د کړکېچونو او بشري څېړنو مرکز: د افغان نجونو د زدهکړو په اړه نړیوال کنفرانس جوړيږي

په افغانستان کې د ښځو او نجونو د زدهکړو پر وړاندې د پرتو ننګونو په اړه نن شنبه د قطر په پلازمېنې دوحه کې د یوې جوړیدونکې غونډې په ترڅ کې خبرې کیږي.

په افغانستان کې د ښځو او نجونو د زدهکړو پر وړاندې د پرتو ننګونو په اړه نن شنبه د قطر په پلازمېنې دوحه کې د یوې جوړیدونکې غونډې په ترڅ کې خبرې کیږي.
د کړکېچونو او بشري څېړنو مرکز په خپله وېبپاڼه کې لیکلي چې، ټاکل شوې ده دغه غونډه د قطر او اندونېزیا د بهرنیو چارو وزارتونو په کوربه توب جوړه شي او د افغان ښځو پر وړاندې د شته ننګونو په ځانکړي توګه د ښځو او نجونو د زدهکړو په اړه خبرې وشي.
ویل کیږي چې په دې غونډه کې به یو شمېر کارپوهان، نړیوال سازمانونه او نور اړوند چارواکي برخه واخلي او د افغان نجونو د زدهکړو پر وړاندې به د خنډونو په اړه بحث وکړي.
د کړکېچونو او بشري څېړنو مرکز زیاته کړې چې د دې کنفرانس د څېړنو پایله به سبا ته وړاندې شي.
سره له دې چې د افغان ښځو او نجونو د زدهکړو په اړه له تېرو دوو کلونو راهیسې غونډې جوړیږي او په وار وار سره له طالبانو غوښتل شوي چې د زدهکړو په برخه کې باید خپل بندیزونه لیرې کړي، خو طالبانو دغو غوښتنو ته پاملرنه نه ده کړې.
دا په داسې حال کې ده چې سږکال په ښوونځیو کې له کلنۍ آزموینې وروسته د شپږم ټولګیو د یو شمېر زدهکوونکو د ژړا او خدای پامانۍ ویډیوګانې او انځورونه په خواله رسنیو کې خپاره شول چې تر دې وروسته د زرګونو نورو نجونو په شان زدهکړو ته دوام نه شي ورکولی.


د افغانستان د ښځو او بشري حقونو په چارو کې د امریکا استازې د ډسمبر لسمه د بشري حقونو نړیوالې ورځې د را رسېدو په درشل کې د طالبانو له بنده د ښځینه فعالانو د خوشې کیدو غوښتنه وکړه. رينا اميري وويل، چې ژولیا پارسي، منیژه صديقي، ندا پرواني او پریسا ازاده بايد د سزا پر ځاى وهڅول شي.
نوموړې په اېکس پاڼه لیکلي چې دا ښځې «یوازې د افغانانو له حقونو څخه په زړورتیا د دفاع په خاطر» نیول شوې دي.
اغلې امیري مخکې هم ویلي و چې د ښځو او نجونو پر وړاندې د طالبانو توپیري چلند په نړۍ کې د بشري حقونو تر ټولو ناوړه سرغړونې دي.
هغې ویلي و چې د افغان ښځو او نجونو په ځپلو کې ښکیل کسان باید ځواب ورکولو ته مجبور کړای شي.
طالبانو د خپلې واکمنۍ په څه د پاسه دوو کلونو کې په دوامداره توګه پر دوی نیوکه کونکي په ځانګړې توګه ښځینه اعتراض کونکې نیولې دي.
په تېرو دوو کلونو کې دغې ډلې پر ښځو د ژوند په بېلابېلو برخو کې پراخ بندیزونه لګولي چې د دوی بشري حقونه تر پښو لاندې کوي.
د یادونې ده چې، معترضې ښځې د طالبانو د ځپونکو سیاستونو پر وړاندې وخت ناوخته واټونو ته د لاریونونو په موخه وتلي دي.

د بشري حقونو د ورځې په مناسبت د امریکا بهرنیو چارو او خزانې وزارتونو په ګډه په نهو هېوادونو کې د شلو کسانو نومونه د بشري حقونو د سرغړونکو په توګه د بندیزونو لېست ته ور زیات کړي. دغه لېست ته د طالبانو حکومت دوه چارواکي هم ور زیات شوي دي.
د طالبانو حکومت د امر بالمعروف وزیر خالد حنفي او د علومو اکاډمۍ رئیس فريد الدين محمود دغه لېست ته ور زیات شوي.
د امریکا بهرنيو چارو وزارت د دغو بندیزونو لاملونه د طالبانو له لوري د نجونو پر زدهکړو د بندیز او په افغانستان کې له بشري حقونو سرغړونې په ګوته کړې.
د امریکا خزانې وزارت د جمعې په ورځ د (لیندۍ ۱۷مه) اعلان وکړ ، د طالبانو حکومت چارواکی فریدالدین محمود يې له شپږمو ټولګیو پورته د نجونو پر زده کړو د بندیز له امله د بندیزونو لېست ته ور زیات کړی.
فریدالدین محمود د طالبانو حکومت د علومو اکاډمۍ مشر دی
د امریکا خزانې وزارت د طالبانو حکومت د امربالمعروف او نهی عن المنکر وزیر خالد حنفي د بشري حقونو په سرغړونو تورن کړی چې د دغه وزارت کسان پر هغو لاریون کونکو بريدونه کړې چې پر ښځو یې د زده کړو او کار په برخو کې د لګېدلو بندیزونو په وړاندې اعتراضونه کړي وو.
تر دې وړاندې هم د طالبانو ځینو چارواکو نومونه د ملګرو ملتونو د امنیت شورا او امریکا د بندیزونو په لېست کې شامل و.
د طالبانو حکومت تېره ورځ د دغو بندیزونو په وړاندې غبرګون ښودلی. د طالبانو حکومت ویاند ذبیح الله مجاهد پر اېکس پاڼه ليکلي چې «د فشارونو راوړل او بندیزونه لګول د ستونزو حل نه دی.»
په افغانستان کې د ښځو، نجونو او بشري حقونو په برخه کې د امریکا ځانګړې استازې رینا امیري د جمعې په ورځ (د لیندۍ ۱۷مه) په خپله اېکس پاڼه لیکلي چې د افغان ښځو او نجونو د ځپلو ترسره کونکي باید ځواب ووایي.
مېرمن امیري دا موضوع د امریکا د خزانې وزارت له خوا د طالبانو د کابینې پر دوو غړو چې د ښځو پر وړاندې د سختو بندیزونو په لګولو کې لاس لري، مطرح کړه.
هغې یو ځل بیا د طالبانو په حکومت غږ کړی چې د دوی په زندانونو کې افغانې میرمنې پرته له کوم قید او شرطه ازادې کړي.
دا څرګندونې په داسې حال کې کېږي، چې د لیندۍ په ١٦مه، په افغانستان کې د ١٤٠٢ تعليمي کال له پاى ته رسېدو سره سم په سلګونو زره ښځينه زدهکوونکې د ښوونځيو له شپږم ټولګي څخه فارغې شوې، خو په منځنۍ او ثانوي برخو کې د زدهکړو د دوام له حق څخه محرومې شوې.

د کډوالو له حقونو د دفاع یوه بنسټ ویلي چې د پاکستان سند ایالت ستره محکمه د بې اسناده افغان کډوالو د اېستلو د دوسیې په اړه رسېدنه کوي. د کډوالو لپاره د ګډ اقدام کمیټې د جمعې په ورځ په اېکس پاڼه لیکلي چې په دې اړه به محکمه د لیندۍ په ۲۱مه ترسره شي.
د بې اسناده پناه غوښتونکو د اېستلو لپاره د پاکستان حکومت له اعلان وروسته، دغه کمېټه چې په کراچۍ ښار کې د پاکستاني وکیلانو او بشري حقونو فعالانو په ګډون جوړه شوې ده، په ځلونو یې د دغه بهیر د لغوه کولو لپاره غونډې او اعتراضي لاریونونه کړي دي.
تر دې مخکې هم د پاکستان په ستره محکمه کې د بې اسناده افغان کډوالو د اېستلو لړۍ ننګول شوې وه.
د پاکستان سترې محکمې د لیندۍ پر ۱۰مه د افغان کډوالو د جبري اېستلو د مخنیوي لپاره د سیاسي او بشري حقونو فعالانو د غوښتنې اورېدو بهیر پیل کړ.
یو شمېر سیاستوالو، د پاکستان د پارلمان پخوانیو استازو او د بشري حقونو مدافعانو په یوه غوښتنه کې د کډوالو اېستل د دغه هېواد د موقت حکومت له واکه بهر وبلل او د پاکستان له سترې محکمې یې وغوښتل چې دغه بهیر لغوه کړي.

د افغانستان د ښځو په چارو کې د امریکا ځانګړې استازې ویلي، د ښځو او نجونو پر وړاندې د طالبانو توپیري فرمانونه په نړۍ کې د بشري حقونو د سرغړونو له "ډیرو بدو" پېښو څخه دي.
رینا امیري د جمعې په ورځ (د لیندۍ ۱۷مه) په خپله اېکس پاڼه لیکلي چې د افغان ښځو او نجونو د ځپلو ترسره کونکي باید ځواب ووایي.
مېرمن امیري دا موضوع د امریکا د خزانې وزارت له خوا د طالبانو د کابینې پر دوو غړو چې د ښځو پر وړاندې د سختو بندیزونو په لګولو کې لاس لري، مطرح کړه.
د امریکا خزانې وزارت د جمعې په ورځ د (لیندۍ ۱۷مه) اعلان وکړ چې، د امربالمعروف وزیر خالد حنفي او د طالبانو د علومو اکاډمۍ مشر فریدالدین محمود د ښځو په ځپلو کې د دوی د رول له امله پر دوی بندیزونه ولګول.
په افغانستان کې د ښځو، نجونو او بشري حقونو په برخه کې د امریکا ځانګړې استازې پر دوو طالب چارواکو بندیزونو ته په اشارې سره لیکلي: «موږ باید هغه کسان چې د افغان ښځو او نجونو په ځپلو کې لاس لري، ځواب ورکولو ته مجبوره کړو.»
دا څرګندونې په داسې حال کې کېږي، چې د لیندۍ په ١٦مه، په افغانستان کې د ١٤٠٢ تعليمي کال له پاى ته رسېدو سره سم په سلګونو زره ښځينه زدهکوونکې د ښوونځيو له شپږم ټولګي څخه فارغې شوې، خو په منځنۍ او ثانوي برخو کې د زدهکړو د دوام له حق څخه محرومې شوې.
دغو نجونو له اوښکو په ډکو سترګو سره یو بل ته غیږې ورکړې او له یو بل سره یې خدای پاماني وکړه.
په خواله رسنیو کې د شپږم ټولګي د ښځینه زدهکوونکو د خدای پامانۍ د ویډیوګانو او انځورنو خپریدو ګڼ غبرګونونه راپارولي دي.

تر هغه وروسته چې پاکستان له دغه هیواده د افغانانو د اېستلو پرېکړه عملي کړه یو شمېر اروپایي او لوېدیځو هیوادونو ته هغه افغانان ولیږدول شول چې له تېرو دوو کلونو راهیسې په پاکستان کې اوسېدل.
د جرمني رسنیو د راپور له مخې، په پاکستان کې ۱۸۸ افغان کډوال د پنجشنبې په ورځ د (لیندۍ ۱۶مه) په یوه چارټر شوې الوتکه کې جرمني ته ولیږدول شول.
د راپورونو له مخې، دا په دې وروستۍ موده کې د افغان کډوالو لومړۍ ډله ده چې جرمني ته لېږدول کېږي.
د جرمني بهرنیو چارو وزارت ویلي، په دې ډله کې هغه کسان شامل دي چې، له ګواښونو سره مخ و او جرمني یې د لیږدولو ژمنه کړې وه.
په راپور کې راغلي، جرمني ژمنه کړې چې تر ۴۰ زره ډېر افغان کډوال او د هغوی د کورنیو نږدې غړي به ومني.
اخوا بیا هغو پناه غوښتونکو چې د منلو ژمنې ترلاسه کړې دي، د لیږد بهیر پر پڅوالي نیوکه کوي.
دا په داسې حال کې ده چې د چهارشنبې په ورځ د کاناډا د کډوالو چارو ادارې اعلان وکړ چې له پاکستانه یې ۳۳۳ افغان کډوال کاناډا ته لیږدولي دي.
ټاکل شوې ده چې، دا کډوال به د اډمونټون، اوټاوا او د ټورنټو په ګډون د کاناډا په ۳۳ ښارونو کې ځای په ځای شي.
د یادولو ده چې د کاناډا د کډوالو چارو د ادارې په خبره، پر افغانستان د طالبانو له واکمنۍ وروسته یې تراوسه پورې لږ تر لږه ۴۰ زره افغان کډوال کاناډا ته لېږدولي دي.