د کډوالو د نړۍوالې ورځې په مناسبت هند کې د یوې ځانګړې مشاعرې پر مهال افغان سندرغاړو هم د خپلې موسیقۍ هنر نندارې ته وړاندې کړی. اېنډین اېکسپرېس ورځپاڼې د افغان سندرغاړو په حواله لیکلي، چې افغانستان یوازې د جګړو، وینې تویېدنې او طالبانو نوم نه دی.
د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور وزیر ملا خیرالله خیرخواه نن په کابل کې په یوه غونډه کې له افغان شاعرانو وغوښتل چې خپل شعرونه د طالبانو د مشر له خوا توشیح شوي نوي قانون سره سم ولیکي. نوموړی وايي، دغه قانون د شاعرانو په ګټه دی.
سره له دې چې طالبانو د خپلې دویم ځل واکمنۍ له پیل راهیسې د چرګانو پر جنګولو بندیز اعلان کړی؛ خو د کابل لارې او کوڅې لا هم د دې وینه بهوونکې لوبې شاهدې دي. د اسوشیټېډ پرېس اژانس ویلي، چې لا هم خلک د چرګانو جنګولو لپاره راټولېږي او قمار پرې وهي.
د هندي فلمي نړۍ پېژندل شوې څېره، مشهوره نڅاګره او د "کانټا لګا" سندرې ویډیو ستورې شیفالي جړیوالا تېره شپه د زړه له ناڅاپي حملې وروسته د ۴۲ کلنۍ په عمر مړه شوه.
فرانسوي خبري اژانس «فرانس ۲۴» په راپور کې وایي، سره له دې چې په افغانستان کې د ښځو مدني، ټولنیز او تعلیمي فعالیتونه د طالبانو له دوامدارو محدودیتونو سره مخ دي، خو ځینې مېرمنې د هنر له لارې خپل غږ پورته کوي، او دغه هنر د هغوی لپاره د مقاومت، اظهار او هیلو وسیله ګرځېدلې.
د طالبانو د حکومت اطلاعاتو او فرهنګ ریاست وایي چې په ننګرهار کې به د ۱۷۱ کلن تاریخي ډبرلیک ترمیم وکړي او نړیوالو ته به یې معرفي کړي، خو پر دغه ډله انتقاد کوونکي د طالبانو پخوانی چلند د افغانستان له فرهنګي میراث سره د باور وړ نه ګڼي.
هر کال د جون ۱۸مه په یو غیر رسمي او طنزي نوم د نړۍوالې وېرې ورځ "International Panic Day" نمانځل کیږي، چې موخه یې د وېرې هېرول او خلک دې هڅول دي چې له اضطراب سره مقابله وکړي، هېر یې کړي او خپل ټول دردونه عادي وګڼي. دا ورځ د سکون د ورځ په نوم هم یادیږي؛ ایا نړۍ د سکون ساه اخلي؟
د طالبانو د اطلاعاتو او فرهنګ وزارت چارواکي وايي، تېر کال ۶۷۵۲ لرغوني اثار چې د برونزو له دورې تر اسلامي پېر پورې تړاو لري، له بېلابېلو سیمو راټول او د هېواد ملي موزیم ته سپارل شوي دي.
په امریکا کې د پیو څېړنیز مرکز موندنې ښيي، چې د مسلمانانو نفوس د مسیحیانو په پرتله ډېر شوی، چې د دې زیاتوالي لامل تر ډېره د مسلمانانو په کورنیو کې د ډېر زېږون او د دوی د دیني پابندۍ له امله دی.
د ازبکستان د دولتي رسنیو د راپور له مخې، د «وړیو او درملو لارې» په نوم دودیزه او فرهنګي جشنواره سږکال د افغانستان په ګډون د سیمې د یو شمېر هېوادونو لهخوا د بخارا په ښار کې پیل شوې ده.
په تېر جمهوري حکومت کې چې ملي ټلوېزیون د افغانانو د خوښۍ، ملي یووالي او کلتوري بډایتوب یو روښانه انعکاس و، نن دا بنسټ یوازې د طالباني ویناوو او رسمي غونډو پرده ګرځېدلې ده.
د غور لپاره د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور ریاست چارواکي وایي، چې په دغه ولایت کې د غوريانو د واکمنۍ د دورې اړوند ۶۰ قیمتي د سرو زرو سکې او یوه کوزه موندل شوې ده. دغه تاریخي توکي د اللهیار ولسوالۍ په مربوطاتو کې کشف شوي دي.
د افغانستان د تاریخي فصل لومړی څپرکی له احمد شاه ابدالي جوړ دی چې د جګړې په ډګر کې بریالی و او هم یې د ملت جوړونې لومړنی خو بنسټیز روایت ایجاد کړی دی.
د طالبانو امر بالمعروف نهې عن المنکر او شکایتونو اورېدو وزارت خبر ورکړی، چې په دایکنډي ولایت کې یې «د فرهنګي او دیني ارزښتونو» د ساتنې لپاره د سلمانیو له مسوولینو سره ناسته کړې ده.
د طالبانو د ننګرهار والي رسنیز دفتر وايي چې په تورخم ښارګوټي کې د عمري په نامه د کډوالو په کېمپ کې دننه د لرغونې دورې یوه مهمه تاریخي ساحه کشف شوې ده. دوی همدراز زیاتوي کشف شوې ساحه کې د بابري او کوشاني تمدن اثار او نښې، پخواني کوهیان، غونډۍ او لرغوني جوړښتونه موندل شوي.
تېره ورځ د جرمني په کولن ښار کې د یو شمیر پښتنو فعالینو او لیکوالانو له خوا د پښتو ژبې نړیواله ورځ ونمانځل شوه. د غونډې کډونوالو په خپله وینا کې وویل چې پښتو ژبې د پرمختک لپاره دې دا ژبه باید علمي،هنري، اقتصادي او سیاسي ژبه شي.
په کندهار کې سږنی «انارګل مشاعره» چې پخوا به د افغانستان د فرهنګي تنوع، شاعرۍ او هنري ازادۍ یو څرګند سمبول ګڼل کېده، سږ کال تر سخت سانسور، محدویت، او کنټرول لاندې ترسره شوه. د کندهار والي په امر په مشاعره کې هيڅ رسنۍ ته اجازه ورنکړل شوه.
د افغانستان د جمهوري نظام د بهرنیو چارو مخکېني وزیر محمدحنیف اتمر، د پښتو ژبې نړۍوالې ورځې په مناسبت، د دې ژبې ویوونکو ته د مبارکۍ ترڅنګ د هغې د تاریخي، فرهنګي او علمي ارزښتونو پر نمانځلو ټينګار کړی دی.
نن د غبرګولي ۸مه (د مې ۲۹مه) د پښتو ژبې نړیواله ورځ ده. دغه ورځ له ۲۰۱۰ کال راهیسې، هر کال د غبرګولي پر اتمه نمانځل کېږي، خو په افغانستان کې د طالبانو تر واکمنېدو وروسته ددې ورځې نمانځلو ته توجه کمه شوې ده.
د طالبانو د امربالمعروف وزارت د پالیسۍ او مسلکي مرستیال نور محمد حقاني په کابل کې د سلمانیو د اتحادیې له مسوولینو سره په لیدنه کې ویلي، چې «د نیم سر خرېیل او نیم پرېښودل» غیر شرعي او پردی کلتور دی او باید له دې ډډه وشي.
طالبانو پر روزنیزو او فرهنګي برخو له پراخو بندیزونو سره-سره په کابل کې د نقاشۍ، خطاطۍ، کتاب او لاسي صنایعو نندارتون جوړ کړ. دغه دوه ورځنی نندارتون د طالبانو د اطلاعاتو او فرهنګ وزارت د کلتور او هنر معینیت د هنرستان ریاست له لوري د رسیس فرهنګي بنسټ په همکارۍ جوړ شوی دی.
د «۱۳ ورځې، ۱۳ شپې»په نوم فرانسوي فلم چې د ریښتیني پېښو لهمخې جوړ شوی، د ۲۰۲۱ کال په اګسټ میاشت کې له کابل نه د فرانسویانو او سلګونو افغانانو د ایستلو لپاره د دغه هېواد ماموریت انځور کړی دی.