زموږ کوم عادتونه موږ له سرطانونو ژغورلی شي؟

سرطان (کینسر) یو داسې وژونکې ناروغي ده چې په چټکۍ سره په ټوله نړۍ کې خپرېږي، او تر ټولو اندېښمنوونکې خبره دا ده چې د ځوانانو (د ۵۰ کلنۍ نه کم عمر لرونکو) تر منځ د دې ناروغۍ پېښې په زیاتېدو دي.

د دې ناروغۍ ګڼ شمېر علتونه شته، خو په اوسنۍ دوره کې زیات وخت ناست پاتې کېدل او له بدني فعالیتونو لرېوالی یو له مهمو لاملونو څخه شمېرل کېږي.

خو آیا تاسو پوهېږئ چې د ګرځېدو یا قدم وهلو عادت خپلول کولی شي د سرطان د رامنځته کېدو ګواښ ډېر کم کړي؟

بېلابېلو علمي څېړنو ښودلې چې منظم بدني فعالیت د سرطان د ګواښ کچه راکموي.

د بریتانیې د آکسفورډ پوهنتون یوې تازه څېړنې څرګنده کړې چې څومره زیات قدمونه تاسو هره ورځ واخلئ، هغومره به د سرطان له ۱۳ مختلفو ډولونو څخه د اغېزمنېدو خطر کم شي.

په دې څېړنه کې تر ۸۵ زره ډېرو کسانو ګډون کړی و، او د هغوی بدني فعالیتونه د "اېکټیوېټي ټریکر" (Activity Tracker) په مرسته وڅارل شول.

د دغو کسانو روغتیا د ۶ کلونو لپاره تعقیب شوه.

پايلو وښودله چې زیات قدمونه اخیستل د سرطان د خطر کمولو معنی لري، حتی که تاسو ورو یا چټک هم ګرځئ.

څېړنه وايي چې که هره ورځ لږ تر لږه ۵ زره قدمه واخلئ، د سرطان ګواښ کمېدل شروع کېږي. تر دې کم قدم وهلو سره کافي خونديتوب نه ترلاسه کېږي.

همداراز، که تاسو هره ورځ ۷ زره قدمه واخلئ، د سرطان د ۱۳ ډولونو د خطر کچه تر ۱۱ سلنه راکمېږي، او که ۹ زره قدمه واخلئ، نو دا خطر تر ۱۶ سلنه پورې کمېږي.

خو له ۹ زرو زیات قدمونه اخیستل د خطر په کمښت کې خاص بدلون نه راولي.

د دې نه وړاندې، د ۲۰۲۳ په جولای میاشت کې د JAMA Oncology په ژورنال کې خپره شوې یوه څېړنه ښيي چې که یو څوک د ورځې په اوږدو کې څو دقیقې تېز ې منډې ووهي (لکه د بس نیولو لپاره)، نو د سرطان د لږ تر لږه ۱۳ ډولونو خطر کموي.

په دې څېړنه کې ۲۲ زره هغه کسان شامل وو چې ورزش یې نه کاوه، خو د دوی ورځني بدني حرکتونه معاینه شول.

پایلو وښودله چې هغه کسان چې د ورځې لږ تر لږه ۳ دقیقې چټک مزل کوي (لکه تېز په پړوو ختل یا منډه وهل)، نو د سرطان د بېلابېلو ډولونو یا له هغې د مرګ خطر تر ۳۰ سلنه پورې کمېږي.

په ۲۰۱۶ کې د JAMA Internal Medicine ژورنال کې خپره شوې بله څېړنه هم وايي چې که نارینه او ښځې ورزش عادت کړي، نو د مثانې، معدې او نورو ۱۳ عامو سرطانونو د خطر کچه کمېږي.

په ۲۰۲۲ کې شوې یوه څېړنه ښيي چې که خلک ورزش پیل کړي، نو یوازې د امریکاد نفوذ له مخې۳ سلنه سرطاني پېښې مخنیوی کېدلی شي.

په همدغه کال کې د Nature Medicine ژورنال یوه څېړنه څرګندوي، چې هغه خلک چې د ورځې زیات وخت ناست وي، که هره ورځ لږ تر لږه ۴ دقیقې تېز قدم ووهي، نو له سرطان یا بلې ناروغۍ د مړینې ګواښ تر ۳۰ سلنه پورې راکمولی شي.

خو دې څېړنې یوازې د سرطان له امله په مړینې تمرکز درلود، نه دا چې آیا دا چاره د سرطان مخنیوی هم کوي که نه.