په امریکا کې د یوه افغان لهخوا د ملي ګارد پر دوو عسکرو تر برید وروسته په خواله رسنیو کې د «زه افغان یم» په نوم د افغان کډوالو، سیاسي څېرو، پخوانیو چارواکو او مدني ډلو لهخوا کمپاین پیل شوی.
دوی وايي، د یو کس انفرادي جرم باید د مېلیونونه افغانانو د هویت، اعتبار او کوربه ټولنو سره د اړیکو پر وړاندې ونه کارول شي. په واشنګټن کې تر یاد برید وروسته خپاره شوي راپورونه ښيي، چې د امریکا د امنیتي ادارو لپاره د پېښې حساسیت او همدارنګه د افغان کډوالو پر وړاندې د احتمالي بدبینۍ وېره، د دې لامل شوې چې دغه پېښې د افغانانو په منځ کې د هویت بحث راوپاراوه او ورسره یو شمېر کسانو د «زه افغان نهیم» کمپاین پیل کړ؛ خو د امرالله صالح په ګډون ډېریو افغانانو له دغه کمپاین سره مخالفت څرګند کړ او د «زه افغان یم» ټرېنډ یې جوړ کړ او دغه ټرېنډ ته یې په خواله رسنیو کې په پښتو، دري او انګلیسي ژبو زور ورکړ.
امرالله صالح: د هویت نه منل «د ځان د انکار» ګواښوونکی عمل دی
د تېر جمهوري نظام پر مهال مرستیال ولسمشر امرالله صالح د «زه افغان نه یم» ټرېنډ ته توند غبرګون ښودلی او ویلي یې دي: «زما ملي هویت لا هم افغان دی، ما د یوه مسلمان په توګه څو ځله په قران لاس اېښی او قسم مې کړی، چې د افغانستان د اساسي قانون دفاع او ساتنه به کوم، دا قسم نه ټوکه وه او نه سیاسي لوبه، د افغانستان اساسي قانون د هېواد ټولو اتباعو ته، له قوم، قبیلې او ژبې پرته، د افغان نوم کاروي.»
صالح زیاته کړه، چې د جمهوریت اساسي قانون ټول وګړي «افغان» ګڼي او تر هغو چې قانوني بدیل ونه لري؛ دغه سند د اعتبار وړ دی. هغه په خپله لیکنه کې د هویت د ګډوډۍ په اړه هم خبرداری ورکړ:« حاشیوي فکرونه تل شته، یوه ټولنه چې ډېری ګډولې لري، همداسې وي. حاشیهيي کسان باید دویم هبتالله نهشي او ټول نفی کوونکي دریځونه خپل نهکړي.»
د هغه په وینا، د هویت نهمنل نه ځواکمنتیا ده او نه حل لاره؛ بلکې د ټولنیز تضاد د یوه نوي باب پرانیستل دي.
احتشام افغان: «افغان د وقار تاریخي نوم دی، طالبان یې استازي نهدي»
د پښتون ژغورنې غورځنګ فعال احتشام د افغان هویت پر ضد شعارونه «د فشارونو محصول» بللي او لیکلي یې دي: «زه پر افغان توب ویاړم. افغان یو تاریخي هویت دی، چې د غیرت او وقار معنا لري. طالبان زموږ استازي نهدي؛ هغوی پر ملت تپل شوي دي.»
هغه د امرالله صالح د دریځ ستاینه کړې او ویلي یې دي، چې د افغان نوم دفاع د یوه ملت ګډه اړتیا ده.
کامران صدیقي: افغان ټولنې د پېښې پر ځای شمعې بلې کړې
کامران صدیقي هم د هغه مراسمو یادونه کړې، چې افغانانو د پېښې په ځای کې جوړ کړي وو. نوموړي لیکلي: «په واشنګټن ډيسي کې د افغانانو ټولنې د شمعو مراسم ترسره کړل او د سارا پر وژل کېدو یې سخت غبرګون وښود. د هغې خدمت ته یې درناوی وکړ او برید یې د نه منلو وړ وباله.»
نوموړي لیکلي، چې د مراسمو ګډونوالو وویل، په دې سختو شېبو کې افغان ټولنه د قربانیانو ترڅنګ ولاړه ده. نوموړي ویلي، چې د افغان کډوالو د مدني دریځونو موخه دا ده چې ثابته کړي: «تاوتریخوالی د افغانانو د هویت برخه نهده.»
مریم سلیمان خېل: «تاوتریخوالی ردوو؛ د قربانیانو کورنیو سره ولاړ یو»
د جمهوري نظام پر مهال د پارلمان غړې مریم سلیمان خېل د افغان ټولنې د هغو مراسمو یادونه کړې، چې د وژل شوې امریکایي سرتېرې سارا بېکسټروم په درناوي جوړ شوي وو.
هغې لیکلي: «زه پر خپلې افغان ټولنې ویاړم، چې د سارا بېکسټروم په درناوي سره راټوله شوه، افغانان غم او عدالت پېژني. موږ هر ډول تاوتریخوالی ردوو او د ملي ګارد هغه زړورې سرتېرې له کورنۍ سره درېږو، چې ژوند یې له لاسه ورکړ.»
اغلې سلیمان خېل ټینګار کړی، چې د افغان ټولنې مدني غبرګونونه باید د کډوالو د باور ساتلو برخه شي.
هزاره ټولنه: «موږ خپله د تاوتریخوالي قربانيان یو؛ هر ډول زور زیاتی غندو»
د امریکا په DMV سیمه کې د هزاره ټولنې د غمرازۍ غونډې په اړه خبریال عارف یعقوبي لیکلي:« د هزاره ټولنې غړو د قربانیانو کورنیو ته تسلیت ویلی او ټینګار یې وکړ، چې تاوتریخوالی په هېڅ ټولنه کې ځای نهلري.» هغه ویلي، چې پولیسو له ټولنې سره مسلکي همکاري کړې او د امنیت په ټینګښت کې له نږدې ولاړ وو.
شاه محمود میاخېل: د «من افغان نیستم» شعار د واقعیتونو خلاف دی
د تېر جمهوري نظام پر مهال د دفاع وزارت چارسمبالي شاه محمود میاخېل ویلي، چې د افغان هویت نهمنل د «ډیپورټیشن» د مخنیوي لپاره هیڅ اغېز نهلري. هغه لیکلي: «دا چې څوک وايي ‘افغان یم یا نه یم’، د خپلو افغانانو خبرو ته پاملرنه نهکوي؛ خو د سرو بریتو او سرو سریو خبرو ته زیات اهمیت ورکوي.
میاخېل د سيایاې د مامورې سارا اډمز د اېکس هغه کمینټ ته اشاره کړې، چې یو کس ته یې لیکلي چې «ته که افغان نه یې نو ځانته باید یو هېواد جوړ کړې؛ تر هغې چې هېواد ونهلرې نو افغان یې.»
میاخېل زیاتوي، چې ډېری کسان د ناسمو روایتونو ښکار شوي او د ځان او خپل هویت ترمنځ درز رامنځته کوي.
عاطف مشعل: «هویت له منځه نهځي؛ هویت لوړولای شو»
په پاکستان کې د افغانستان پخواني سفیر عاطف مشعل بیا د هویت د سیاسي، تاریخي او ټولنیز ارزښت په اړه مفصل غږېدلی. هغه لیکلي:«هغه څوک چې له خپل هویت لرې شي، د شخصیت باور او ثبات له لاسه ورکوي. افغان یو سیاسي–جغرافیوي هویت دی، چې ټول قومونه رانغاړي.»
مشعل د نړۍوالو څېړنو په حواله ټینګار کوي:«افغانستان د سیمې د ترانزیت او اقتصادي همکاریو طبیعي څلورلاره ده، دا د ملي ځانباورۍ او د هویت د باعزته کېدو یو تاریخي فرصت دی.» هغه په پای کې لیکي:«هویت نه پرېښودل کېږي؛ هویت باعزته کېږي.»
د ټولنیزو څېړنو له مخې؛ هغه افغان کډوال چې په کوربه هېوادونو کې د امنیتي پېښو له امله د بدبېنۍ له ګواښ سره مخ کېږي، ډېری وخت په دفاعي حالت کې درېږي. کارپوهان وايي، د «زه افغان نه یم» کمپاین د همدې فشار یو انعکاس دی؛ خو د غبرګونونو له مخې ښکاري، چې د افغان ټولنې د اکثریت دریځ د هویت د ساتلو، د مسوولیت منلو او د ګډ نوم د درناوي غوښتنه ده.
په خواله رسنیو کې د «زه افغان نه یم» کمپاین داسې مهال راپورته شو، چې د نړۍ په کچه د کډوالۍ موضوع، امنیتي حساسیتونه او ټولنیز قضاوتونه خورا نازک دي.
