طالبان: ننګرهار کې یوه زوی خپل پلار وواژه
په ننګرهار کې د طالبانو امنیه قومندان وايي، چې د دغه ولایت د جلالاباد ښار اړوند په ۹مه ناحیه کې یوه زوی خپل پلار وژلی دی. د طالبانو په وینا، قاتل له سیمې تښتېدلی دی.
په ننګرهار کې د طالبانو امنیه قومندان وايي، چې د دغه ولایت د جلالاباد ښار اړوند په ۹مه ناحیه کې یوه زوی خپل پلار وژلی دی. د طالبانو په وینا، قاتل له سیمې تښتېدلی دی.
د طالبانو د ننګرهار امنیه قومندانۍ د دوشنبې په ورځ (د غبرګولي ۱۹مه) د خپلې اېکسپاڼې له لارې په یوه بیان کې زیاته کړې، چې د دغې ډلې جنګیالي پر وخت سیمې ته رسېدلي او د رامنځته شوې پېښې په تړاو څېړنې روانې دي.
طالبان وايي، چې وژل شوی کس د تېلو سوداګر و، خو دې ډلې د دې پېښې د لامل په تړاو څه نه دي ویلي.
د طالبانو د ننګرهار امنیه قومندانۍ د زوی او پلار هویت نه دی څرګند کړی، خو په بیان کې راغلي چې دا قضيه به د قانوني اجراتو په موخه د دې ډلې عدلي او قضايي ارګانونو ته وسپارل شي.
د یادونې ده، چې پر افغانستان د طالبانو تر واکمنېدو وروسته د ننګرهار په ګډون د هېواد په بېلابېلو سیمو کې جنايي پېښې ډېرې شوې دي.
تېره اوونۍ له ننګرهار نه ولسي سرچینو افغانستان انټرنشنل-پښتو ته خبر ورکړ، چې د دغه ولایت په غنيخېلو ولسوالۍ کې د دوو کسانو ترمنځ د ۱۰ افغانیو پر سر د شخړې په ترڅ کې یو کس د چړې په ګوزارونو ووژل شو.
یوه نوې څیړنه ښيي، چې د نشه يي توکو سوداګر له اپینو سره ګوړه، بوره، او نورې مصالحې ګډوي، چې وزن یې ډېر شي. دغه څیړنه، چې د اروپايي اتحادیې د نشه يي توکو ادارې پر وروستي رپوټ اتکا کوي، وايي، پر کوکنارو د طالبانو د بندیز امله د تقلب اندازه هم لوړه شوې.
د اروپایي اتحادیې د نشهيي توکو ادارې ورستی رپوټ د افغانستان د مخدره توکو د صنعت یو پېچلی انځور وړاندې کوي او ښيي چې دا صنعت څنګه د بازار د شرایطو بدلون ته ځواب ورکوي.
رپوټ څرګندوي چې اروپا به لا هم له لوړ کیفیته اپیم څخه جوړ محصولات (لکه هیرویین) ترلاسه کوي، په داسې حال کې چې زیات تقلب شوي توکي نورو سیمو ته صادرېږي.
رپوټ په احتیاط سره تاییدوي چې تر اوسه پورې د اروپا د اپیم عرضه له اکمالاتي ستونزو خوندي پاتې شوې ده.
ټاکینګ ډرګ د یوې څیړنې په ترڅ کې وايي، د طالبانو بندیز د کوکنارو کر بېسارې ټیټې کچې ته رسولی، خو بیا هم د نشهيي موادو د کمښت کوم څرګند شواهد نه دي ثبت شوي او مرکزي اسیا ته د قاچاق زیاتوالی هم لیدل شوی دی.
رپوټ وايي، د جنوب او جنوبلوېديځ شتمنو بزګرانو له بندیز وروسته د کوکنارو زېرمې جوړې کړې چې د قیمتونو د لوړوالي له امله یې د ګټې چانس ترلاسه کړی. اټکل کېږي چې یوازې په دغو سیمو کې شاوخوا ۱۳،۷۰۰ ټنه اپیم زېرمه شوي، چې له هغو څخه ۷۶۰ ټنه هیرویین بیس جوړېدلی شي.
رپوټ وايي، د کوکنارو د بیو لوړېدو له امله د تولید لګښتونه زیات شوي، چې له امله یې د تقلب اندازه هم لوړه شوې. خو دا بهیر تصادفي نه، بلکې محاسبه شوی او تخنیکي دی. بزګران د وزن زیاتولو لپاره اپیم ته بوره، میوه او نور توکي ور اضافه کوي. وروسته د کروندې په دروازه کې سوداګر نور تقلبات ور زیاتوي. د لابراتوار خاوندان بیا دا مواد د غوښتنې مطابق پروسس کوي او تر ټولو ښه پخوونکي استخداموي.
رپوټ وايي، د هیرویین څلور اصلي ډولونه بېسټ (مورفین بیس)، ګل (هیرویین بیس)، سپین مال (هیرویین هایدروکلوراید)، او کریسټل (ټیټ کیفیت لرونکی هیرویین هایدروکلوراید) دي، خو اروپا ته صادرېدونکی هیرویین بیس عموماً کم تقلب لري، ځکه د ډېرې ګټې بازار دی. خو رپوټ وايي، چې اسیا ته صادرېدونکی هیرویین عموماً زیات تقلب لري.
رپوټ وايي، چې په هلمند او بلوچستان کې کیدای شي لوړ کیفیته "هندي" هیرویین واخیستل شي یا د ټیټ کیفیت "ایراني" چې قیمت یې دوه تر درې چنده کم وي. د رپوټ له مخې، په بدخشان کې هیرویین په ۴۰، ۶۰، او ۸۰ سلنه خالص ډولونو کې پلورل کېږي.
په ۲۰۲۴ کې یوه نمونه چې ایران ته روانه وه، د رپوټ لیکوال ازمویلې او څرګنده شوې، چې دا هیرویین شاوخوا ۵۰ سلنه خالص دي او پاتې برخه يې له کافین، مصالحې، ګوړې او شنې مصالحې جوړېږي.
رپوټ زیاتوي، چې له بندیز وروسته د کوکنارو بیه څلور چنده لوړه شوې، حتا په ۲۰۲۴ کې هم درې چنده پاتې شوې.
د هنګري لومړي وزیر ویکتور اوربان ویلي، د هغه د هېواد خلک نه غواړي د اوکراین لپاره ووژل شي او نه غواړي "یو نوې افغانستان" یې په دروازه کې را وټوکیږي. نوموړي دا څرګندونې د فرانسې په مونتارجي ښار کې د ښي اړخو محافظهکارو ګوندونو د غونډې پر مهال وکړې.
اوربان په خپله وینا کې اروپايي مشران تورن کړل چې هڅه کوي اروپایان د اوکراین جګړې ته قانع کړي.
د تاس اژانس د رپوټ له مخې، هغه وویل: "خو زه تاسې ته خبرداری درکوم چې دا جګړه نه شي ګټل کېدای. په جګړه کې حل نشته، یوازې مرګونه دي. موږ اوربند ته اړتیا لرو، سولې ته اړتیا لرو، خبرو ته اړتیا لرو."
اوربان زیاته کړه: "موږ نه غواړو د اوکراین لپاره ووژل شو، نه غواړو زموږ زامن د اوکراین له جګړې څخه په تابوتونو کې راستانه شي. موږ نه غواړو یو نوی افغانستان د خپل کور څنګ ته ولرو."
نوموړي د "نظامي اقتصاد" پر لور د اروپا پر تګ هم نیوکه کړې ده.
اوربان دا مهال د ملي راټولونې ګوند د مشرانو جوردان بارډیلا او مارین لوپن په بلنه فرانسې ته سفر کړی.
نوموړي د اروپايي اتحادیې د محافظهکارو ګوندونو په غونډه کې برخه اخیستې ده.
د جرمني فرانکفورتر الګیماینه څایتونګ وايي، طالبان په داسې حال کې بهرنیو سیلانیانو ته د ګرځندوی اجازه ور کوي، چې افغانې ښځې پارکونو او تاریخي ځایونو ته له تګ منع دي. د رپوټ لیکواله وايي، طالبان د بهرنیو ښځینه سیلانیانو هرکلی په انګریزي ژبه کوي.
سمعیه منیري په هرات کې د ګرځندوی یوه محلي افغانه لارښودې ده، چې د طالبانو په اجازه بهرنیو ښځینه سیلانیانو ته د سیاحت دورې تنظیموي.
د رپوټ لیکواله فریدریکا بوګه وايي، « د هرات تاریخي کلا چې له ۲۰۰۰ کلونو زیاته سابقه لري، افغان مېرمنو ته پکې د تګ اجازه نه ورکول کېږي. دغه راز د ۱۶مې پېړۍ د مغلي پاچا بابر ښکلی باغ په کابل کې او همداراز نږدې ملي موزیم هم د افغان مېرمنو پر مخ تړلي دي».
فرانکفورتر الګیماینه څایتونګ وايي، د دې بندیزونو دلیل دا ښودل شوی چې ښځې او نارینه باید په یوه ځای کې یو ځای خوشحالۍ و نه نمانځي، ځکه دا "بېادبي" ګڼل کېږي، خو دا چې ولې دا اصول پر بهرنیو ښځو نه تطبیقېږي، هېڅ وضاحت نه ورکول کېږي.
د رپوټ لیکواله وايي، چې که د طالبانو له ګرځندوی ادارې څخه وپوښتئ چې ولې د مېرمنو لپاره ځانګړې ورځې نه ټاکل کېږي، نو غیرمستقیم یا تېراېستونکي ځوابونه ور کوي.
لیکواله وايي، د طالبانو حکومت د سیاحت ملاتړ کوي، ځکه بهرني سیلانیان ارزښتناکې بهرنۍ پیسې راوړي او غواړي د طالبانو خراب نړیوال انځور ور غوي.
هغه وايي، چې طالبان د بهرنیو ښځینه سیلانیانو هرکلی په انګریزي ژبه کوي، خو د پاسپورټ له کنټرول وروسته باید د طالبانو له استخباراتو سره ځانونه ثبت کړي.
د رپوټ لیکواله زیاتوي، « بهرنیان د افغانستان له طبیعت، میلمهپالنې او امنیت ستاینه کوي خو د ښځو ستونزې لکه د تعلیم او کار محرومیت، د سیلانیانو له سترګو پټ پاتېږي».
رپوټ وايي، په ۲۰۲۴ کال کې ۸۴۱۴ بهرني سیلانیان افغانستان ته تللي او دا شمېر د ۲۰۲۲ کال (۲۳۰۰) او ۲۰۲۳ کال (۷۰۰۰) په پرتله ډېر لوړ شوی.
لیکواله وايي، په بامیان کې د طالبانو له خوا په ۲۰۰۱ کال کې د یجاړو شویو بودا مجسمو پاتې برخې اوس د سیلانیانو لپاره د ټکټ اخیستو ځایونه دي، خو کله چې یوه امریکایي خبریال د دې تناقض پوښتنه وکړه، طالب چارواکي وویل: "بله پوښتنه."
ورځپاڼه وايي، په کابل کې د ملي موزیم پر یوه لوحه لیکلي چې "د افغانستان بودایي میراث زموږ د تاریخ مهمه برخه ده"، خو دا متن یوازې انګلیسي دی او د بودا مجسمې یوازې غاړه ښکاري او بله برخه یې پرې شوې.
ګارډین ورځپاڼې او رخشانه راپور ورکړی، چې افغان نارینه تر فشار لاندې دي چې د خپلو کورنیو مېرمنې دې ته اړې کړي چې د طالبانو د امربالمعروف اصول ومني. رپوټ وایي، ډیری افغان نارینه د دې ډلې د بې معاشه مامورینو په توګه کار کوي څو د طالبانو له خوا د خپلو مېرمنو د ځورول کیدو مخه ونیسي.
برېتانوۍ ورځپاڼې ګارډین او رخشانه رسنۍ په ټول افغانستان کې له سلو زیاتو ځوانانو او ښځو سره خبرې کړې، چې په کورنیو کې د ښځو په وړاندې د نارینه وو د چلند په بدلولو کې د طالبانو د قوانینو اغیزې وڅیړي.
د امیر په نامه یو تن وویل چې د طالبانو د واکمنۍ لاندې افغانستان کې پلار کېدل د هغه لپاره په یوه ویروونکي خوب بدل شوي. هغه وايي چې اوس هغه د مهربان پلار په پرتله د زندان ساتونکي په څیر دی.
امیر، چې لوڼې یې د طالبانو د بیا ځلې واکمنۍ دمخه ښوونځي ته تللې، وايي چې هغه اوس غوره ګڼي چې لوڼې یې هیڅکله له کوره ونه وځي.
هغه وویل: "زه ټینګار کوم چې دوی حجاب واغوندي او دوی ته ووایم چې دوی حق نه لري له کوره بهر یا په بازار کې وخاندي. د امربالمعروف محتسبان ډیر سخت دي او که دوی قوانین رعایت نه کړي، نو ممکن ونیول شي."
جاوید حکیمي د بامیان ولایت څخه وویل: "نارینه د طالبانو بې معاشه مامورین شوي دي." موږ اړ یو چې د خپلې کورنۍ په ښځو باندې د طالبانو احکام تحمیل کړو څو خپل عزت، اعتبار او ټولنیز حیثیت وساتو."
یوې ۲۵ کلنې میرمنې ګارډین ته د طالبانو له واک ته رسیدو وروسته د خپل پلار د چلند د تغییر په اړه وویل چې پلار یې له هغې او د هغې له خویندو وغوښتل چې میک اپ ونه کړي، له کوره ونه وځي او داسې جامې واغوندي چې د ویښتانو یوه برخه هم ترې ښکاره نه شي.
په افغانستان کې واک ته د طالبانو له بیا ستنېدو وروسته دغې ډلې ښځې له زده کړو، کار او تګ راتګ منع کړې او پر ځانګړي حجاب ټينګار کوي.
که څه هم د ښځو پر وړاندي د طالبانو توند چلند په کور دننه او بهر له سختو نیوکو سره مخ شوی او په وار-وار له دغې ډلې غوښتل شوي، چې د افغان مېرمنو په وړاندې دې په خپله پالیسي کې له نرمۍ کار واخلي، خو یادې ډلې په دې برخه کې خپله تکلاره نه ده بدله کړې.
د روسیې دفاع وزارت اعلان کړی چې د دوی ځواکونو د اوکراین دینيپروپیتروفسک سیمې لا ډېرې برخې تر خپل کنټرول لاندې راوستې، چې د کرملین په وینا، هدف یې په سیمه کې د یوې "خوندي ساحې" یا بفر زون جوړول دي.
د روسیې د دولتي رسنیو د رپوټ له مخې، روسي ځواکونه "د دښمن دفاعي لیکو ته ژور ننوتي" او د سیمې پراخې برخې یې نیولې دي.
دا سیمه د هغو پنځو اوکرایني ولایتونو برخه نه ده چې روسیې مخکې له مخکې د خپل قلمرو برخه بللې دي.
د کرملین ویاند دیمیتري پسکوف د یوې پوښتنې په ځواب کې تایید کړې چې د دینيپروپیتروفسک د جګړې موخه له شک پرته د خوندي ساحې جوړول دي.
خو اوکراین ویلي، دوی لا هم د دینيپروپیتروفسک ختیځ سرحد ته څېرمه سیمو کې د جبهې کنټرول لري. رویټرز وايي، ونه توانېد چې دا رپوټونه په خپلواکه توګه تایید کړي.
د امریکا د جګړې مطالعاتو انسټیټیوټ په خپل تحلیل کې ویلي، د روسیې موخه ښایي دا وي چې د دینيپروپیتروفسک له لارې د اوکرایني ځواکونو تدارکاتي لیکې قطع کړي او دونېڅک ته لاره ونه مومي.
