ګارډین ورځپاڼې راپور ورکړی چې ایران د یوې نوې ډله ییزې ستراتیژۍ په چوکاټ کې پلان لري سلګونه زره افغان پناه غوښتونکي د خپلې لوېدیځې پولې له لارې عراق او ترکیې ته واستوي.
د ګارډین د راپور له مخې، دغه اقدام د ایران له اټومي تاسیساتو د بمبارېدو او د دغه هېواد په وړاندې د «ماشه میکانیزم » د فعالېدو وروسته د تهران د ځواب یوه برخه بلل کېږي. په دې ستراتیژۍ کې د توغندیز پروګرام پراختیا، د هوايي دفاعي سیستم پیاوړتیا او دملګرو ملتونو د اټومي څارونکو سره د همکارۍ ځنډول هم شامل دي.
ګارډین لیکلي، د پناه غوښتونکود لېږلو ګواښ د ترکیې د ولسمشر رجب طیب اردوغان د هغو څرګندونو پڅېر دی چې ویلي یې وو، د اړتیا په صورت کې به میلیونونه سوریایي کډوال اروپا ته واستوي.
ایران په بېلابېلو دورو کې تر شپږ میلیونو پورې د افغان کډوال کوربه توب کړي دي، خو د «بښنې نړۍوال سازمان» د راپور له مخې یوازې په ۲۰۲۵کال کې یو میلیون افغانان بېرته افغانستان ته شړل شوي دي. دغه کسان په اصل کې له فقر یا د طالبانو له واکمنۍ د تېښتې لپاره ایران ته تللي وو.
د بښنې نړۍوال سازمان وايي، د ایران او اسراییل ترمنځ له ۱۲ورځنۍ جګړې وروسته د افغانانو جبري شړل ډېر شوي او تر نیم میلیونه پورې کسان له هغې جګړې وروسته افغانستان ته ستانه کړل شوي دي.
د ایران د چارواکو له لوري د افغان پناه غوښتونکود شمېر په اړه بېلابېلې شمېرې وړاندې شوې، خو اټکل کېږي لږ تر لږه دوه میلیونه افغانان په دغه هېواد کې د قانوني اسنادو پرته اوسېږي.
د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمیشنرۍ اټکل کړی چې سږکال ښايي تر څلور میلیونو پورې افغانان له ایران څخه بېرته وشړل شي.
د میزان په درېیمه، ځینو دیپلوماتیکو او امنیتي سرچینو خبرداری ورکړی و چې داعش ښايي له ایران او پاکستان څخه د افغان پناه غوښتونکود ډلهییزې شړنې څخه د خپلو موخو لپاره کار واخلي.
هانس یاکوب شینډلر، چې د ملګرو ملتونو د وسلهوالو ډلو د څارنې کمېټې پخوانی همغږی کوونکی و، ویلي: «د دې ګواښ ډېر دی چې داعش خراسان به تازه راستانه شوي افغانان د احتمالي جذب سرچینې په توګه وګوري».
نوموړي زیاته کړې چې داعش خراسان له ۲۰۲۱کال راهیسې هڅه کوي ناراضي طالبان او هغه افغانان جذب کړي چې د طالبانو په جوړښت کې ځای نه لري.
د یادولو وړ ده،چې د ملګرو ملتونو کارپوهانو د روان کال په چنګاښ میاشت کې له ایران او پاکستان څخه د افغانانود جبري او ډلهییزېشړنېپر ضد خبرداری ورکړی او د دې بهیر د سمدستي درولو غوښتنه یې کړې وه.
