به گزارش نشریه دیپلومات، شماری از جنگجویان حزب اسلامی ترکستان شرقی پس از همراهی با گروه هیئت تحریرالشام در سقوط رژیم بشار اسد در سوریه، به ولایت پنجشیر افغانستان در نزدیکی مرزهای تاجیکستان و اوزبیکستان منتقل شدهاند تا به جنگ علیه چین بپیوندند.
در گزارش این نشریه که روز پنجشنبه دهم میزان منشتر شده آمده است که عبدالحق ترکستانی، رهبر این گروه که به نام «حرکت اسلامی ترکستان شرقی» نیز شناخته میشود، پیش از سقوط دمشق هشدار داده بود که «کافران چینی بهزودی همان چیزی را خواهند چشید که کافران سوریه چشیدند، اگر خدا بخواهد.»
در این گزارش آمده، هنگامی که هیئت تحریرالشام به رهبری احمد شرع پس از یک حمله ۱۱ روزه وارد دمشق شد، جنگجویان اویغور، آسیای میانه و قفقاز در کنار آنان بودند و نقش مهمی در پیروزی بر رژیم اسد داشتند.
حدود هزار و ۱۰۰ اویغور در این نبرد کشته شدند. اویغورها که عمدتاً از منطقه سینکیانگ چین هستند، از سالهای ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ از طریق ترکیه و آسیای جنوبشرقی به سوریه رفته بودند و بیشترشان در ادلب تجمع کرده بودند.
تخمین زده میشود که حدود ۱۵ هزار اویغور در سوریه حضور داشته باشند که سههزار و ۵۰۰ نفرشان اکنون به تیپ ۸۴ ارتش سوریه پیوستهاند.
دیپلومات نوشته است که این جنگجویان قصد دارند روزی به سینکیانگ بازگردند و مبارزه جداییطلبانه برای ایجاد «ترکستان شرقی» را از سر بگیرند. چون عبور از مرزهای بهشدت محافظتشده چین دشوار است، احتمال دارد پایگاههای تازهای در افغانستان و آسیای میانه برپا کنند و طرح «یک کمربند ـ یک راه» چین را هدف قرار دهند.
حضور ۵۰۰ تا ۱۲۰۰ جنگجوی ترکستان شرقی در افغانستان
طبق گزارش فبروری ۲۰۲۵ سازمان ملل، بین ۵۰۰ تا ۱۲۰۰ جنگجوی ترکستان شرقی در افغانستان حضور دارند و طالبان آنان را تحت کنترول نگه داشتهاند. اما این تعداد میتواند در صورت سرازیر شدن جنگجویان بیشتر از سوریه، به سرعت افزایش یابد.
گزارشها نشان میدهد که شماری از این جنگجویان، همراه با تروریستهای آسیای میانه، از سوریه به دره پنجشیر منتقل شدهاند و در عین حال در ولایتهای بلخ، بدخشان، قندوز، کابل و بغلان نیز پایگاههای مشترک با شبکههای دیگر ساختهاند.
مجله دیپلومات نوشته است که طالبان از جنگجویان حزب اسلامی ترکستان در شمال افغانستان برای مقابله با نفوذ داعش خراسان استفاده کردهاند.
داعش در تلاش است تا جنگجویان این حزب را جذب کند و حتی تیمی موسوم به «تیم اویغور» ایجاد کرده است.
کارشناسان هشدار میدهند که اگر طالبان کنترول سختگیرانه بر حزب اسلامی ترکستان را کاهش دهد، اعضای ناراضی این گروه ممکن است به داعش بپیوندند.
در ادامه گزارش دیپلومات آمده است که به دلیل روابط گسترده حزب اسلامی ترکستان با طالبان، القاعده، تحریک طالبان پاکستانی، جماعت انصارالله و جنبش اسلامی اوزبیکستان، این گروه به یک تهدید بزرگ امنیتی در افغانستان و کل منطقه تبدیل شده است.
تجربه رزمی آنان در سوریه نیز برای شبکههای تروریستی منطقه جذاب است. سازمان ملل گزارش داده است که این حزب کارزارهای تازهای برای جذب افراد از ملیتهای مختلف در افغانستان به راه انداخته و در صدد است فعالیتهای خود را به آسیای میانه گسترش دهد.
دولت سوریه در جون ۲۰۲۵ این گروه را مجبور به اعلام انحلال کرد و رئیسجمهور احمد شرع گفت: «من با اویغورها همدردی دارم، اما مبارزه آنان با چین، مبارزه ما نیست.» با این حال، نبود نظارت شفاف باعث شده که این اقدام بیشتر جنبه نمایشی داشته باشد.
در مارچ حزب اسلامی ترکستان منشور تازهای منتشر کرد و نام «حزب اسلامی ترکستان شرقی» را دوباره برگزید و تمرکز خود را روی سینکیانگ گذاشت.
تحلیلگران هشدار میدهند که دولت جدید سوریه بسیار متزلزل است و توانایی واقعی برای مقابله با این حزب را ندارد و در صورت فشار، احتمال دارد اعضای این گروه به داعش بپیوندند.
به باور نویسنده گزارش، تنها راه مؤثر برای مهار این گروه اعمال تحریمهای بینالمللی و قرار دادن دوباره حزب اسلامی ترکستان شرقی در فهرست سازمانهای تروریستی خارجی است.
ایالات متحده اخیراً ارتش آزادیبخش بلوچستان را در چنین فهرستی قرار داده تا همکاری چین را در مبارزه با تروریسم جلب کند.
