د طالبانو د کانونو وزارت د بامیانو د ۵۰۰۰ ټُنه جست له پلورلو خبر ورکړ

د طالبانو د کانونو وزیر شهاب الدین دلاور د شنبې په ورځ (د سلواغې ۲۱مه) د بامیان ولایت د یکاولنګ ولسوالۍ د ګنده کوټل له کان څخه شاوخوا ۵۰۰۰ ټُنه جست پر "پسران خوافي" شرکت وپلورل.

د طالبانو د کانونو وزیر شهاب الدین دلاور د شنبې په ورځ (د سلواغې ۲۱مه) د بامیان ولایت د یکاولنګ ولسوالۍ د ګنده کوټل له کان څخه شاوخوا ۵۰۰۰ ټُنه جست پر "پسران خوافي" شرکت وپلورل.
د طالبانو د کانونو وزارت د ۵ زره ټُنو جستو د بیې په اړه جزییات نه دي ورکړي.
د طالبانو د کانونو وزارت د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره د افغان سوداګرو له یوې ډلې سره د شهاب الدین دلاور له لیدنې خبر ورکړی دی.
شهاب الدین دلاور په دې لیدنه کې ویلي، ټول کورني او بهرني پانګوال کولای شي د افغانستان په کانونو کې پانګونه وکړي.
د افغانستان د کانونو استخراج او خرڅلاو په وروستیو دوو کلونو کې د طالبانو له خوا د پام وړ زیات شوی دی. د امریکا د ځمکې پېژندنې ادارې د افغانستان د کانونو ارزښت درې تریلیون ډالره اټکل کړی دی.
د روان کال د وږې په نهمه، د طالبانو د کانونو وزارت له کورنیو او بهرنیو شرکتونو سره د شپږ میلیارد او ۵۵۷ میلیونه ډالرو په ارزښت د اوو لویو کانونو د استخراج تړونونه لاسلیک کړل. دغې ډلې له یو شمېر کورنیو شرکتونو سره د منځنۍ او کوچنۍ کچې لسګونه قراردادونه هم لاسلیک کړي دي.
طالبان ادعا کوي، چې د کانونو کیندنه داوطلبۍ ته سپاري. په ورته وخت کې، شرکتونو ته د دغو کانونو د سپارلو په پروسه کې د روڼتیا رامنځته کولو لپاره هیڅ میکانیزم شتون نلري.
همدا راز، معلوماتو ته د لاسرسي د محدودیتونو له امله د کانونو د عایداتو کچې او د دغو عایداتو د لګښت په اړه ډېر کم معلومات موجود دي.


د افغانستان د جمهوري نظام وروستي ولسمشر محمد اشرف غني او د هغه مرستيال امرالله صالح په جلا جلا ډول د ملي ډيموکراټيک غورځنګ پر مشر او د پاکستان پارلمان ته پر نوماند محسن داوړ وسلوال برید غندلی او دا یې «د ازادۍ او عدالت د دوښمنانو» هڅه بللې ده.
محسن داوړ چې له شمالي وزیرستان پارلمان ته نوماند و، په ټاکنو کې یې د درغلیو ادعا کوله او نن یې د دې ټاکنو د پایلو د ځنډېدو په غبرګون کې مظاهره کوله چې ټپي شو.
پخواني ولسمشر محمد اشرف غني پر ښاغلي داوړ برید ته په غبرګون کې پر خپله اېکس پاڼه ليکلي: «د ازادۍ دوښمن د غورځنګونو او شخصيتونو د له منځه وړلو هڅه کوي. پر ازادۍ مین قومونه د سياسي حقونو لپاره مبارزه کوي، د استبداد په ضد دريږي او خپلو ولسونو ته د بشر لومړني حقونه غواړي.»
ښاغلي غني ويلي، چې دا ډول بريدونه د ازادۍ غږ نشي بندولی.
هم مهاله د افغانستان د پخواني ولسمشر محمد اشرف غني لومړی مرستیال امرالله صالح په خپله اېکس پاڼه د خواخوږۍ په پيغام کې داوړ يو پښتون ملتپال بللی: « داوړ یو له مهمو پښتنو ملتپالو څخه دی چې په زړورتیا سره د پاکستان د اسټیبلشمنټ او د هغوی د تروریستي لاسپوڅو دسیسو په وړاندې ودریدل.»
صالح په خپل پيغام کې په پاکستان کې په تېره یوه لسيزه کې د پښتنو ملتپالو او نوي نسل ژوندي پاته کېدل يو معجزه بللې ده.
له شمالي وزیرستان قامي اسمبلۍ ته نوماند محسن داوړ نن د شمالي وزیرستان مرکز میرانشاه کې د پوځي مرکز مخ ته د احتجاج پر مهال له پنځلسو ملګرو سره ټپي شو.
ملي ډیموکراټیک غورځنګ وايي، په دغه برید کې د دوی درې ملګري وژل شوي دي.
محسن داوړ د درملنې لپاره اسلام اباد ته وړل شوی او ځینې ملګري یې پر شمالي وزیرستان سربېره بنو روغتون ته لېږدول شوي دي.
لا هم ځايي چارواکو په دې تړاو څه نه دي ویلي، خو راپورونه وايي، کله چې محسن داوړ او ځینې نورو سیاستوالو د ټاکنو د پایلو د ځنډېدو له امله د رایې شمېرنې مرکز مخ ته مظاهره کوله، د مرکز ساتونکو دروازې وتړلې او ډزې وشوې.
د پاکستان پارلمان ته له سوېلي وزیرستان نوماند او د پښتون ژغورنې غورځنګ مخکښ مشر علي وزیر په خپل اېکس کې لیکلي د پاکستان امنیتي ځواکونه د دې برید مسوول بللي دي: «د میران شاه شمالي وزیرستان پولیسو او ملېشه له خوا پر محسن داوړ او ملګرو یې مخامخ ډزې خورا بزدلانه او شرمناکه پېښه ده. محسن داوړ ټپي شوی. ریاستي فاشېزم اوج ته رسېدلی دی.»
د پښتون ژغورنې غورځنګ مشر منظور پښتین هم پر محسن داوړ برید غندلی او دا یې د امنیتي ځواکونو کار بللی دی.
محسن داوړ پرون ویل، چې تر نورو نوماندانو یې ډېرې رایې ګټلې، خو د رای شمېرنې مرکز کې د نتیجې بدلولو هڅه کېږي.
ښاغلي داوړ نن د خپلې حوزې د ټاکنو د پایلو د ځنډېدو په اعتراض کې احتجاج کاوه، چې ټپي شو.
د نوموړي تر ټپي کېدو څو ګړۍ وروسته د پاکستان د ټاکنو کمېسون وویل، چې د ملي ډیموکراټیک غورځنګ مشر او له شمالي وزیرستان پارلمان تو نوماند محسن داوړ د قامي اسمبلۍ څوکۍ وبایلله.
محسن داوړ پرون ویل چې ټاکنو کې تر نورو نوماندانو مخکې دی، خو د رایې شمېرنې مرکز کې نتایجو د بدلولوهڅه کېږي.
محسن داوړ تېر پارلمان کې د بهرنیو اړیکو د کمېټې مشر و.

د طالبانو د سوداګرۍ او صنعت وزارت وايي، د سوداګرۍ او صنایعو وزیر نور الدین عزیزي په کابل کې د روسیې د ولسمشر له ځانګړي استازي سره په لیدنه کې د کډ اقتصادي کمیسیون د بیا پیل او د خپلمنځي اقتصادي همکاریو پر پیاوړتیا خبرې کړي دي.
د طالبانو د سوداګرۍ او صنایعو وزارت نن په خپل اېکس پاڼه کې لیکلي چې په دغه لیدنه کې طالبانو ته په راتلونکي "روسیه - اسلامي نړۍ" نړۍوال اقتصادي پنځلسم فورم کې د کډون لپاره د بلنې په اړ ه هم خبرې اترې شوې دي.
دا وزارت وايي په دغه لیدنه کې دواړو لورو د دوه اړخیزو سوداګریزو اړیکو، د دواړو هېوادونو تر منځ د ترانزیتي لارو، د تعرفو د کمولو، اسلامي بانکدارۍ، په افغانستان کې د روسیې د پانګونې، د سوداګریزو ویزو د ورکړې پر اسانتیا، د ګډې سوداګرۍ او صنایعو خونې د جوړولو په اړه هم غږېدلي دي.

د امریکا پخوانی ولسمشر ډونلډ ټرمپ وايي، د طالبانو په واکمنۍ کې افغانستان د امریکايي وسلو په «تر ټولو ستر پلورونکي هېواد بدل شوی دی.» ډونلد ټرمپ له افغانستان د امریکايي ځواکونو وتل «شرموونکې شېبه» بولي او وايي، هلته واشنګټن د ۸۵ میلیارد ډالرو په ارزښت تجهیزات پرېښودل.
راتلونکو ولسمشرۍ ټاکنو ته د جمهوریپالو نوماند ډونلډ ټرمپ دا خبرې پرون د پنسلوانیا په هریسبورګ کې «د توپک ملي انجمن» کې وکړې.
هغه د ۲۰۲۱ کال اګسټ کې له افغانستان د امریکايي ځواکونو وتل په دې «د امریکا په تاریخ کې تر ټولو شرموونکې شېبه» وبلله چې هلته یې «د ۸۵ میلیارد ډالرو په ارزښت تجهیزات او په سلګونو امریکایان پرېشودل.»
د نوموړي په خبره، «افغانستان اوس د امریکايي وسلو یو تر ټولو ستر پلورونکی دی. دوی زموږ جوړې ښکلې وسلې پلوري.»
د ډونلډ ټرمپ په مشرۍ د امریکا حکومت په دوحه کې له طالبانو سره ۱۸ میاشتې خبرې درلودې او په پایله کې یې د سولې تړون وشو.
ښاغلي ټرمپ دغو خبرو ته په اشارې وویل: په دې اتلسو میاشتو کې هلته یو امریکايي سرتېری هم ونه وژل شو او نه په نښه شو.
که څه هم دوحه تړون کې ډونلډ ټرمپ له طالبانو سره د سرتېرو اېستلو ژمنه کړې وه، خو ځینې اټکلونه دا و چې یو څه امریکایان به په افغانستان کې پاتې شي.
په نوموړي پسې چې واک جو بایډن ته ورسېد، نو له افغانستان یې د ټولوامریکايي ځواکونو د وتلو امر وکړ.
ډونلډ ټرمپ د ښاغلي بایډن دا پرېکړه سمه نه بولي او وايي، نوموړي سرتېري و اېستل او امریکايي وګړي او تجهیزات یې پرېښودل.
پر ډونلډ ټرمپ سربېره ځینې راپورونه هم دا ښيي چې له افغانستان د امریکا وسلې قاچاق کېږي، خو طالبان ورته تورونه ردوي او وايي دا وسلې خوندي دي.

د طالبانو د ریاست الوزرا سیاسي مرستیال مولوي عبدالکبیر په ننګرهار کې د اقلیم بدلون کنفرانس کې وویل: «په تېر شل کلن اشغال کX بهرنیو اشغالګرو د افغانستان اقلیم ته زیان رسولی.» نوموړي پر نړيوالو غږ وکړ< چې په افغانستان کې د اقلیمي بدلون د ستونزو په مخنوي کې خپل مسوولیت ادا کړي.
طالبانو نن شنبې د سلواغې په ۲۱ مه په ننګرهار کې د اقلیم بدلون په نوم علمي کانفرنس جوړ کړ.
مولوي عبدالکبیر دغه کانفرنس ته د خپلو خبرو پرمهال وویل چې د هیواد د ځنګلونو ساتنه د طالبانو له لومړیتوبونو څخه ده او له خلکو یې وغښتل چې د ځنګلوونو ساتنې په برخه کې له دوی سره خپله همکاري نوره هم زیاته کړي.
ددغه کنفرانس بل ویناوال د طالبانو د عامې روغتیا وزیر قلندر عباد وویل، چې ورځ بر بلې د اوبو سطحه مخ په ښکته کېدو ده، چې له امله یې پر اقلیم اغېز شوی او د ډینګې، ملاریا او دې ته ورته نورې ناروغۍ یې زېږولې دي.
د طالبانو د عامې روغتیا وزیر په دغه برخه کې له نړيوالو د مرستې غوښتنه وکړه.
د طالبانو د کرنې، اوبو لګولو او مالدارۍ وزیر عطا الله عمري د خپلې وینا پرمهال وویل چې تېرو لسیزو جګړو پرمهال بېلابېلو وسلو د استعمال له کبله د افغانستان اقلیم ډېر زیانمن شوی او ترڅنګ یې وچکالي بله لویه ستونزه ده.
په دغه کنفرانس کې د طالبانو د لوړو زدکړو وزیر د خپلو خبرو پرمهال که څه هم د کوم هېواد نوم نه واخیستو خو ویې ویل چې ځینو هېوادونو د خپلو شخصي ګټو په موخه ځمکه او طبیعت له خطر او ګواښ سره مخ کړی، چې له بده مرغه افغانستان هم د زیانمنو هېوادونو په قطار کې راځي.
ندا محمد ندا هيله وښوده چې نړېوال د هغو وسایلو له استفادې مخنیوی وکړي، چې د ځمکې تو اقلیم ته زیان رسونکي وي.

د بښنې نړیوال سازمان ویلي، چې د ښځو د حقونو فعاله منیژه صدیقي لا هم له کوم تور پرته د طالبانو په زندان کې ده او د شکنجې او ناوړه چلند له خطر سره مخامخ ده.
د بشري حقونو دغه سازمان پر اېکس خواله رسنۍ خپور کړي پیغام کې، یو ځل بیا د مېرمن صدیقي د سمدستي او بې شرطه خوشې کېدو غوښتنه کړې ده.
طالب جنګیالیو د تلې په ۱۷ مه د ښځو د حقونو فعاله منیژه صدیقي ونیوله او د لیندۍ په ۱۴ مه یې د کابل پلچرخي زندان ته انتقال کړه.
د بخښنې نړیوال سازمان د خپلو موندنو پر بنسټ ویلي، چې مېرمن صدیقي د خپل توقیف مودې پر مهال په کوم جرم نه ده تورنه شوې، خو خپلې کورنۍ سره د لیدلو او د مدافع وکیل د لرلو له حق محرومه پاتې شوې. دغه سازمان په خپل نوي پيغام کې د مېرمن صديقي د شکنجې او ناوړه چلند د خطر په اړه ژوره اندېښنه ښودلې ده.
طالبانو د ۱۴۰۰ کال د زمري په میاشت کې د واک ترلاسه کولو وروسته، پر ښځو پراخ بندیزونه لګولي او نجونې او ښځې یې له زده کړې، کار او ټولنیزو فعالیتونو څخه بې برخې کړي دي.
د دې بندیزونو په غبرګون کې د ښځو د حقونو فعالانو په کوڅو او سړکونو لاریونونو کې د دغې ډلې پر سیاستونو اعتراض کړی.
طالبانو دغو اعتراضونو ته په فزیکی تاوتریخوالی او تهدید ځواب ورکړی او زیات شمېر لاریون کوونکې ښځې یې بندیانې کړي دي.