د هنګري لومړي وزیر ویکتور اوربان ویلي، د هغه د هېواد خلک نه غواړي د اوکراین لپاره ووژل شي او نه غواړي "یو نوې افغانستان" یې په دروازه کې را وټوکیږي. نوموړي دا څرګندونې د فرانسې په مونتارجي ښار کې د ښي اړخو محافظهکارو ګوندونو د غونډې پر مهال وکړې.
اوربان په خپله وینا کې اروپايي مشران تورن کړل چې هڅه کوي اروپایان د اوکراین جګړې ته قانع کړي.
د تاس اژانس د رپوټ له مخې، هغه وویل: "خو زه تاسې ته خبرداری درکوم چې دا جګړه نه شي ګټل کېدای. په جګړه کې حل نشته، یوازې مرګونه دي. موږ اوربند ته اړتیا لرو، سولې ته اړتیا لرو، خبرو ته اړتیا لرو."
اوربان زیاته کړه: "موږ نه غواړو د اوکراین لپاره ووژل شو، نه غواړو زموږ زامن د اوکراین له جګړې څخه په تابوتونو کې راستانه شي. موږ نه غواړو یو نوی افغانستان د خپل کور څنګ ته ولرو."
نوموړي د "نظامي اقتصاد" پر لور د اروپا پر تګ هم نیوکه کړې ده.
اوربان دا مهال د ملي راټولونې ګوند د مشرانو جوردان بارډیلا او مارین لوپن په بلنه فرانسې ته سفر کړی.
نوموړي د اروپايي اتحادیې د محافظهکارو ګوندونو په غونډه کې برخه اخیستې ده.
د جرمني فرانکفورتر الګیماینه څایتونګ وايي، طالبان په داسې حال کې بهرنیو سیلانیانو ته د ګرځندوی اجازه ور کوي، چې افغانې ښځې پارکونو او تاریخي ځایونو ته له تګ منع دي. د رپوټ لیکواله وايي، طالبان د بهرنیو ښځینه سیلانیانو هرکلی په انګریزي ژبه کوي.
سمعیه منیري په هرات کې د ګرځندوی یوه محلي افغانه لارښودې ده، چې د طالبانو په اجازه بهرنیو ښځینه سیلانیانو ته د سیاحت دورې تنظیموي.
د رپوټ لیکواله فریدریکا بوګه وايي، « د هرات تاریخي کلا چې له ۲۰۰۰ کلونو زیاته سابقه لري، افغان مېرمنو ته پکې د تګ اجازه نه ورکول کېږي. دغه راز د ۱۶مې پېړۍ د مغلي پاچا بابر ښکلی باغ په کابل کې او همداراز نږدې ملي موزیم هم د افغان مېرمنو پر مخ تړلي دي».
فرانکفورتر الګیماینه څایتونګ وايي، د دې بندیزونو دلیل دا ښودل شوی چې ښځې او نارینه باید په یوه ځای کې یو ځای خوشحالۍ و نه نمانځي، ځکه دا "بېادبي" ګڼل کېږي، خو دا چې ولې دا اصول پر بهرنیو ښځو نه تطبیقېږي، هېڅ وضاحت نه ورکول کېږي.
د رپوټ لیکواله وايي، چې که د طالبانو له ګرځندوی ادارې څخه وپوښتئ چې ولې د مېرمنو لپاره ځانګړې ورځې نه ټاکل کېږي، نو غیرمستقیم یا تېراېستونکي ځوابونه ور کوي.
لیکواله وايي، د طالبانو حکومت د سیاحت ملاتړ کوي، ځکه بهرني سیلانیان ارزښتناکې بهرنۍ پیسې راوړي او غواړي د طالبانو خراب نړیوال انځور ور غوي.
هغه وايي، چې طالبان د بهرنیو ښځینه سیلانیانو هرکلی په انګریزي ژبه کوي، خو د پاسپورټ له کنټرول وروسته باید د طالبانو له استخباراتو سره ځانونه ثبت کړي.
د رپوټ لیکواله زیاتوي، « بهرنیان د افغانستان له طبیعت، میلمهپالنې او امنیت ستاینه کوي خو د ښځو ستونزې لکه د تعلیم او کار محرومیت، د سیلانیانو له سترګو پټ پاتېږي».
رپوټ وايي، په ۲۰۲۴ کال کې ۸۴۱۴ بهرني سیلانیان افغانستان ته تللي او دا شمېر د ۲۰۲۲ کال (۲۳۰۰) او ۲۰۲۳ کال (۷۰۰۰) په پرتله ډېر لوړ شوی.
لیکواله وايي، په بامیان کې د طالبانو له خوا په ۲۰۰۱ کال کې د یجاړو شویو بودا مجسمو پاتې برخې اوس د سیلانیانو لپاره د ټکټ اخیستو ځایونه دي، خو کله چې یوه امریکایي خبریال د دې تناقض پوښتنه وکړه، طالب چارواکي وویل: "بله پوښتنه."
ورځپاڼه وايي، په کابل کې د ملي موزیم پر یوه لوحه لیکلي چې "د افغانستان بودایي میراث زموږ د تاریخ مهمه برخه ده"، خو دا متن یوازې انګلیسي دی او د بودا مجسمې یوازې غاړه ښکاري او بله برخه یې پرې شوې.
ګارډین ورځپاڼې او رخشانه راپور ورکړی، چې افغان نارینه تر فشار لاندې دي چې د خپلو کورنیو مېرمنې دې ته اړې کړي چې د طالبانو د امربالمعروف اصول ومني. رپوټ وایي، ډیری افغان نارینه د دې ډلې د بې معاشه مامورینو په توګه کار کوي څو د طالبانو له خوا د خپلو مېرمنو د ځورول کیدو مخه ونیسي.
برېتانوۍ ورځپاڼې ګارډین او رخشانه رسنۍ په ټول افغانستان کې له سلو زیاتو ځوانانو او ښځو سره خبرې کړې، چې په کورنیو کې د ښځو په وړاندې د نارینه وو د چلند په بدلولو کې د طالبانو د قوانینو اغیزې وڅیړي.
د امیر په نامه یو تن وویل چې د طالبانو د واکمنۍ لاندې افغانستان کې پلار کېدل د هغه لپاره په یوه ویروونکي خوب بدل شوي. هغه وايي چې اوس هغه د مهربان پلار په پرتله د زندان ساتونکي په څیر دی.
امیر، چې لوڼې یې د طالبانو د بیا ځلې واکمنۍ دمخه ښوونځي ته تللې، وايي چې هغه اوس غوره ګڼي چې لوڼې یې هیڅکله له کوره ونه وځي.
هغه وویل: "زه ټینګار کوم چې دوی حجاب واغوندي او دوی ته ووایم چې دوی حق نه لري له کوره بهر یا په بازار کې وخاندي. د امربالمعروف محتسبان ډیر سخت دي او که دوی قوانین رعایت نه کړي، نو ممکن ونیول شي."
جاوید حکیمي د بامیان ولایت څخه وویل: "نارینه د طالبانو بې معاشه مامورین شوي دي." موږ اړ یو چې د خپلې کورنۍ په ښځو باندې د طالبانو احکام تحمیل کړو څو خپل عزت، اعتبار او ټولنیز حیثیت وساتو."
یوې ۲۵ کلنې میرمنې ګارډین ته د طالبانو له واک ته رسیدو وروسته د خپل پلار د چلند د تغییر په اړه وویل چې پلار یې له هغې او د هغې له خویندو وغوښتل چې میک اپ ونه کړي، له کوره ونه وځي او داسې جامې واغوندي چې د ویښتانو یوه برخه هم ترې ښکاره نه شي.
په افغانستان کې واک ته د طالبانو له بیا ستنېدو وروسته دغې ډلې ښځې له زده کړو، کار او تګ راتګ منع کړې او پر ځانګړي حجاب ټينګار کوي.
که څه هم د ښځو پر وړاندي د طالبانو توند چلند په کور دننه او بهر له سختو نیوکو سره مخ شوی او په وار-وار له دغې ډلې غوښتل شوي، چې د افغان مېرمنو په وړاندې دې په خپله پالیسي کې له نرمۍ کار واخلي، خو یادې ډلې په دې برخه کې خپله تکلاره نه ده بدله کړې.
د روسیې دفاع وزارت اعلان کړی چې د دوی ځواکونو د اوکراین دینيپروپیتروفسک سیمې لا ډېرې برخې تر خپل کنټرول لاندې راوستې، چې د کرملین په وینا، هدف یې په سیمه کې د یوې "خوندي ساحې" یا بفر زون جوړول دي.
د روسیې د دولتي رسنیو د رپوټ له مخې، روسي ځواکونه "د دښمن دفاعي لیکو ته ژور ننوتي" او د سیمې پراخې برخې یې نیولې دي.
دا سیمه د هغو پنځو اوکرایني ولایتونو برخه نه ده چې روسیې مخکې له مخکې د خپل قلمرو برخه بللې دي.
د کرملین ویاند دیمیتري پسکوف د یوې پوښتنې په ځواب کې تایید کړې چې د دینيپروپیتروفسک د جګړې موخه له شک پرته د خوندي ساحې جوړول دي.
خو اوکراین ویلي، دوی لا هم د دینيپروپیتروفسک ختیځ سرحد ته څېرمه سیمو کې د جبهې کنټرول لري. رویټرز وايي، ونه توانېد چې دا رپوټونه په خپلواکه توګه تایید کړي.
د امریکا د جګړې مطالعاتو انسټیټیوټ په خپل تحلیل کې ویلي، د روسیې موخه ښایي دا وي چې د دینيپروپیتروفسک له لارې د اوکرایني ځواکونو تدارکاتي لیکې قطع کړي او دونېڅک ته لاره ونه مومي.
د طالبانو د کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني ددې ډلې د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزیر مولوي عبدالکبیر سره د اختر په دویمه ورځ ولیدل. دا په داسې حال کې ده، چې سراج الدین حقاني د اختر د دوو ورځو په تېرېدو لا هم تر اوسه د لوی اختر په مناسبت هېڅ پیغام نه دی خپور کړی.
د طالبانو تر واک لاندې د افغانستان ملي ټلوېزیون د راپور له مخې ددې ډلې د کورنیو چارو وزیر او د حقاني شبکې مشر سراج الدین حقاني د طالبانو د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزیر مولوي عبدالکبیر سره د اختر په دویمه ورځ لیدلي دي.
له خپرو شووانځورونو ښکاري، چې سراج الدین حقاني سپیدار ماڼۍ ته تللی او هلته یې له مولوي عبدالکبیر سره ناسته کړې ده.
ملي ټلوېزیون د سراجالدین حقاني په حواله لیکلي چې نوموړي په دې ناسته کې د اختر په شپو او ورځو کې د بشپړ امنیت ټینګښت ته په اشارې سره ویلي، چې د طالبانو امنیتي ادارې په پوره همغږۍ توانېدلې، چې په ښارونو او لرې پرتو سیمو کې امنیت وساتي.
دا لیدنه په داسې حال کې کېږي،چې د طالبانو ډېر وخت غایب مشران د اختر په ورځو کې راښکاره شول او ویناوې او د مبارکۍ پیغامونه یې خپاره شول، خو ددې ډلې د کورنیو چارو وزیر او مخکښ مشر سراج الدین حقاني تراوسه د اختر په لمانځه کې نه دی راڅرګند شوی او نه یې هم د لوي اختر په مناسبت کوم پیغام خپور کړی.
افغانستان انټرنشنل د طالبانو د کورنیو چارو وزارت او ددغه وزارت د ویاند عبدالمتین قانع ټولنیزې پاڼې کتلې دي، چې نن د اختر درېیمه ورځ هم د سراج الدین حقاني اختریز پېغام او د هغه د لیدنو په اړه هېڅ نه دي پکې خپاره شوي.
سراج الدین حقاني، چې له دې وړاندې د طالبانو په بېلابېلو غونډو او مناسبتي ورځو کې ویناوې کولې او پر رسنیو یې انځورونه خپرېدل، په دې وروستیو کې په عام محضر کې خورا کم راڅرګندیږي.
د حزب اسلامي ګوند مشر ګلبدین حکمتیار په خپل اختریز پیغام کې په افغانستان کې تېرو جګړو ته په اشارې سره ویلي، چې د تلپاتې سولې لپاره یوازینۍ ریښتینې لاره د ټولو خواوو ترمنځ صادقانه او بې قید او شرطه خبرې دي. حکمتیار وايي، واک باید په سوله ییزه توګه د خلکو د رایو له لارې انتقال شي.
حکمتیار خبرداری ورکړی چې "د تیرو ترخو تګلارو تکرار او بیا په بهرنیانو تکیه کول" به هېواد بېرته پخوانیو ناورینونو ته بوځي.
د حزب اسلامي ګوند مشر په خپل پیغام کې په هېواد کې د تېرو وسله والو کړکېچونو، د بهرنیو ځواکونو پر رول، د ملي اجماع پر اړتیا او د صادقانه خبرو او تلپاتې سولې ته د رسېدو پر اهمیت ټینګار کړی دی.
هغه وايي، چې واک باید په سوله ییزه توګه د خلکو د رایو او د خلکو د ارادې له لارې انتقال شي او هیڅ فرد یا ډله باید په زور، کودتا او د بهرنیانو په ملاتړ واک ترلاسه نه کړي.
ګلبدین حکمتیار لیکلي: "موږ دا د ملت شرعي او انساني حق ګڼو چې د د رهبرۍ امانت هغه چا ته وسپاري چې د دغه مسوولیت وړ وي. موږ یوازې هغه مشر منو او مخالفت یې نه کوو، چې د ولس اکثریت یې د مشر په توګه مني."
هغه همداراز ټینګار کړی چې په افغانستان کې باید یو اسلامي نظام جوړ شي چې ټولې چارې د دین پر بنسټ تنظیم شي.
حکمتیار دغه راز د ځینو پخوانیو افغان مشرانو پر وروستیو څرګندونو هم نیوکه کړې او د تاوتریخوالي له لارو د ډډې کولو غوښتنه یې کړې ده.
هغه په خپل اختریز پیغام کې ویلي: "له یوې خوا، موږ د بګرام هوايي ډګر د پلورلو خبرې اورو، او له بلې خوا، موږ ګواښونه اورو چې د دشت لیلې ناورین به تکرار شي.یوه غمیزه چې په کې زرګونه بندیان د خوندیتوب په ژمنې سره دوکه او ووژل شول."
هغه همداراز د «یوې قبیلې، کورنۍ یا فرد مطلق استبداد» نقد کړی او په افغانستان کې یې د کودتايي رژیم تجربې ته په اشارې سره ویلي، چې د دې تراژیدۍ د تکرار د مخنیوي لپاره اړینه ده چې د ګواښونو پر وړاندې ودریږي او تاوتریخوالی پای ته ورسوي.
حکمتیار ټینګار وکړ، چې اغېز ناک اړخونه باید د واک ترلاسه کولو یا پاتې کیدو لپاره "خونړۍ او غیر انساني" طریقې ونه کاروي.
نوموړي دغه راز د خلکو په رښتيني استازيتوب د يوې شورا پر جوړېدو ټينګار کړی او وايي، خلک بايد د کورني، بهرني سياست، جګړې او سولې په ګډون په ټولو مسايلو کې په مستقيم ډول برخه ولري.
ګلبدین حکمتیار زیاته کړې، چې هیڅ حکومت باید په دې مسایلو یو اړخیزه پریکړه ونه کړي.
هغه دغه راز د اساسي قانون تشې ته اشاره کړې او وايي، چې اساسي قانون د هیواد سیاسي او ټولنیز سیسټم او همدارنګه حقونه او واکونه په روښانه توګه تعریفوي.
حکمتیار وايي، "د داسې اساسي قانون د تدوین او تصویب یوازینۍ مشروع مرجع همغه منتخبه شورا ده، چې د ملي اجماع او د ټول ملت د ارادې استازیتوب وکړي."