د ملګرو ملتونو د بشري حقونو ځانګړي راپور ورکوونکي رېچارډ بېنېټ د بشري حقونو نړۍوالې ورځې په مناسبت په افغانستان او نړۍ کې د بشري حقونو پر ټینګښت ټینګار کړی او ویلي یې دي، چې ظلم او بېعدالتي هیڅکله باید عادي ونه ګڼل شي.
په قطر کې د طالبانو سفیر محمد سهیل شاهین په دوحه کې د ملګرو ملتونو او برېتانیا ځانګړو استازو سره کتلي او د افغانانو لپاره د بشري مرستو، زدهکړو او قونسلي خدمتونو د پراختیا په تړاو یې خبرې کړې دي.
د بېپولې خبریالانو سازمان په خپل کلني راپور کې ویلي، چې په افغانستان کې د طالبانو د واکمنۍ پرمهال سانسور د افغان خبریالانو د فعالیت مخه ډب کړې ده. د دغه سازمان په وینا؛ د طالبانو له واکمنۍ راهیسې له ۱۶۵ډېر د رسنیو فعالان نیول شوي، چې له دې ډلې ۲۵ یې یوازې په ۲۰۲۵کال کې نیول شوي.
په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندویه ماموریت (یوناما) د بشري حقونو نړۍوالې ورځې په مناسبت په افغانستان کې د ټولو خلکو لپاره د بنسټیزو حقونو د ټینګښټ غوښتنه کړې او ټینګار یې کړی، چې د ښځو او نجونو حقونه د هېواد پرمختګ، سولې او بیارغونې لپاره حیاتي دي.
په کندهار کې د سوداګرۍ او پانګونې خونې خبر ورکړی، چې پاکستان سره د سوداګریزو لارو تر تړل کېدو وروسته له دغه ولایت نه د څه باندې ۱۰مېلیونه ډالرو په ارزښت ۲۳زره ټنه انار بهرنیو هېوادونو ته صادر شوي دي.
د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د افغانستان، هایټي او سومالیا په څېر هېوادونه د «دوزخ» سره پرتله کړي او یو ځل بیا یې ټینګار کړی، چې هغه د «درېیمې نړۍ» هېوادونو څخه د کډوالۍ مخه نیولې ده. هغه وایي، غواړي چې امریکا د سویډن، ډنمارک او ناروې په څېر هېوادونو څخه کډوال ومني.
د «ارغواني شنبو» په نوم د ښځینه فعالانو غورځنګ د طالبانو پر وړاندې د نړۍوالې ټولنې پر دریځ نیوکې کړې. دغه غورځنګ ویلي، د طالبانو د بشریت ضد جرمونو پر وړاندې د نړۍوالې ټولنې او ملګرو ملتونو نرم چلند؛ په افغانستان کې د بشري حقونو تر سرغړونو هم «خطرناکه کړنه» ده.
د طالبانو دفاع وزارت ویلي، په کونړ ولایت کې د زلزلهځپلو کورنیو د بیا مېشتېدو لپاره د ۳۳.۵ مېلیونه افغانیو په ارزښت د کورونو او جومات جوړولو چارې پیلوي چې موخه یې د طبیعي پېښو له امله اغېزمنو کورنیو ته د دوامدارې سرپناه برابرول دي.
تر ۲۵۰ ډېرې نړۍوالې بشري ډلې له جرمني حکومت غواړي، هغه نږدې ۱۸۰۰ افغانان دې ژر تر ژره جرمني ته انتقال کړي چې په پاکستان کې بند پاتې دي. واک ته د نوي محافظهکار ګوند له رسېدو راهیسې د کډوالو د پخواني پروګرام ځنډېدو له امله د دغه افغانانو برخلیک ناروښانه پاتې دی.
د افغانستان د یو شمېر سیاسي ګوندونو او جریانونو د ګډ دریځ له اعلان وروسته، پر نوي جوړ شوي اېتلاف پراخ غبرګونونه راپورته شوي دي. ځینې سیاسي څېرې او شنونکي وايي، چې دغه اېتلاف د واقعي اتحاد پر ځای یوازې په نوم همغږی دی او عملي پایله نهشي لرلی.
د ډسمبر ۹مه نېټه په ټوله نړۍ کې د اداري فساد پر وړاندې د مبارزې د نړۍوالې ورځې په توګه نمانځل کېږي. موخه یې د فساد د مخنیوي لپاره د حکومتونو، بنسټونو او خلکو پام رااړول، د شفافیت ارزښت څرګندول، د قانون حاکمیت ته وده ورکول او د زیانمنو کړنو پر وړاندې ګډ غږ پورته کول دي.
نن د ډسمبر ۱۰مه د بشري حقونو د نړۍوالې اعلامیې د تصویب له ۷۷مې کلیزې سره برابره ده. که څه هم دا ورځ په ټوله نړۍ کې په پراخه کچه نمانځل کېږي، خو په افغانستان کې بیا د بشري حقونو وضعیت د اندېښنې وړ دی.
په جلا وطنۍ کې د افغانستان د ازادو رسنیو د ملاتړ بنسټ (نی) د بېپولې خبریالانو د تازه راپور په حواله ویلي، چې افغانستان د نړۍ د خبریالانو تر ټولو لوی زندان ګرځېدلی دی. دغه اداره خبرداری ورکوي، چې طالبان په کور دننه رسنۍ د خپلې تبلیغاتي وسیلې په توګه کاروي.
د افغانستان انټرنشنل د ترلاسه شویو معلوماتو له مخې، د امربالمعروف محتسبانو د بدن جوړونې ملي اتل ابوبکر برهاني د «ږیرې لنډولو» له امله د لنډې مودې لپاره نیولی و. نوموړی د هرات په پنځمه امنیتي حوزه کې یوه ورځ بندي و او وروسته په ضمانت خوشې شوی دی.
طالبانو د زابل ولایت په بېلابېلو برخو کې د «فحشا، د وېښتانو د پېرلو او موسیقۍ په تور» څلور کسان نیولي دي. د زابل د طالبانو د امربالمعروف ریاست کارکوونکو د سې شنبې په ورځ (د لیندۍ ۱۸مه) ویلي، چې یاد کسان یې قضایي ادارو ته سپارلي دي.
په بادغیس ولایت کې د طالبانو د نظامي محکمې قاضي مولوي صفيالله ویلي، چې د دغې ډلې د مشر هبتالله اخوندزاده ټول فرمانونه، حکمونه او هدایتونه پر ټولو ادارو او د دوی پر سرتېرو واجب دي. هغه ټینګار کړی، چې د دغو اوامرو په عملي کولو کې باید ځنډ ونهشي.
په هلمند کې د طالبانو د والي دفتر ویلي، چې د ناوړه دودونو د مخنیوي په اړه یې د هبتالله اخوندزاده فرمان د ښار په بېلابېلو برخو کې پر لویو لوحو نصب کړی دی. طالبانو زیاته کړې، چې له دې اقدام څخه یې موخه د خپل مشر ویناوې تر ولسه رسول او د ناوړه دودونو مخنیوی دی.
په قطر کې د طالبانو سفیر سهیل شاهین د اروپا د سولې د انستیتوت له سلاکار پاتریک دیوریس سره په لیدنه کې د افغانستان او نړۍوالې ټولنې ترمنځ د باور جوړونې په اړه خبرې کړې دي. طالبانو ویلي، چې په دې لیدنه کې د سولې او ثبات او همدارنګه د سیمې او نړۍ د سیاسي وضعیت په اړه هم بحث شوی دی.
د ملي امنیت پخواني رییس رحمتالله نبیل د افغان سیاستوالو وروستي یوځایوالي ته په اشارې ویلي، افغانستان د معاملې پر ځای یو هیلهبښونکي سیاسي اېتلاف ته اړتیا لري. نوموړي هغه ګډ سیاسي حرکتونه چې د افغانانو د ملي ګټو پر ځای د بهرنیو هېوادونو ګټې په پام کې نیسي، بېاغېزې بللې دي.
د طالبانو مرستیال ویاند له فساد سره د مبارزې نړیوالې ورځې په مناسبت ویلي، چې ددوی په څلور کلنه دوره کې د فساد کچه صفر ته نږدې شوې ده. په ورته وخت کې شنونکي وايي، چې دې ډلې معلوماتو ته لاسرسی محدود کړی او دې چارې د قراردادونو د شفافیت، دوسیو او قضیو د څیړلو مخه نیولې ده.
د طالبانو د کورنیو چارو وزارت امنیتی معیین ابراهیم صدر بلخ ولایت ته د خپل سفر پر مهال سپارښتنه کړې، چې کار باید اهل کار ته وسپارل شي. نوموړي په بلخ کې ځايي طالب چارواکو ته ویلي، چې د خپل صف تصفیه په اخلاص سره وکړي،او بدعناصرو ته په ادارو کې ځای ور نه کړي.
د ایران د علومو، تحقیقاتو او ټکنالوژۍ وزیر حسین سیمایي صراف د طالبانو د لوړو زدهکړو وزیر ندا محمد ندیم سره په لیدنه کې ویلي، چې په ایران کې نجونې او هلکان په ګډه زدهکړې کوي، خو څنګه ممکنه ده چې په افغانستان کې نیمايي خلکو ته د زده کړو اجازه ورنه کړل شي.