طالبانو اعلان وکړ، چې د سپین بولدک-چمن لاره د سوداګرۍ پر مخ بېرته پرارانېستل شوې ده.
په تورخم کې د افغانستان انټرنشنل خبریال وايي، د تورخم تجارتي لارې د پرانستلو لپاره چمتووالی پیل شوی دی. د تورخم د ګمرک چارواکو په وینا، د تورخم ټرمینل اړوند ټولې عملې ته امر شوی چې ژر تر ژره خپلو دندو ته حاضر شي. د سرچینو د معلوماتو له مخې، د کارګو موټرو د تصفیې لپاره سکینر بېرته تورخم ټرمینل ته رسول شوي دي.
د طالبانو سرچینو هم تایید کړې چې د افغانستان له خوا سلګونه مسافر تورخم ته رسېدلي دي او دوی ته هم خبر ورکړل شوی چې لاره ښایي پرانېستل شي. سرچینې زیاتوي چې کله لاره پرانېستل شي نو تر ټولو لومړی به هغه کارګو لارۍ تصفیه شي چې له څو ورځو راهیسې د کرښې دواړو غاړو ته بندې پاتې دي او له هغې وروسته به د خلکو تګ راتګ هم په پړاوونو کې بیا پیل شي.
د اسلامي همکاریو سازمان د پاکستان او طالبانو ترمنځ د هغه اوربند هرکلی کړی، چې په دوحه کې د قطر او ترکیې په منځګړیتوب اعلان شو. یاد سازمان دغه اقدام د دواړو ګاونډیو هېوادونو ترمنځ د سولې او ثبات د ټينګښت پر لور یو مهم پرمختګ بللی دی.
د چین بهرنیو چارو وزارت ویاند وايي چې دغه هېواد د پاکستان او افغانستان ترمنځ د سملاسي اوربند هرکلی کوي او د هغو هېوادونو د سولې هڅې ستايي چې په اوربند کې یې ونډه اخیستې. لین جیانوویل، «چین به د پاکستان او افغانستان اړیکو د ښه والي لپاره رغنده رول لوبولو ته دوام ورکړي.»
د افغانستان د بشري حقونو لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړي راپور ورکوونکي ریچارډ بېنېټ په دوحه کې د طالبانو او پاکستان ترمنځ له اوربند هرکلی کړی او د ملکي خلکو په مرګ ژوبله یې خواشیني څرګنده کړې. هغه پر اېکس پاڼه کاږلي:« د طالبانو او پاکستان ترمنځ اوربند یو مهم اقدام دی.»
هغه د ملکي تلفاتو په اړه خواشيني وښوده او ټینګار یې وکړ، چې نړۍوال قانون اختیاري نهدی؛ باید د ملکي خلکو خوندیتوب لومړيتوب ولري. نوموړي لیکلي:« زه د هغو هېوادونو څخه مننه کوم، چې په دې تړون کې یې مرسته کړې ده؛ په تېره بیا د قطر ډيپلوماټیک رول د ستاینې وړ دی.»
د جمهوریت پرمهال د کډوالو چارو وزیر نور رحمان اخلاقي ویلي، چې د جمهوریت په شل کلنه دوره کې په هیڅ رسمي سند کې د «پولې» کلمه نه وه کارول شوې؛ تل بهیې ورته د «فرضي کرښې» کلمه کاروله.
هغه وايي، د دغې کلمې یادول د پاکستان له لوري د طالبانو د تلپاتي ملاتړ او د جمهوريت د ړنګېدو له عواملو څخه ګڼل کېدای شي. نوموړي پر اېکس پاڼه لیکلي: «که څه هم طالبان د افغانستان استازیتوب نهشي کولای؛ خو دغه تړون به د ډيورنډ د شخړې په راتلونکي بحث کې يو معتبر سند وي.»
خو پرون د طالبانو د دفاع وزیر ملا یعقوب مجاهد رسنیو ته وویل، چې دوی د ډیورنډ کرښه په رسمیت نه پېژني، په دوحه کې نه پر ډیورنډ کرښه بحث شوی او نه دا کلمه د تړون په متن کې یاده شوې ده؛ بلکې دغه کلمه د قطر د بهرنیو چارو وزارت په اعلامیه کې راغلې ده.
د سعودي عربستان د بهرنیو چارو وزارت په یوې خبرپاڼه کې په دوحه کې د افغانستان او پاکستان ترمنځ د سمدستياوربند هرکلی کړی. عربستان د سیمې او نړۍ د سولې او ثبات د ټینګښت لپاره د ټولو هڅو ملاتړ اعلان کړی.
په دوحه کې د افغانستان او پاکستان د سولې د خبرو او اوربند تر تړون وروسته د سعودي عربستان د بهرنیو چارو وزارت د یکشنبې په ورځ په یوې خبرپاڼه کې د دې تړون هرکلی کړی.
عربستان ژمنه کړې، چې د امنیت په ټينګښت کې به د دواړو هېوادونو سره همکار پاتې کېږي، تر څو د پاکستان او افغانستان ترمنځ ثبات او هوساینه رامنځته شي.
په خبرپاڼه کې د دواړو هېوادونو ترمنځ پر ډیورنډ کرښه د ترینګلتیاوو د پای ته رسولو هیله ښودلې شوې.
عربستان په دې تړون او سولې خبرو کې د قطر او ترکیې د ډیپلوماتیکو هڅو او رول ستانیه کړې.
قطر د طالبانو او پاکستان ترمنځ د سولې له هوکړې وروسته په یوې اعلامیه کې د دواړو هېوادونو ترمنځ د «سرحد» کلمه کارولې وه او د امرالله صالح په وینا، قطر د افغان ولس له قوي غبرګون وروسته په خپله یاده اعلامیه کې سمون راوست او ناسمه کلمه یې لرې کړه.
د قطر په دوحه کې پرون ناوخته (شنبه د تلې ۲۶مه) د طالبانو او پاکستان ترمنځ تر ۴۸ ساعته اوربند وروسته د سولې تړون وشو او په همدې تړاو د قطر په اعلامیه کې د ډیورنډ کرښې پر ځای د «سرحد» کلمه کارول شوې وه، خو یاد هېواد بیا نن خپله اعلامیه اصلاح کړه او د «سرحد» کلمې پر ځای یې د «دواړو خواوو» کلمه وکاروله.
د افغانستان د تېر جمهوري نظام د ولسمشرۍ ماڼۍ پخواني مرستیال امرالله صالح د یکشنبې په ورځ (د تلې ۲۷مه) په خپله اېکس پاڼه وویل، قطر د افغان ولس له قوي غبرګون وروسته په یاده اعلامیه کې ناسمه کلمه (سرحد) لرې کړه او په وینا یې چې د افغانانو لپاره یوازې ډیورند کرښه ده.
نوموړی دغه چاره یو پرمختګ ګڼي او په وینا یې طالبان د افغانستان استازولي نه کوي، بلکې یوازې د طالبانیزم استازیتوب کوي.
هغه زیاتوي: «یوه ورځ به ان شاءالله د دوحې د تړون ټوله دسیسه چې افغانستان یې پر طالبستان بدل کړ، له منځه یوړل شي.»
له یادې هوکړې او په تړاو یې د قطر پر اعلامیې له ګڼو غبرګونونو وروسته د طالبانو د دفاع وزارت سرپرست محمد یعقوب مجاهد په یوې انلاین خبري ناسته کې د ډیورنډ کرښې په اړه وویل، چې په دې اړه له پاکستاني پلاوي سره هېڅ بحث نه دی شوی او د ډیورنډ کرښې ته «بارډر» نه شو ویلی.
د تېر جمهوري نظام پر مهال په پاکستان کې د افغانستان پخواني سفير عاطف مشعل ویلي، طالبانو د پاکستان د زور او ګواښ پر وړاندې ټينګ مقاومت وکړ او نړۍ ولیدل چې ددې بربدونو قربانیان د ټي ټي پي غړي نه، بلکې بېګناه ملکي افغانان وو.
عاطف مشعل نن یکشنبه د تلې ۲۷مه، پر اېکسپاڼې لیکلي، چې د پاکستان د پوځي واکمنو لهخوا د افغانستان پر حریم د هوایي بریدونو د وروستۍ لړۍ پیل، یوه ستره ستراتیژيکه او دیپلوماتیکه تېروتنه وه. هغه زیاتوي چې د پاکستان دا ټول هدفونه ناکام شول.
مشعل په دې باور دی، چې افغانان یو موټی او لا متحد شول.
عاطف مشعل پر اېکس لیکلي:«د ملکي خلکو په نښه کول نهیوازې د نړیوال قانون ښکاره سرغړونه وه، بلکې د اخلاقي مسوولیت خلاف عمل هم و، چې د پاکستان اعتبار یې کمزوری کړ او د سیمې هېوادونه یې د ثبات د ګډو خطرونو له کبله اندېښمن کړل.»
په دوحه کې د طالبانو سفیر سهیل شاهین وایي، چې د طالبانو او پاکستان ترمنځ د مذکراتو دویم پړاو به ډېر ژر په ترکیه کې ترسره شي. شاهین زیاتوي چې د مذکراتو په لومړي پړاو کې هوکړه وشوه چې دواړه هېوادونه به د یو بل د مخالفینو ملاټر او پر یو بل بریدونه نه کوي.
په قطر کې د طالبانو او د پاکستان د استازو ترمنځ مذاکرات د یوې هوګړې په لاسلیکولو سره پای ته ورسېدل.
له دې وړاندې د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد ویلی و، چې په دې هوکړهلیک کې دواړو خواوو پر سوله، یو بل ته درناوي او د ښه ګاونډیتوب اړیکو ته پر ژمنتیا ټینګار کړی او د خبرو له لارې د ستونزو او مسایلو د حل غوښتونکي شوي دي.
د تېر جمهوري نظام د بهرنیو چارو وزیر محمد حنیف اتمر د طالبانو او پاکستان ترمنځ د اوربند له موافقې وروسته وویل، چې د هېواد سياسي او مدني ټولنې همېشه پر بينالافغاني خبرو او توافق ټينګار کړی او اوس یې وخت رارسېدلی دی.
اتمر:«اوس وخت رارسېدلی چې د طالبانو مشران خپل واقعي نيت څرګند کړي او دا تاريخي فرصت له لاسه ورنه کړي.»
د افغانستان د بهرنیو چارو پخوانی وزیر محمد حنیف اتمر د یکشنبې په ورځ (د تلې په ۲۷مه) پر اېکسپاڼې لیکلی: «د طالبانو د رژيم او پاکستان ترمنځ د سمدستي اوربند او د شخړو د حل لپاره د خبرو اترو د دوام په اړه د قطر او ترکیې په منځګړيتوب د شوې موافقې خبر يو د خوښې وړ پرمختګ دی، چې بايد هرکلی يې وشي، څو د پاکستان د پوځي ځواکونو له تجاوزونو او زموږ د بېګناه خلکو له وينې تويدو مخنيوی وشي.»
اتمر ویلي دا ډېره مهمه ده چې د افغانستان ولس د ترلاسه شوې موافقې له متن او همدا رنګه د خبرو د راتلونکو پړاوونو له بهير څخه په بشپړ او روښانه ډول خبر وي ځکه دلته د ملت د بنیادي ګټو او برخليک خبره ده.
اتمر همدا راز ویلي، چې اوس هغه وخت را رسېدلی چې د طالبانو رژيم د ملت په وړاندې د مسووليت احساس وکړي، بينالافغاني خبرو ته غاړه کېږدي او د خلکو د حقه غوښتنو لپاره سر ټيټ کړي.
نوموړي زیاته کړې:«د طالبانو مشران باید په دې ښه پوهیدلې وي چې هغه نظام چې له ولسي ملاتړ او مشروعيت څخه بېبرخې وي، د دغسې بهرنيو تېريو پر وړاندې سخت زيانمنونکی وي. دفاع، سوله، دايمي امنيت او د يو سياسي او دولتي نظام بقا د هماغه هېواد د خلکو پر ملاتړ ولاړه ده.»
د طالبانو دفاع وزیر ملایعقوب مجاهد په یوې انلاین خبري ناسته کې ویلي چې ددې ډلې سیاست دا نه دې چې پر بل کوم هېواد برید وکړي یایې هم حریم نقض کړي. هغه د ډیورنډ فرضي کرښې په اړه وویل چې په دې اړه له پاکستاني پلاوي سره هېڅ بحث نه دی شوی او د ډیورنډ فرضي کرښې ته «بارډر» نه شو ویلی.
مجاهد وویل:« ډیورنډ فرضي کرښه د افغانانو دریځ دی او دې ته «بارډر» نه ویل کېږي او نه هم په دې اړه له دوی (پاکستان پلاوي) سره کوم توافق کړی او نه دا د حکومت کار دی، دا د ملتونو مسئله ده او ملتونه به پرې پرېکړې کوي.»
د طالبانو دفاع وزیر ملایعقوب مجاهد نن یکشنبه (د تلې ۲۷مه) د قطر پلازمینې دوحې څخه په یوې انلاین رسنیزه ناسته کې وویل، چې د پاکستان د پلاوي سره په لیدنه کې د ډيورنډ فرضي کرښې په اړه هېڅ خبرې نه دي شوي.
مجاهد همدراز زیاته کړې، چې پاکستان د دوه هېوادونو په مخکې تضمین ورکړې، چې بیا به دا هوکړه نه نقضوي او بریدونه به نه کوي.
نوموړي وویل که د پاکستان له لوري کوم برید کېږي نو دوی به ورته اقدامات کوي.
مجاهد ټینګار وکړ چې طالبان د هېڅ کومې ډلې چې د نورو هېوادونو په چارو کې لاسوهنه کوي، ملاتړ نه کوي.
مجاهد زیاتوي، چې یوځل بیا به د پاکستان او افغانستان ترمنځ سوداګري عادي حالت ته راګرځي او په دغه هېواد کې به له افغان کډوالو سره انساني چلند کیږي.
د طالبانو د دفاع وزیر ملایعقوب مجاهد له هغه وروسته انلاین خبري ناستې ته اړ شو، چې د قطر په اعلامیه کې ډیورنډ فرضي کرښې پرځای «بارډر» لیکل شوي و، چې دې کار د ګڼو افغانانو غصه راپارولې ده.