د افغان ښځو څلورو اعتراضي غورځنګونو یو ګډ پرېکړهلیک خپور کړی، چې له مخې یې په افغانستان کې د ښځو اوسنی وضعیت «په معاصر تاریخ کې د تاوتریخوالي او تبعیض تر ټولو بد مثال» بلل شوی دی. دغو غورځنګونو اعلان کړی، چې «افغانې ښځې به تسلیم نه شي او د دوی ازادي د مذاکرې وړ نه ده.»
د افغانستان لپاره د اسټرالیا ځانګړې استازې وايي، په هېڅ بل هېواد کې د ښځو پروړاندې تاوتریخوالی دومره «ریښې لرونکی، جوړښتي او پراخ» نه دی لکه په افغانستان کې چې دی.
د ملګرو ملتونو د بشري حقونو ځانګړي راپور ورکوونکي ریچارډ بېنېټ وايي، د نجونو او ښځو پروړاندې تاوتریخوالی د منلو وړ نه دی. نوموړي په خپل اېکس کې لیکلي، چې په افغانستان او ټوله نړۍ کې نجونې او ښځې د ساتنې، عزت او مساواتو مستحقې دي.
د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي د له منځه وړلو د نړۍوالې ورځې په مناسبت، د ملګرو ملتونو د نشهیي توکو او جرمونو او د یادې ادارې د ښځو دفتر د ۲۰۲۵ کال راپور خپور کړی، چې په کې ویل شوي، د ښځو پر وړاندې تاوتریخوالی په ټوله نړۍ کې د لسګونو زرو ښځو او نجونو د وژل کېدو لامل کېږي.
د نومبر ۲۵مه هر کال د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي د له منځه وړلو د نړۍوالې ورځ په توګه نمانځل کېږي. د دې ورځ شالید د دومینیکن جمهوریت د میرابل خویندو له وژنې سره تړاو لري، چې د ۱۹۶۰م کال د نومبر په ۲۵مه د یوه ظالم رژیم پر وړاندې د خپلې مبارزې له امله ووژل شوې.
د مېرمنو لپاره د ملګرو ملتونو ادارې(یو این ویمین)، ښځو سره د تاوتریخوالي پر ضد د مبارزې نړیوالې ورځې په مناسبت، له نړیوالې ټولنې غوښتي چې له افغان ښځو او نجونو سره کړې ژمنې تازه کړي او د دوی د حقونو د دفاع لپاره دې ګډ او دوامدار اقدام وکړي.
په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندویه ماموریت (یوناما) د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي د لهمنځه وړلو نړۍواله ورځې په مناسبت په یوه خپور کړي راپور کې ویلي، چې په تېرو دوو کلونو کې د تاوتریخوالي د لوړ ګواښ سره د مخ افغان مېرمنو او نجونو شمېر ۴۰ سلنه زیات شوی دی.
د ښځو پر وړاندې د زور زیاتي د لهمنځه وړلو د نړۍوالې ورځې په درشل کې د افغان ښځو غورځنګ وايي، په افغانستان کې د ښځو پر وړاندې زور زیاتی ملي ناورین او جنسیتي تبعیض دی. دغه غورځنګ له نړۍوالو غوښتي، چې د طالبانو له لوري د ښځو د حقونو نقض د جنسیتي تبعیض په توګه په رسمیت وپېژني.
د ایران ولسمشر مسعود پزشکیان وايي، د حجاب او عفت موضوع باید د شخړې او لانجې وسیله ونه ګرځي، بلکې باید د احترام او کرامت پر بنسټ او همداراز د خبرو له لارې هواره شي. د نوموړي په وینا، هېڅ ډول زور یا تحمیل د انسان د باطني درک او باور ځای نهشي نیولی.
پخواني ولسمشر حامد کرزي د نومبر ۲۰مې د ماشومانو نړۍوالې ورځې په مناسبت یوې اعلامیه کې ټینګار کړی، چې د هېواد د ماشومانو وضعیت ته باید جدي پاملرنه وشي. هغه ویلي، چې په ټول هېواد کې باید د نجونو پرمخ د ښوونځیو او پوهنځیو دروازې بېرته پرانېستل شي.
د جاپان حکومت، د جاپان د نړۍوالې همکارۍ ادارې (JICA) او د ملګرو ملتونو د پراختیایي پروګرام په همکارۍ د ۵.۶ مېلیونه ډالرو په ارزښت د دوه کلنې پروژې د پلي کولو لپاره یو تړون لاسلیک کړ، چې موخه یې د افغان مېرمنو اقتصادي پیاوړتیا ده.
طالبانو په ننګرهار او بلخ ولایتونو کې د یوې ښځې په ګډون ۳ کسان د بېلابېلو تورونو په تړاو په عام محضر کې له ۲۰ تر ۳۹ دُرو وهلي دي. طالبانو ویلي، چې دوه نارینه یې د نشه یي توکو د قاچاق او یوه ښځه یې د «نامشروع اړیکو» په تور وهلي دي.
په جینوا کې د افغانستان استازي نصیر احمد اندېشه د بشري حقونو په اړه د طالبانو د مشر ملا هبتالله اخوندزاده وروستي پیغام ته په غبرګون کې ویلي، چې دا څرګندونې د نړۍ د بشري حقونو په تړاو د «دوهمخۍ» او «دروغجنو» شعارونو څرګندونه کوي.
د افغانستان ښځو لپاره ولسي محکمې وویل، چې د روان کال د ډسمبر په ۱۱مه به د یادې محکمې پرېکړه اعلان کړي. له بشري حقونو د طالبانو د سرغړونو د ارزونې په تړاو د هسپانیا په مادرید کې د افغانستان د ښځو ولسي محکمه د اکټوبر په ۸مه پیل او په ۱۰مه پای ته ورسیده.
د بښنې نړۍوال سازمان پنجشنبه د (لړم ۲۲مه) ویلي، طالبانو په سیسټماټیک ډول افغان نجونې او ښځې د ژوند له ټولو برخو حذف کړې او له حقونو یې محرومې کړې دي. دغه سازمان وایي، نړۍواله ټولنه باید د افغان نجونو او ښځو د حقونو لپاره مبارزه وکړي.
د افغانستان د ښځینهو والیبال ملي لوبډلې د اسلامي هېوادونو ترمنځ د یووالي سیالیو په لړ کې په خپله درېیمه لوبه کې هم ماتې وخوړه. افغان لوبډلې دغه لوبه د ۲۵-۹، ۲۵-۱۰ او ۲۵-۸ نمرو په توپیر وبایلوده.
د امریکا د مرستو له بندېدو وروسته درې افغانې ښځې چې په قطر کې د اېستلو له ګواښ سره مخ وې، اوس یې د کاناډا د رېجاینا پوهنتون کې پناه اخيستې. په پلان کې ده، چې شاوخوا ۳۰ افغانې زدهکړیانې رېجاینا ته ولېږدول شي، خو اداري خنډونو او اوږدو پروسو د دې کار بهیر ځنډولی.
د «خود جوش» په نوم د افغانستان د معترضو ښځو خوځښت نن سې شنبه (د لړم ۲۰مه) د يوې اعلاميې په خپرولو سره د طالبانو له هغې پرېکړې سره مخالفت څرګند کړی، چې له مخې يې په هرات کې ښځينه کارکوونکې او ډاکترانې د ځانګړي پوښښ اغوستلو ته اړ اېستل شوې دي.
د ایاوسي غړو، د افغانستان د ملي المپیک کمیټې رییس حفیظ الله وليرحیمي او د ښځینهو والیبال لوبډلې سره په یوه غونډه کې د اسیایي لوبو او د یادې کمیټې تر څار لاندې نورو سیالیو کې د افغان ښځینهو لوبغاړو پر حضور ټینګار کړی.
د افغانستان د مخکېني جمهوري نظام پر مهال د ولسي جرګې غړې او په ناروې کې پخوانۍ سفیره شکریه بارکزۍ د «ازادۍ نړۍوال کانګرس» مرستیاله ټاکل شوې ده.
د افغان ښځو د اتحاد او پیوستون غورځنګ غړې وايي، په هرات کې طالبانو د نجونو ښوونځیو ښځینه ښوونکو او روغتیايي کارکوونکو ته خبرداری ورکړی، چې سر له سبا به له چادري پرته کار ته اجازه ورنه کړل شي، خو د طالبانو د امربالمعروف وزارت دغه ادعاوې ردوي او پر حجاب د مراعاتولو ټینګار کوي.
په داسې حال کې چې د طالبانو له خوا په افغانستان کې پر ښځینه خبریالانو محدودیتونه ورځ تر بلې زیاتېږي، سمیهییزو رسنیو راپور ورکړی چې په هرات کې د «نوای زن» په نوم یوې راډیو فعالیت پیل کړی دی. د راپور له مخې، د دې راډیو ټولې کارکوونکې ښځې دي.