصلی حمایت آنها خواهد بود.

حوثی‌ها به شلیک موشک به اسرائیل ادامه داده‌اند، اما توانایی آنها برای ایجاد تهدید قابل توجه از پایگاه دوردستشان در یمن در هاله‌ای از ابهام است. حملات آنها به کشتیرانی دریای سرخ از زمان توافق با ایالات متحده پس از هفته‌ها بمباران در بهار، کاهش یافته است.

هر پنج نفر به نشانه این تغییر بزرگ لبخند بر لب دارند.

بستگان پراتیک جوشی گفتند که او و همسرش کومی ویاس که او نیز پزشک است، ده سال پیش ازدواج کرده‌ بودند. حاصل این وصلت، یک دختر هشت ساله به نام میرایا و دو پسر دوگانه پنج ساله به نام‌های ناکول و پرادیوت بود.

به گفته نزدیکان این زوج، آن‌ها هر دو در شفاخانه پاسیفیک در اودایپور کار می‌کردند. جوشی مدتی پیش به لندن نقل مکان کرده بود و اوایل این هفته برای بردن خانواده به بانسوارا در راجستان بازگشته بود.

سخنگوی شفاخانه پاسیفیک گفت: «کومی اخیراً کارش را رها کرده بود تا به همسرش در لندن بپیوندد.»

همسایه‌ها گفتند پدر پراتیک یک رادیولوژیست مشهور شهر است و پدر کومی نیز افسر اداره کارهای عمومی بود.

نایان، پسرکاکای جوشی گفت: «آنها دیروز برای پرواز به لندن به احمدآباد رفتند. پراتیک فقط دو روز پیش به اینجا آمده بود تا همسر و فرزندانش را با خود ببرد. چند نفر دیگر از اعضای هر دو خانواده برای بدرقه آنها رفته بودند.»

آخرین سلفی

گوشی متعلق به این زوج جایی در میان لاشه هواپیما یافت شده است. ممکن بود این گوشی هرگز پیدا نشود یا در آتش سوخته باشد، اما سلفی که با آن گرفته شده است، به عنوان یادآوری فاجعه‌ای که برای ۲۴۲ سرنشین هواپیما رخ داد، در تاریخ ثبت خواهد شد.

در همان حال، این عکس نشان‌دهنده آغاز جدیدی برای این خانواده بود. کومی ویاس و پراتیک جوشی به همراه سه فرزندشان رویای فرود در لندن و زندگی در یکی از پیشرفته‌ترین شهرهای جهان را در سر داشتند. در سلفی شادی در چهره‌های شان کاملاً مشهود است.

این سلفی که توسط جوشی در هواپیما گرفته شده، او و همسرش را در حالی که در یک طرف نشسته و لبخند می‌زنند و پسران دوگانه کوچک و دختر بزرگترشان در آن سوی راهرو نشسته‌اند، نشان می‌دهد. هر دو پسر تمام تلاش خود را می‌کنند تا به دوربین لبخند بزنند، در حالی که خواهر بزرگترشان لبخند می‌زند.

پرواز ۱۷۱ ایر ایندیا به مقصد لندن، روز پنجشنبه از میدان هوایی احمدآباد برخاست و تنها ۳۲ ثانیه در هوا بود تا اینکه شروع به کاهش ارتفاع کرد و ساعت ۱:۳۸ بعد از ظهر به وقت محلی روی منطقه مسکونی فرود آمد و منفجر شد.

۲۴۲ نفر، ۲۳۰ مسافر، ۱۰ خدمه و دو خلبان در این هواپیمای بوئینگ ۷۸۷-۸ دریم‌لاینر حضور داشتند. تا عصر پنجشنبه، تنها یک نفر از هواپیما جان سالم به در برده بود؛ ویشواش کومار رامش، ۴۰ ساله، یک بریتانیایی-هندی که پس از یک سفر به بریتانیا بازمی‌گشت.

فیلم‌ها نشان می‌دهند که هواپیما برای بلند شدن با مشکل مواجه بوده و به گفته کارشناسان، به نظر می‌رسد موتور قادر به تولید نیروی رانش کافی نبوده است.

کاپیتان سوراب بهاتناگار، خلبان ارشد سابق، به شبکه تلویزیون نیو دهلی گفت: «به نظر من برخاستن هواپیما بی‌نقص و درست بود، اما هواپیما قبل از بالا بردن دنده‌ها، شروع به کاهش ارتفاع کرد که این اتفاق فقط در صورت از دست رفتن قدرت موتور یا توقف تولید نیروی بالابری هواپیما رخ می‌دهد. بدیهی است که تحقیقات دلیل دقیق آن را مشخص خواهد کرد.»

در پای این مکتوب امضای شیخ عزیز الرحمن المهاجر، رئیس امر بالمعروف ولایت هرات دیده می‌شود.

این مقام طالبان گفته که «رانندگی یک مسلک مهم و پرمسئولیت بوده که با اندک ترین غفلت به زندگی افراد خاتمه می‌بخشد.»

در این مکتوب از مدیریت ترافیک هرات خواسته شده که از این پس در شهر هرات و جاده‌های عمومی، از رانندگی زنان جلوگیری شود.

زنان حق رانندگی در تمام کشورها را دارند و در مقایسه با مردان، رانندگان محتاط‌تر تلقی می‌شوند.

به نقل از نیویارک تایمز، پژوهشگران بریتانیایی با استفاده از اطلاعات دولتی درباره بیش از ۱۴ هزار مورد مرگ‌ومیر ناشی از سوانح ترافیکی، بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۵ دریافتند که زنان نسبت به مردان رانندگان بهتری اند.

بنا به این تحقیق، رانندگان مرد موترهای لاری تقریباً چهار برابر رانندگان زن و موترسایکل‌سواران مرد تقریباً ۱۲ برابر موترسایکل‌سواران زن، باعث مرگ‌ومیر دیگران شده‌اند.

افغانستان که شمار رانندگان زن در آن کم است، یکی از کشورهایی با بالاترین نرخ تصادفات در منطقه است. ریاست عمومی ترافیک وزارت داخله طالبان روز پنجشنبه اعلام کرد که از روز عرفه تا روز چهارم عید، در سراسر کشور ۱۱۷ رویداد ترافیکی ثبت کرده که در نتیجه آن ۴۳ نفر جان باخته و ۱۵۸ نفر دیگر زخمی شده‌اند. به‌گفته این ریاست، جان‌باختگان شامل ۳۱ مرد، دو زن و ۱۰ کودک هستند.

طالبان بارها رانندگان زن را در هرات آزار داده اند. ستایش، یکتن از خانم‌های راننده به دویچه وله گفت که چندین بار نیروهای طالبان با او با خشونت برخورد کرده اند: «قبلا در فعالیت‌های شخصی خود از موتر استفاده می‌کردیم اما بعد از این که طالبان روی کار آمدند به ما اجازه رانندگی ندادند و گفتند هیچ خانمی نمی‌تواند بدون محرم بیرون شود.»

او افزود: «طالبان چندین بار در اعلامیه‌های خود هم گفتند که خانم‌ها حق رانندگی ندارند و اگر کدام خانمی رانندگی کند ما او را مجازات خواهیم کرد.»

اداره امر به معروف نهاد مسئول اجرای قوانین تبعیض آمیز طالبان علیه زنان است. این نهاد پیش از این الزام همراهی محرم با زنان در بیرون از خانه و ممنوعیت رفتن زنان به پارک‌های عمومی را نیز ابلاغ کرده است.

گزارش آژانس پناهندگان سازمان ملل که روز پنجشنبه منتشر شد، نشان می‌دهد که تعداد آوارگان نسبت به سال گذشته حدود ۲ میلیون نفر افزایش یافته و در مقایسه به یک دهه گذشته تقریباً دو برابر شده است.

تعداد افرادی که به دلیل جنگ، خشونت و آزار و اذیت به خارج از کشور رانده شده‌اند یا در کشورهای خود آواره شده‌اند، تا ماه اپریل به بیش از ۱۲۲ میلیون نفر افزایش یافته است. این رقم سال گذشته ۱۲۰ میلیون نفر گزارش شده بود.

تحول چشمگیر افزایش بیش از ۹ درصدی شمار بی‌جا شدگان داخلی است که تعدادشان به بیش از ۷۳ میلیون نفر رسیده است.

بیشترین رقم آوارگان با بیش از ۱۴ میلیون نفر مربوط به سودان است و سوریه با ۱۳.۵ میلیون نفر در جایگاه دوم قرار دارد. سپس افغانستان با ۱۰.۳ میلیون نفر و اوکراین با حدود ۸.۸ میلیون نفر در جایگاه بعدی قرار دارند.

این گزارش در زمانی منتشر می‌شود که کشورهای همسایه افغانستان(ایران و پاکستان) از یک سال گذشته برنامه اخراج مهاجران افغان را شدت بخشیده و روزانه هزاران شهروند افغان را به افغانستان برمی‌گردانند.

آژانس پناهندگان سازمان ملل در گزارش خود می‌گوید که بسیاری از این اخراج‌ها در شرایط نامساعد سیاسی یا امنیتی اتفاق افتاده است و شرایط افغانستان برای عودت‌کنندگان خیلی دشوار است.

افغانستان در بیش از چهار دهه گذشته کانون درگیری‌های مختلف، از نبرد با حکومت کمونیستی تا جنگ قدرت میان مجاهدین و مبارزه با طالبان بوده است. این درگیری‌ها باعث آواره شدن میلیون‌ها شهروند افغانستان به کشورهای همسایه به خصوص ایران و پاکستان و در سال‌های اخیر به اروپا و سایر کشورهای جهان شده است.

در همان حال، شمار زیاد از افغان‌ها به‌دلیل درگیری و همچنین خشکسالی پی‌هم مجبور به ترک خانه‌های شان شده و از مناطق روستایی به شهرهای بزرگ به خصوص کابل، هرات، قندهار و مزار شریف کوچک کرده‌اند.