بسم‌الله محمدی، وزیر پیشین دفاع افغانستان با نوشتن یادداشتی در روزنامه هشت صبح عوامل فروپاشی ارتش ملی افغانستان را توضیح داده است. بسم‌الله خان گفته «در دقیقه ۹۰ برای خدمت به وطن آمدم اما جان، روحیه و انگیزه‌ای برای اردو نمانده بود، تا من بتوانم مانع مرگ حتمی نظام شوم.»
به گفته او رییس جمهور اشرف غنی با سیاست‌ها و حلقه چندنفره‌اش، اردوی افغانستان را متلاشی کرده بودند.
بسم‌الله خان در آخرین ماه‌های حکومت اشرف غنی به حیث وزیر دفاع برگزیده شده بود. در آخرین روزهای قبل از فروپاشی دولت افغانستان جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده امریکا از او به عنوان «مبارز جدی» در برابر طالبان ستایش کرده بود.
آقای محمدی روایت کرده که به قوی‌ترین و با روحیه‌ترین قوماندان‌های اردو که سال‌ها با هم کار کرده بودیم، صدا می‌زدم که چرا دفاع صورت نمی‌گیرد؟ می‌گفتند که سربازان روحیه، انگیزه و مورال را از دست داده‌اند.
وزیر پیشین دفاع توضیح داده است که موفقیت در جنگ و دفاع از وطن بر سه اصل انگیزه، روحیه و نظم و دسپلین متکی است، اما هر سه اصل در نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان از هم پاشیده بود.
او تأکید کرده که «شجاع‌ترین قوماندانان به خاطر دل‌سردی و وضعیت پیش‌آمده، تمایلی به جنگ و ایستاده‌گی نداشتند. سلسله‌مراتب از بین رفته بود، وحدت فرمان‌دهی وجود نداشت و تعیینات به شکل سلیقه‌ای صورت می‌گرفت. در هفته‌های پایانی حاکمیت، فرمان‌دهی اصلی به دست آقای محب در شورای امنیت بود و اصلاً وقعی به وزارت‌های دفاعی و امنیتی نمی‌گذاشت. ارتقای افسران از معیار و معنا افتاده بود، جلب و جذب در اردو در نازل‌ترین سطح قرار داشت و تلفات سنگین روزانه، کمیت اردو را به پایین‌ترین رقم رسانده بود.»
وزیر پیشین دفاع عوامل بی‌انگیزگی و از دست دادن روحیه اردو را نیز توضیح داده است. او گفته «سقوط و فروپاشی، زودهنگام و ناگهانی نبود، بلکه فروپاشی به‌صورت تدریجی و از مدت‌ها قبل آغاز شده بود.»
پیش از این متین بیک، رئیس دفتر ریاست جمهوری افغانستان در زمان اشرف غنی نیز ادعا کرده بود که فروپاشی دولت افغانستان از زمانی آغاز شده بود که اشرف غنی کرسی ریاست جمهوری را به دست گرفت. وزیر دفاع پیشین افغانستان نیز اظهارات مشابه به متین بیک در مورد فروپاشی دولت افغانستان مطرح کرده است. او گفته «فروپاشی از زمانی آغاز شد که مشروعیت نظام سیاسی جمهوریت با تقلب گسترده در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۴ و بحران ناشی از آن، ضعیف و بی‌معنا شد. سپس سیاست‌های رییس جمهور غنی که از یک انتخابات پُر از تقلب و مبهم قدرت را غصب کرده بود، این مشروعیت را بیش‌تر از پیش تضعیف کرد تا در فرجام حاکمیت به ورطه سقوط رسانیده شد. اگرچه تشکیل حکومت وحدت ملی با امضای موافقت‌نامه سیاسی، بحران را موقتاً مهار کرد، اما حس انحصارگری و خودخواهی آقای غنی و عدم التزام او به اجرای مواد موافقت‌نامه سیاسی، بحران را پیچیده، مغلق و دوام‌دار ساخت و باعث ایجاد فاصله عمیق میان مردم و دولت شد. هم‌چنان، وضعیت پیش آمده اثرات منفی و ناامیدکننده روی انگیزه نیروهای دفاعی و امنیتی به جا گذاشت.»
او از انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۹ که به قول او «پُر از ناروایی، تقلب و دروغ» بود به عنوان عامل بروز بحران و بی‌اعتمادی نیروهای امنیتی و دفاعی یاد کرده است.
بسم‌الله خان از مذاکرات مستقیم امریکایی‌ها توسط زلمی خلیلزاد با طالبان در غیاب ملت و حکومت افغانستان که در سال ۲۰۱۸ در قطر آغاز شد و پس از ۱۸ ماه بدون حضور و نقش دولت افغانستان به موافقت‌نامه دوحه انجامید، به عنوان عاملی یاد کرده که مشروعیت و نقش دفاعی قوای مسلح را متزلزل ساخته بود. او گفته کاهش و قطع حمایت نیروهای امریکایی از ارتش افغانستان این اردو را به سمت فروپاشی سوق داد. در این یادداشت از رهایی ۷۰۰۰ زندانی طالبان، قطع حمایت ۱۶ هزار پیمان‌کار و قراردادی نیروهای ناتو از ارتش افغانستان، سکتگی در اکمالات لوژستیکی و تخنیکی نیروها، دخیل کردن سیاست در اردو، مایکرومنجمنت یا مدیریت جزءنگر اشرف غنی، نقش حمدالله محب و سیاست و عمل‌کرد رییس جمهور غنی به نام ایجاد اصلاحات در اردو و جوان‌سازی که بیش‌تر اهداف سیاسی، قومی و سلیقه‌ای داشت، به عنوان عوامل فروپاشی اردوی ملی افغانستان یاد کرده است.
