ښځې

سره له دې چې په افغانستان کې د طالبانو له واکمېدو وروسته د نجونو پر زده کړو بندیز لګولو شوی، خو په تاجکستان کې د افغان کډوالو اړوند له یوه ښوونځي څخه لسګونه نجونې او هلکان له دولسم ټولګي فارغ شول.

فرانسوي خبري اژانس «فرانس ۲۴» په راپور کې وایي، سره له دې چې په افغانستان کې د ښځو مدني، ټولنیز او تعلیمي فعالیتونه د طالبانو له دوامدارو محدودیتونو سره مخ دي، خو ځینې مېرمنې د هنر له لارې خپل غږ پورته کوي، او دغه هنر د هغوی لپاره د مقاومت، اظهار او هیلو وسیله ګرځېدلې.

د طالبانو د امربالمعروف وزارت وایي، چې په هلمند کې یوه کم عمره ۷ کلنه ماشومه د خپل پلار له خوا ۴۵ کلن سړي ته د پېسو په بدل کې په نکاح شوې، چې دوی يې مخه نیولې. دغه سړي دوه نور ودونه هم درلوده.

د المپیک نړۍوالو سیالیو د کډوالو لوبډلې لومړنۍ مډال ګټونکې ذکیه خدادادي په فرانسه کې د «ښځو د بریا» جایزه ګټلې او بیا یې افغان نجونو ته ډالۍ کړې ده. دغه جایزه په فرانسه کې د یوې غونډې پر مهال یادې ورزشکارې ته سپارل شوې ده.

په ننګرهار کې د طالبانو تر ادارې لاندې د ولایت مقام رسنیز دفتر خبر ورکړی، چې د دغه ولایت له دولتي پوهنتون څخه ۵۳۶ ځوانانو په بېلابېلو برخو کې د لېسانس دورې بشپړې کړې دي. هم‌مهاله د ملاهبت الله د بندیزونو له امله نجونې په کور ناستې دي او د فارغانو په کتار کې نه وې.

په دایکنډي ولایت کې د طالبانو ښاروالۍ مسوولینو خبر ورکړی، چې په دغه ښار کې یې د ښځینه سوداګرو لپاره د ۳ مېلیونه او ۸۹۸ زره افغانیو په لګښت یو ځانګړی سیمه‌‌ییز بازار جوړ کړی دی.

د ښځو او ماشومانو لپاره د عدالت غوښتنې د یوې څېړنیزې شبکې د راپور پر بنسټ، په افغانستان کې د طالبانو له بیا واکمنېدو راهیسې څه باندې ۹۰ سلنه ښځې له خپلو دندو ګوښه کړای شوې دي.

یو شمېر افغان مېرمنو د متحده عربي اماراتو له چارواکو سره د افغان مېرمنو پر "سیاسي او علمي ملاتړ" ناستې او خبرې کړې دي. په دې ناستو کې روغتیا او زده کړو ته د مېرمنو او نجونو پر لاسرسي، سیاسي ونډې، اقتصادي پیاوړتیا، کډوالۍ او بشري مرستو بحث شوی.

په پېښور کې د یوې افغان کډوالې کورنۍ ۸کلنه ماشومه تر درې ورځنۍ ورکېدا وروسته د ګاونډي له کوره مړه موندل شوې. د پولیسو په وینا، د نجلۍ مړی له یوه تړلي صندوق نه ترلاسه شوی او پر بدن یې د تاوتریخوالي نښې لیدل شوې دي.

د ملګرو ملتونو د ښځو څانګې (UN Women) نویو شمېرو ښودلې چې افغان ښځې یواځې د خپلو اساسي حقونو څخه۱۷.۳ سلنه ګټه اخیستلای شي. د ملګرو ملتونو ښځو ځانګې د کډوالو نړۍوالې ورځې په مناسبت د افغان ښځو پر وضعت راپور کې د ښځو پر وړاندې د طالبانو محدودیتونه د اندېښنې وړ بللي.

د ملګرو ملتونو «د ښځو څانګې» د وروستي راپور له‌مخې؛ افغان ښځې تقریبا په بشپړ ډول له ټولنیز، اقتصادي او سیاسي ژوند څخه بې برخې شوې دي. دمګرۍ په پرېکړه‌کوونکو ادارو کې هېڅ ښځه نشته او د ثانوي زده‌کړو تر بندیز وروسته، هېڅ نجلۍ ښوونځي ته نه‌ده تللې.

د بشري حقونو د څار سازمان ویلي، چې د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړي راپور ورکوونکي رېچارډ بېنېټ په خپل وروستي راپور کې یوځل بیا د بشري حقونو د سرغړونو لپاره د یوې خپلواکې ادارې د جوړېدو غوښتنه کړې ده.

د فنلنډۍ رسنیو د راپورونو له‌مخې؛ د فنلنډ د کډوالو شورا د حمیرا په نوم د دغه هېواد د ټامپیر ښار یوه افغانه اوسېدونکې د «۲۰۲۵ کال د غوره کډوالې» په توګه نومولې ده.

د افغانستان د ښځو د مدنې ټولنو او بشرې حقونو د بنسټونو غړې په ایران کې د افغانې کډوالې کبرا رضايي وژنه غندلې او د عدالت غوښتنه یې کړې. افغانې فعالانې دا پېښه «جنایت» ګڼلی او د عاملینو پر محکمه کېدو يې ټينګار کړی.

افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته سرچینو ویلي، چې په هرات ولایت کې د طالبانو د امر بالمعروف ریاست له خوا د ښځو پر موټر چلولو بندیز لګول شوی.

د ښځو پر وړاندې د مخ پر زیاتېدونکي تاوتریخوالي په لړ کې تېره ورځ په کندهار کې یو کس له خپلې مېرمنې سر پرې کړی دی.

د افغان مېرمنو د ازادۍ غورځنګ د یوې اعلامیې په خپرولو سره وایي، چې په ایران کې د وژل شوې افغانې نجلۍ کبرا رضایي وژنه د افغان مېرمنو په وړاندې د نه ختمېدونکي تاوتریخوالي یوه روښانه بېلګه ده.

په ایران کې د ملګرو ملتونو د ماشومانو وجهي صندوق (یونیسف) موقتي استازې مونیکا اولیدزکا نیلسن د ایران د کډوالو ادارې له رییس نادر یار احمدي سره د افغان کډوالو ماشومانو او میرمنو د ملاتړ په موخه یو تفاهم لیک لاسلیک کړی.