غفور لېوال: له ملي ارښتونو سره «متعصبه او جاهله ډله» دښمني کوي
پخوانی ډېپلومات او د تېر جمهوري نظام پر مهال په ایران کې د افغانستان سفیر عبدالغفور لېوال وايي، دوې ډلې له ملي ارزښتونو سره دښمني لري چې «یوه یې متعصبه او بله یې جاهله ډله» ده.
پخوانی ډېپلومات او د تېر جمهوري نظام پر مهال په ایران کې د افغانستان سفیر عبدالغفور لېوال وايي، دوې ډلې له ملي ارزښتونو سره دښمني لري چې «یوه یې متعصبه او بله یې جاهله ډله» ده.
هغه شنبه (زمري ۱۱مه) پر خپلې اېکسپاڼې لیکلي دي: «له ملي بیرغ او ملي ارزښتونو سره دوه ډلې دوښمني کوي، یوه یې په جهل و ناپوهۍ ککړه او بله یې تعصب لېونۍ کړې ده. دا دواړه ډلې بیا په خپلو منځونو کې هم یو له بل سره د پيشو او موږک په دوښمنۍ اخته دي.»
د طالبانو د کار او ټولنیزو چارو وزارت خبر ورکړی چې د هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې له اعتیاد څخه رغېدلو زرګونه کسانو ته د حرفوي زدهکړې د مسلکي روزنې اسانتیاوې برابروي. د دغه وزارت ویاند په وینا، تر اوسه یې ۶زره کسانو ته د کسب زدهکړې په برخه کې روزنې ورکړي.
د طالبانو د یاد وزارت ویاند سمېعالله ابراهيمي په خبره، ډېر ژر به د هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې ۴زره هغو کسانو ته چې د نشهیي توکو له کارونې څخه ژغورل شوي، د کسب زدهکړې کورسونه چمتو شي. نوموړی زیاتوي: «په کابل، هرات او کندهار کې دا برنامه شروع شوې ده او له اعتیاد څخه ۲زره ژغورل شوي هېوادوال اوس پر عملي زدهکړو بوخت دي».
طالبان داسې مهال له نشهيي توکو څخه رغېدلو کسانو ته د زدهکړې د برابریدو خبره کوي چې د همدې ډلې د دویم ځل واکمنیدو راهیسې پر بېروزګارۍ اخته کسانو نشو ته مخه کړې ده. د راپورونو پر بنسټ د هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې د پرلهپسې بېکارۍ او بېروزګارۍ له کبله ځوانان اړ شوي چې نشهیي توکي وکاروي.
همدا راز له ایران څخه د ستنېدونکو کډوالو په پراخ بهیر کې هم یو شمېر روږدي کسان افغانستان ته ستانه کړای شوي دي.
پر طالبانو نیوکې دي چې روږدي کسان په خورا بېرحمانه ډول نېسي، شکنجه کوي، ډبوي یې او بیا یې د درملنې مرکزونو ته لېږدوي. روغتیاپالانو دا ډول چلند له روږدو کسانو سره په رواني لحاظ ناسم بللی او غوښتنه یې کړې چې باید د نرمې ژبې او عامه پوهاوي له لارې روږدي کسان درملنې ته اړ کړي.
که څه هم طالبان ادعا کوي چې په کابل او ولایتونو کې یې د نشهيي توکو د کاروبارونو مخنېوی کړی، خو موندنو ښودلې چې افغانستان کې لا هم په اسانه توګه هر ډول نشهيي توکو ته لاسرسی شته. د مالوماتو پر بنسټ ان د طالبانو فعاله چارواکي او غړي د نشهيي توکو له کاروباریانو شریک دي او له دې تور کاروباره ګټې وټې ترلاسه کوي.
د افغانستان ژغورنې لپاره د مقاومت ملي شورا په یوه بیان کې ادعا کړې چې د افغانستان په بېلابېلو سیمو کې د قومونو تصفیه روانه ده او خلک له خپلو سيمو څخه په زوره شړل کېږي. د دغې شورا په وینا، ملګري ملتونه او نور نړۍوال بنسټونه باید د دغه ظالمانه بهیر مخه ونيسي.
په اعلامیه کې راغلي، دوی کره شواهد لري چې طالبان د میدان وردګ ولایت په بهسودو ولسوالۍ، بامیان ولایت په پنجاب ولسوالۍ او غور ولایت په ځینو سیمو کې ځايي اوسېدونکي له خپلو سیمو څخه په زور شړي.
په اعلامیه کې زیاته شوې چې دا بهیر د کوچیانو په ملاتړ پيل شوی او موخه یې د ځايي نفوسو د توازن ګډوډول او د سیمو د ټولنیز جوړښت کمزوري کول دي.
دې شورا ادعا کړې چې د دې سیمو خلک په منظم ډول ډارول کېږي، له خپلو حقونو څخه بې برخې او له خپلو سیمو څخه وتلو ته اړایستل کېږي.
د یادې شورا په وینا، دا کار نه یوازې دا چې د ګډ اجتماعي ژوند او بشري حقونو خلاف کار دی، بلکې د قومي تبعیض یوه ښکاره بېلګه ده.
په اعلامیه کې له ملګرو ملتونو، په افغانستان کې د دغه بنسټ له سیاسي دفتر (یوناما)، بشري حقونو عالي کمیشنرۍ او ټولو مسوولو بنسټونو څخه غوښتل شوي چې د دې ظالمانه بهیر پر وړاندې څرګند دریځ غوره کړي.
پاکستاني چارواکو یو ځل بیا په دغه هېواد کې له مېشتو افغان کډوالو غوښتي چې سملاسي خپلې غوټې وتړي او له دغه هېواده دې ووځي. د همدې غوښتنو په لړ کې د بلوچستان له لارې افغانستان ته د ستنېدو لړۍ هم چټکه شوې ده.
د بلوچستان ایالت یو لوړ پوړي حکومتي ارواکي د فرانسې خبري اژانس ته ویلي: «موږ ته د کورنیو چارو وزارت له لوري لارښوونې رارسېدلي چې د ټولو افغانانو د بېرته ستنولو لپاره یوه نوي کمپاین په عزت او منظم ډول پیل کړو».
ځايي چارواکو خبر ورکړی چې د جمعې په ورځ د (زمري ۱۰مه) په چمن کې نږدې پنځه زره افغانان دغې سیمې ته ورغلي وو او خپل هېواد ته اوښتل. په کندهار کې ځايي طالب چارواکو هم رسنیو ته تایید کړې چې تېره ورځ له پاکستانه د ورستنېدونکو افغانانو په شمېر کې زیاتوالی راغلی.
په تېرو څو لسیزو کې مېلیونونه افغانان د جګړو له امله پاکستان ته کډه شوي دي، خو د طالبانو له واک ته رسېدو سره د مخکني جمهوري نظام زرګونه سرتېري، کارکوونکي، خبریالان او مدني فعالان پاکستان ته ورغلي دي. پاکستان د افغانانو د اېستلو بهیر په ۲۰۲۳کال کې پیل کړی و او د روان زېږدیز کال د اپرېل په لومړۍ نېټه یې دا لړۍ لا ګړندۍ او پراخه کړې ده.
باورونه دا دي چې اسلاماباد د کډوالو په اېستل کېدو سره غواړي پر طالبانو فشار راوړي، څو د ډیورنډ کرښې په اوږدو کې د پاکستان ضد وسلهوالو ډلو پناه ځایونه ختم کړي. یاد هېواد ادعا لري چې پر کابل واکمنو ډیورنډ کرښې ته نږدې سیمو کې د «ټي ټي پي» وسلهوالو ته پناه ځایونه ورکړي او له هماغه ځایونو د پاکستان پر ضد بریدونه تنظیموي.
د ۲۰۲۳کال راهیسې له پاکستانه یو مېلیون افغان کډوال اېستل شوي، خو د روان کال اپرېل میاشتې راهیسې بیا دا شمېر ۲۰۰زرو کسانو ته رسېږي. د تازه دمو کډوالو د اېستل موخه له ملګرو ملتونو سره ثبت افغانان چې د «پي او ار» کارتونو لرونکي ښودل شوي دي.
هممهاله له تېرو ۴۵ ورځو راهیسې له ایرانه هم د افغان کډوالو د اېستل کیدو جبري بهیر پیل شوی او په دې لړ کې نږدې ۹۰۰زره کسان ستانه کړای شوي دي. د کډوالې دا څپې داسې مهال پر افغانستان ور برابرېږي چې د طالبانو د واکمنۍ له امله لوی بشري ناورین رامنځته شوی او ورځ تر بلې پراخېدونکی دی. بېروزګاري، ناوړه اقتصادي وضعیت، لوږه او فقر په افغانستان کې ورځ تر بلې زیاتیدونکې چې هم مهاله د بشري حقونو سازمانونو د کډوالو د ستنېدو له امله د دغه ناورین د پراخېدو اټکل کړی دی.
دغو ستنېدونکو ته د سرپناوو، روزګار او د ژوند لومړنیو اړتیاوو په برابرولو کې هم طالبان پاتې راغلي او نیوکې پرې دا دي چې د دغه پروسې مدیریت یې له توانه وتلی دی.
د کډوالو حقونو د څار نړۍوال بنسټ د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د وروستیو څرګندونو هرکلی کړی او ویلي یې دي چې د هغو افغانانو برخه لیک نهدی څرګند چې اېسای وي، پي ۱ او پي ۲ په نومونو امریکا ته د تلو په پروګرام کې شامل دي.
دغه بنسټ جمعه (زمری ۱۰مه) پر خپله اېکسپاڼه لیکلي چې له قید او شرط پرته د دې افغانانو د خوندي انتقال ملاتړ نه یوازې دا چې د امریکا بشري مکلفیت دی، بلکې یو اخلاقي مسوولیت هم دی.
په اعلامیه کې زیاته شوې چې، دې افغانانو د ډیموکراسۍ او بشري حقونو د ارزښتونو په برخه کې خپلې ژمنې پوره کړي، خو اوس له همدې امله له ګواښ سره مخامخ دي.
د اعلامیې له مخې، باید د امریکا حکومت د کډوالو په اړه خپله کړنلاره له خپلو پخوانیو ژمنو سره همغږې کړي او یو داسې موثر او ګټور پروګرام عملي کړي چې د افغان متحدینو انتقال او امریکا کې د هغوی منل یقيني شي.
په اعلامیه کې خبرداری ورکول شوی، که د دې افغانانو په اړه غوڅ اقدام و نه شي، دا به د امریکا لپاره د سياسي ناکامۍ ترڅنګ اخلاقي ناکامي هم وي.
د طالبانو د امربالمعروف وزارت ویاند مولوي سیفالاسلام خېبر وایي، د دغې ډلې ځیني غړي او ملاتړکوونکي اوس د بهرنیو استخباراتي کړیو تر تبلیغاتي اغېزو لاندې راغلي دي. هغه زیاته کړې چې ځيني ملګري یې د ناپوهۍ له امله د غربي افکارو، سېکولرانو او ډېموکراټانو پروپاګنډ ښکار شوي دي.
هغه جمعه (زمري ۱۰مه) پر خپله اېکسپاڼه لیکلي چې بهرمېشتې رسنۍ هم د طالبانو د امربالمعروف او شکایتونو اورېدو وزارت پر ضد راپورونه خپروي او په کور دننه بیا د دغې ډلې غړي هم همدا وزارت د ولسي خلکو د بېزارۍ لامل ګڼي.
خېبر لیکلي: «دا رسنۍ وایي چې همدا نن د هېواد اتیا فیصده ولس د لوږې مرګ ته رسېدلی، په هېواد کې بدتر حال دی او هېڅ د بیارغونې او ثبات کار نه دی شوی. تبیعض او ورور وژنه دوام لري». هغه خپلو ملګرو ته وړاندې زیاتوي: «ښه دا دروغ ګڼئ، خو د امربالمعروف وزارت په وړاندې نشر شوي راپورونه یې بیا رښتیا ګڼئ؟ دا خپله دا جوتوي چې ته خپله غیر مستقیم د دوی د تبلیغاتو څخه متاثره شوی یې».
دا څرګندونې داسې مهال کېږي چې د طالبانو دننه یو شمېر کړۍ هم د خپلې ډلې د امربالمعروف وزارت څخه سخت شکایتونه لري او محتسبان یې له خلکو سره پر بد چلند تورنوي. د یادې ډلې تبلیغاتي فعالانو په وار وار نیوکې کړي چې دغه وزارت د طالبانو او عامو وګړو ترمنځ واټن لا ډېر پراخ کړی دی. یاد وزارت خپل ځنې فعالان پر دوی د نیوکو له امله نیولي او ان زنداني کړي هم دي.
ورځ تر بلې د طالبانو ترمنځ داخلي درزونه مخ په پراخېدو دي او کرار کرار رسنیز کېږي هم. یادې ډلې د خپلو خواله رسنیو یو شمېر فعالان د دوی پر غړو او ادارو د نیوکو له امله زنداني کړي دي. په دې ډله کې د مبین په نوم د همدې ډلې یو مشهور تبلیغاتي فعال څو څو ځله زنداني شو.