په ننګرهار ولایت کې ناموسي وژنه؛ یوه کس خپله اينګور وژلې
د ننګرهار ولایت د کوټ ولسوالۍ اړوند تریلي سیمه کې یوه کس خپله اینګور د "نامشروع اړیکې" په تور ووژله او یو بل کس یې ټپي کړی دی.
د ننګرهار ولایت د کوټ ولسوالۍ اړوند تریلي سیمه کې یوه کس خپله اینګور د "نامشروع اړیکې" په تور ووژله او یو بل کس یې ټپي کړی دی.
د ننګرهار له پاره د طالبانو د امنيې قوماندانۍ وياند حافظ عبدالبصير زابلي د لړم په ٢٧مه د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره د پیښې پخلی کړی او ویلي یې دي چې، د ګوجر په نوم یوه کس خپله اینګور له یوه بل سړي سره د "نامشروع اړیکو" په تور په ډزو وژلې ده.
د طالبانو سیمه ییزه اداره د دې پېښې په تړاو وايي؛ د وژل شوې میرمنې خسر هغه کس هم ټپي کړی چې ویل کیږي له دغې ښځې سره یې اړیکې درلودې.
د ننګرهار سیمه ییز چارواکي زیاتوي، چې مجرم د خپل ورور په مرسته له سیمې تښتېدلی، خو مسولانو په دې اړه پلټنې پیل کړې دي.
د چمن پرلت په ملاتړ او د کډوالو اېستلو په غبرګون کې د پښتون ژغورنې غورځنګ له چمن تر کوټې پورې تېره ورځ لاریون پیل کړی خو لاریون کوونکي وايي، د بلوچستان پولیس د کوټې لوري ته په لاره کې خنډونه ورته جوړوي.
د پښتون ژغورنې غورڅنګ لسګونو غړو تېره ورځ لاريون پیل کړ او نن د یک شنبې په ورځ د (لړم ۲۸مه) د سوېلي پښتونخوا تر لورلایي سیمې رسیدلي دي.
لاریون کوونکي وايي، له دغه لاریون یې هدف د چمن پرلت ملاتړ، له پاکستانه د افغان کډوالو د اېستلو او د پاکستان حکومت له لوري د دغه غورځنګ د غړو د نیولو غبرګون دی.
د پښتون ژغورنې غورځنګ د چمن مسول فدا محمد قایل افغانستان انټرنشل ـ پښتو ته وویل:« موږ په سوله ییز ډول د اعتراض په ډول تر کوټې ښاره پلی تګ کوو، موږ خپل غږ پورته کو چې د پاکستان حکومت مو غږ واوري. خو د لارې پر سر له تیرې ورځې راهیسې څو ځایه پولیسو راته خنډونه جوړ کړل د وړاندې تګ اجازه یې نه راکوله.»
له چمن تر کوټې پورې کابو ۱۳۰کیلومتره لاره پرته ده او دغه لاریون کوونکي غواړي دغه واټن پلی ووهي.
د دې تر څنګ د پاکستان له لوري د سپین بولدک ـ چمن پر دوازه په پاسپورټ د تګ راتګ په غبرګون د چمن پرلت دیرش ورځې پوره شوي.
او دغه پرلت وهونکو نن ګواښ وکړ چې له چمن څخه تر کوټې پر لویه لاره به د موټر تګ راتګ بند کړي.
له پاکستانه د افغان کډوالو د اېستلو د بهیر له پیله تر اوسه پورې زرګونه افغانان په ناسم حالت کې افغانستان ته ستانه کړای شوي دي. یو شمیر کورنۍ د پاکستاني پولیسو له بد چلند څخه شکایت کوي او یو شمېر نور بیا د لیږدېدو له پڅ بهیر څخه سر ټکوي.
د دغو ستونزو د حل په موخه بیا په خیبرپښتونخوا کې د میشتو افغان کډوالو اتشې په پیښور کې د (یو اين اېچ سي آر) ادارې له مشر سره کتلي دي.
په دغه کتنه کې دواړو لورو له پاکستانه د ستنېدونکو کډوالو د ځورولو د مخنیوي او د ستنېدو د چارو په آسانتیا ټینګار کړی دی.
د افغان کډوالو اتشه نیاز محمد عارف په دغه هیواد کې د افغان کډوالو د اوسېدو د کارټونو د بندیدو، د نغدي مرستو د زیاتوالي او د کډوالو په چارو کې ددوی د لا اغیزمنو ګامونو په پورته کولو کې د همکارۍ غوښتنه وکړه.
له دې سره، په پېښور کې د (یو اين اېچ سي آر) ادارې مشر ښاغلي (کوفي دودو مو) د ياد سازمان له لوړپوړو چارواکو سره د شته ستونزو د شريکولو ډاډ ورکړ او دواړو خواوو پر لا زیاتو همکاریو او همغږۍ ټینګار وکړ.
سره له دې چې د کډوالو د اېستلو له پیلیدو سره ډیر شمیر کډوال د تورخم او سپین بولدک له لارو و اېستل شول، خو په دې وروستیو کې د کډوالو د اېستلو بهیر کم شوی دی.
د طالبانو کډوالو چارو وزارت له پاکستانه د څه باندې څلور زره او له ایرانه د څه باندې زرو کسانو د راستنېدو خبر ورکړ. دغه وزارت د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي چې، د لړم په ۲۷مه د تورخم او سپین بولدک له لارو ۴ زره او ۶۰۲ افغان کډوال هېواد ته راستانه شوي دي.
د کندهار ولايت د سپين بولدک د سرحدي چارو آمریت د معلوماتو له مخې، له دغې لارې د ٢زره او ۹۵۹ کډوال په جبري توګه هیواد ته ستانه کړای شوي دي.
له دې سره همهاله، د ننګرهار ولايت د تورخم سرحدي آمریت د معلوماتو له مخې، د ١٦٤٠ کسان چې ٢٨٢ کورنۍ دي په جبري ډول د تورخم له لارې هېواد ته راستنې شوې دي.
د یو بل خبر له مخې، له پاکستان او ایران څخه د کډوالو د اېستلو د لړۍ پر دوام له ایران څخه هم یو زرو ۵ سوه او ۹۲ افغانان په زوره اېستل شوي دي.
سرچينه زياتوي، له دغو دواړو هیوادونو څخه راستنې شوې کورنۍ د ملګرو ملتونو د کډوالو چارو کمېشنرۍ او د کډوالو د نړيوال سازمان دفترونو ته ور وپېژندل شوې.
د یادولو ده چې، د ژمي په رانږدې کیدو سره له ایران او پاکستانه په جبري او ډلییزه توګه د افغانو کډوالو اېستل او د هغوی نامالوم برخلیک، په افغانستان کې د بشري ناورین د رامنځته کیدو ګواښونه زیات کړي دي.
د چمن پرلت وهونکي وايي د سپین بولدک ـ چمن په دروازه په پاسپورټ او ویزې د تګ راتګ په اړه دې افغانستان طالبان خپل دریځ معلوم کړي. دوی وايي، په ډیورنډ کرښه دواړو لوریو ته پرتو قبایلو ته په پاسپورټ او وېزه تګ راتګ د منلو نه دی.
د سپین بولدک ـ چمن پر دروازه په پاسپورټ او وېزه د تګ راتګ په غبرګون کې د پرلت وهلو نن یک شنبه د (لړم ۲۸مه) يوه میاشت بشړه شوه.
پرلت وهونکي وايي، ارادې یې قوي دي او له خپلې غوښتنې نه پر شا کیږي، خو د پاکستان حکومت یې پر وړاندې لا هم چوپ پاتې دی.
پوره دیرش ورځې وړاندې د سوېلي پښتونخوا چمن اوسیدونکو د پاکستان حکومت د هغې پرېکړې په غبرګون کې پرلت وهلی چې د سپین بولدک ـ چمن په دروازه دې تګ راتګ په پاسپورټ او ویزه وشي.
په دغه پرلت کې لسګونه زره کسان برخه لري، او غوښتنه يې دا ده چې «د سپین بولدک ـ چمن پر دروازه پاسپورټ او وېزه نه منو.»
د پرلت په دېرشمه ورځ هم زرګونه کسان راټول دي او د پاکستان له لوري د پاسپورټ او وېزې د جبري کېدو په غبرګون کې يې خپل اعتراض ته دوام ورکړی.
د چمن د لغړي اتحاد مشر غوث الله پرلت ته د وینا پر مهال وویل چې د پاکستان د یادې پریکړې په اړه دې د افغانستان اوسني واکداران "طالبان"دې د سپین بولدک ـ چمن پر دروازه په پاسپورټ او وېزې د تګ راتګ په اړه خپل دریځ معلوم کړي.
نوموړی وايي: «د طالبانو مشران پښتانه دي په پښتو پوهیږي ولې د دغه زرګونو کسانو غږ نه اوري؟ همدلته د طالبانو یا وړرونه او یاهم نور خپلوان هم اوسیږي نو دوی باید زموږ غږ واوري او خپل دریځ دې په ډاګه کړي.»
همدارنګه نوموړی ګواښ کوي او وايي، که د پاکستان حکومت له لوري یې غوښتنې و نه منل شي د نجونو د ښوونځیو تر څنګ به په چمن کې د ټولو دولتي ادارو دروازې بندې کړي.«که مو پاکستان او د چمن ځايي چارواکي غوښتنې و نه مني موږ د نجونو ښوونځي بندوو، د پاسپورټ د دفتر دروازې تړو، د ټولو دولتي ادارو دروازې بندوو او هیڅ دولتي کس ته اجازه نه ورکو چې په ښار کې تګ راتګ وکړي.»
د یاد پرلت په ملاتړ دوه ورځې وړاندې په چمن کې زرګونو ماشومانو هم لاریون کړی و چې د پاکستان حکومت د یاد پرلت غوښتنې ومني، خو د پاکستان حکومت تردې مهاله د یاد پرلت په اړه هیڅ غبرګون نه دی ښودلی.
د طالبانو تر واک لاندې د افغانستان بانک وايي، د دغه بانک د قانون له مخې یې د هیواد په ختیځ زون کې ۱۱۸ میلیونه او ۸ لکه او ۵۵ زره افغانۍ بانکنوټونه سوځولي دي. طالبانو د دغو بانکنوټونو سوځولو لامل د د نوټونو زړښت بللی.
د افغانستان بانک د شنبې په ورځ د (لړم ۲۷مه) د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي چې، په سوځول شویو پیسو کې له یوګون څخه نیولې تر زرګون پوري بانکنوټونه شامل وو.
د طالبان تر واک لاندې افغانستان بانک د خبرپاڼې له مخې، د دغه بانک مرستیال نوراحمد اغا د دغو بانکنوټونو د سوځولو پر مهال له هېوادوالو غوښتي څو په خپلو ورځنيو سوداګریزو راکړو ورکړو کې له افغانیو څخه کار واخلي او د بانکنوټونو سمې ساتنې ته دې پاملرنه وکړي.
هغه زياته کړه، چې د بانکنوټونو ساتنه د ټولو هیوادوالو ملي دنده ده او ټول بايد د دغه مسوليت په ترسره کولو کې ونډه واخلي.
یو شمېر هیوادوال وایي چې، د پیسو سوځول مناسبه حل لاره نه ده او اړوندې ادارې باید د پیسو د سمې ساتنې له پاره د عامه پوهاوي پروګرامونه جوړ کړي.
له دې سره، د طالبانو تر واک لاندې افغانستان بانک بیا تل ویلي چې د بانکنوټونو د ژر زړیدو لامل په بازارونو کې د نغدو پیسو تبادله او د هیوادوالو له خوا په ناسمه توګه د پیسو ساتل دي.