په کابل کې د ملګرو ملتونو مرستندوی ماموریت (یوناما) په خپل تازه درېمیاشتني راپور کې ویلي، چې د ۲۰۲۵ کال د جولای څخه تر سپتمبر پورې په افغانستان کې د طالبانو لخوا د بشري حقونو سرغړونې لا زیاتې شوې دي.
د هالنډ حکومت پرېکړه کړې، چې دوه افغانې مېرمنې بېرته افغانستان ته ستنې کړي. د هالنډ د کډوالۍ او تابعیت اداره (IND) وایي، دغه دواړه ښځې کولای شي په افغانستان کې د طالبانو له لوري د ښځو لپاره له لګېدلو بندیزونو او محدودیتونو سره ځانونه عیار کړي.
په افغانستان کې د ښځو لپاره د ملګرو ملتونو د دفتر رييسې مېرمن سوسن د بامیان ولایت لپاره د طالبانو له والي سره په کتنه کې دغه ولایت کې په اقتصادي او سیمهییزو چارو کې د ښځو د ظرفیت لوړونې او د پراختیايي پروګرامونو پر دوام او همداراز په دې برخه کې د همکاریو پر لا تقویت ټينګار وکړ.
د افغانستان د بشري حقونو څارونکی بنسټ وایي، څو ورځې کېږي چې ایراني پولیسو د افغان مېرمنو او بشري حقونو فعاله حلیمه پژواک نیولې ده. دغه بنسټ د اغلې پژواک نیول کېدل غندلی او دا یې له بشري حقونو څخه ښکاره سرغړونه بللې ده.
د افغانستان د تحلیلګرانو شبکه وايي، سره له دې چې د زېږون پر مهال د مېندو د مړینې په اړه کره ارقام نشته، خو په بېلابېلو ولایتونو کې قابلو، روغتیاپالانو او نورو روغتیايي کارکوونکو ویلي، چې د دوی په باور د مړینو کچه په زیاتېدو ده.
د طالبانو د امر بالمعروف وزارت ویاند سیف الاسلام خیبر ویلي، چې په تېرو دوو میاشتو کې یې د افغانستان په بېلا بېلو ولایتونو کې د ۵۶ او په څلورو کلونو کې د اووه زره ښځو د جبري نکاح مخه نیولې ده.
یوه ځوانه افغانه نجلۍ نیلا ابراهیمي د ملګرو ملتونو د دوامداره پراختیایي اهدافو لپاره د ۲۰۲۵ کال د ۱۷ ځوانو مشرانو په ډله کې شامله شوې ده. نیلا ابراهیمي تېر کال د ماشومانو د سولې نړۍواله جایزه تر لاسه کړې وه.
د ملګرو ملتونو پرمختیايي پروګرام وايي، په افغانستان کې د کوچنیو کاروبارونو څه کم لس سلنه یې رسمي پورونو ته لاسرسی لري او په وینا یې پاتې متشبثې ښځې له دغو پورونو محرومې دي.
په تاجکستان کې د افغانستان سفیر محمدظاهر اغبر د دوشنبې ښار کې د ملګرو ملتونو د ورځې د نمانځنې په مراسمو کې ویلي، افغان ولس د سولې، عدالت او بشري حقونو د ارزښتونو ژمن ملاتړی دی او تمه لري چې ملګري ملتونه به د طالبانو د ښځو ضد چلند پر وړاندې خپل فعال رول وساتي.
په کابل کې د ملګرو ملتونو مرستندوی ماموریت (یوناما) د ملګرو ملتونو ۸۰مې کلیزې په مناسبت ویلي، چې په افغانستان کې د طالبانو د واکمنۍ پرمهال د ښځو او نجونو وضعیت مخ په خرابېدو دی او د زدهکړو په ګډون د دوی پر بنسټیزو حقونو زیاتېدونکي محدودیتونه د افغانستان راتلونکی ګواښي.
په اتریش هېواد کې د افغانستان استازې منیژه باختري، ددغه هېواد په پلازمینه ویانا کې د ښځو، سولې او امنیت د ۲۵مې کلیزې په غونډه کې د افغان ښځو زړورتیا وستایله او وه یې ویل چې افغان مېرمنې د طالبانو سختو محدودیتونو سره سره د سولې، مقاومت او مشرتابه هڅې پرمخ وړي.
د فوټبال نړۍوال فدراسیون تایید کړې، چې د افغانستان د جلاوطنه ښځینه فوټبال لوبډله مراکش هېواد ته رسېدلې او ټاکل شوې چې د روانې اونۍ په پای کې به سیالۍ هم پیل کړي. دغه لوبډله د یووالي په نوم د ښځو اړوند لوبلړۍ کې سیالۍ کوي.
د طالبانو د ننګرهار ولایت د امر بالمعروف او نهی عن المنکر ریاست ویلي، چې په نازیانو ولسوالۍ کې یوه کمعمره نجلۍ، چې د کورنۍ غړو یې غوښتل هغه د ډېرو پیسو په بدل کې د هغې له خوښې پرته یوه کس ته واده کړي، د طالبانو محتسبینو لهخوا یې مخه ونیول شوه.
یوې هندۍ خبریالې سمیتا شرما چې د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر په یوه مطبوعاتي کنفرانس کې یې ګډون کړی و، وايي چې د افغان نجونو د زده کړو د حق په اړه د متقي ځوابونه ریښتیا نه وو. د نوموړې په وینا، امیرخان متقي د افغان ښځو د جنسیتي مساواتو په اړه دروغ ویلي.
د طالبانو د ریاست الوزرا د دفتر مشر ملا عبدالواسع د ښځو د سوداګرۍ او صنایعو خونې له مدیره پلاوي سره په لیدنه کې په اقتصادي وده کې د دوی فعالیتونه ستايلي او د پام وړ يې بللي دي. نوموړي ښځينه سوداګرو ته د ستونزو د حل ډاډ ورکړی دی.
د افغانستان لپاره د برېتانیا استازولۍ د نجونو د نړیوالې ورځې په مناسبت پر اېکسپاڼه لیکلي، چې دغه هېواد له هغه افغان نجونو خپل ملاتړ څرګندوي، چې د زده کړو په لار کې له جدي خنډونو سره مخ دي. استازولي زیاتوي «هغه هېواد چې نیم وکړي یې له زده کړو بې برخې وي، پرمختګ نه شي کولی.»
د هند د مشهوره ورځپاڼې «هندو»د بهرنيو چارو مشرې او پېژندل شوې خبریالې «سوهسيني هایدار»د طالبانو لهخوا په نوي ډیلي کې د ښځينه خبریالانو پر وړاندې د تبعیضي چلند په غبرګون کې ویلي، چې د هند حکومت طالبانو ته په رسمي بلنې ورکولو سره د هغوی «ښځه ځپونکې»تګلاره خپل هېواد ته راوړې ده.
په نوي ډیلي کې د طالبانو د سفارت امنیتي کسانو د جمعه په ورځ ښځينه خبریالانو ته اجازه نده ورکړې، چې د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي په خبري غونډه کې ګډون وکړي. دې اقدام د هند د خبریالانو او رسنیزو فعالانو پراخ غبرګون او غوسه راپارولې ده.
د ملګرو ملتونو د بشري حقونو ځانګړي راپور ورکوونکي رېچارډ بېنېټ د «د ذهني روغتیا نړوالې ورځې» په مناسبت ویلي، افغانستان چې د طبیعي افتونو، اوږدمهاله جګړو او کړکېچونو ښکار دی، اوس د رواني ناروغیو له پراخ بحران سره مخ دی.
اروپايي پارلمان د افغانستان د روان بشري وضعیت په اړه په یوه نوې پرېکړهلیک کې د طالبانو له لوري د مېرمنو پر وړاندې محدودیتونه او د زلزلهځپلو ښځو سره د مرستو مخنیوی «د بشریت ضد جنایت» بللی دی.
د اروپایي د پارلمان غړې هانا نیومن پر طالبانو نیوکې وکړې او ویې ویل، چې د یوه ملت نیمه برخه یې له عمومي ژونده اېستلې، خو دا نه کلتور دی او نه کورني مسایل، بلکې دا جنسیتي تبعیض دی. هغې وویل، درې کاله وړاندې ټولو ژمنه وکړه چې افغانستان به یوازې نه پرېږدي، خو نن دغه ژمنه ماتیږي.
د طالب چارواکو د محاکمې لپاره د افغان مېرمنو ولسي محکمه چې موخه یې د طالبانو لهخوا پر افغان ښځو او نجونو د ترسره شویو سیستماتیکو جنایتونو مستندول او نړۍ ته ښودل دي، د عدالت په برخه کې یو بې ساری ګام دی. عدالت که د مادرید له یوې کوټې هم پیل شي، د تاریخ لوری بدلولی شي.