یک مقام امریکایی به رویترز گفت که سازمان اطلاعات امریکا ادعای داعش درباره حمله مرگبار به تالار کنسرت در حومه مسکو را تایید می‌کند. هرچند مقام‌های روسیه درباره ادعای داعش ابراز تردید کرده‌اند. داعش خراسان کیست و انگیزه آن از حمله به روسیه چیست؟
هنوز دولت روسیه تایید نکرده است که عامل اصلی حمله بر حومه مسکو داعش است. در بیانیه‌ای که از نام داعش در رسانه‌های غربی منتشر شده نیز مشخص نشده که کدام شاخه از داعش این عملیات را سازماندهی کرده است. با این حال رویترز در تحلیلی احتمال داده که این حمله کار داعش خراسان باشد.
شاخه خراسان داعش چیست؟
دولت اسلامی خراسان (ISIS-K) یا شاخه خراسان داعش که از یک نام قدیمی منطقه‌ای شامل بخش‌هایی از ایران، افغانستان و ترکمنستان اقتباس شده است، در اواخر سال ۲۰۱۴ در شرق افغانستان ظهور کرد و به سرعت به اعمال «خشونت شدید» شهرت پیدا کرد.
نمونه بارز «وحشیگری شدید» داعش خراسان گروگان‌گیری شماری از هزاره‌ها و سپس سربریدن هفت نفر آن‌ها از جمله شکریه تبسم، کودک ۹ ساله در نهم نوامبر ۲۰۱۵ (۱۸ عقرب ۱۳۹۴) در ولایت زابل واقع در جنوب شرق افغانستان بود.
داعش خراسان که زمانی در اوج قدرت‌نمایی و اعمال خشونت در افغانستان بود، از سال ۲۰۱۸ به تدریج اعضایش را از دست داد و از شدت حملاتش کاسته شد. طبق گزارش رویترز، طالبان و نیروهای امریکایی تلفات سنگینی بر داعش وارد کردند.
دولت امریکا گفته که توانایی این کشور برای جمع‌آوری اطلاعات درباره گروه‌های افراطی در افغانستان از جمله شاخه خراسان داعش پس از خروج سربازانش از این کشور در اگست سال ۲۰۲۱ کاهش یافته است.
حملاتی که داعش خراسان انجام داده است
شاخه خراسان داعش سابقه حملات مرگبار از جمله بر مساجد، مراکز ورزشی، آموزشی و گردهم‌آیی‌ها در داخل و خارج از افغانستان را دارد.
از مرگبارترین حملات داعش خراسان در داخل افغانستان، حمله انتحاری این گروه در جریان عملیات سراسیمه تخلیه در میدان هوایی بین‌المللی کابل در ۲۶ اگست سال ۲۰۲۱ بود که در آن حدود ۱۷۰ شهروند افغان و ۱۳ سرباز امریکایی کشته شدند.
در سپتامبر ۲۰۲۲، داعش خراسان مسئولیت یک بمبگذاری انتحاری مرگبار در سفارت روسیه در کابل را بر عهده گرفت. در آن حمله شش نفر از جمله دو کارمند سفارت روسیه کشته و دست‌کم ۱۰ نفر دیگر زخمی شدند.
یکی از مرگبارترین حمله داعش در خارج از افغانستان، بمبگذاری دوگانه این گروه در مراسم سالگرد قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین نیروی قدس سپاه در کرمان ایران بود که نزدیک به ۱۰۰ کشته برجای گذاشت.
در اوایل این ماه، یک جنرال ارشد امریکایی در خاورمیانه گفت که داعش خراسان می‌تواند «در کمتر از شش ماه و بدون هیچ هشداری» به منافع امریکا و غرب در خارج از افغانستان حمله کند.
وزارت خارجه امریکا در ارتباط با حمله عصر جمعه در مسکو هم گفت که آن‌ها دو هفته پیش روسیه را درباره حمله احتمالی هشدار داده بودند.
هرچند اظهارات سخنگوی کاخ سفید درباره عدم دست داشتن اوکراین در حمله مسکو واکنش منفی مقام‌های روس را برانگیخته است.
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه گفت: «کاخ سفید اعلام کرد هیچ نشانه‌ای از دست داشتن اوکراین یا اوکراینی‌ها در حمله تروریستی مسکو مشاهده نمی‌کند.»
او پرسید: «مقام‌های واشنگتن بر چه اساسی در وسط یک فاجعه درباره بی‌گناهی یک نفر نتیجه می‌گیرند؟"
او گفت که اگر واشنگتن اطلاعاتی دارد، باید به اشتراک گذاشته شود و اگر اطلاعاتی ندارد، نباید به این شکل اظهارنظر کند.
چرا داعش خراسان به روسیه حمله می‌کند؟
در حالی که حمله عصر جمعه داعش خراسان به تالار بزرگ کنسرت در حومه مسکو بیانگر شدت عمل این گروه بود، کارشناسان گفتند که داعش در سال‌های اخیر همواره با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه مخالفت کرده است.
کالین کلارک از مرکز سوفان، یک گروه تحقیقاتی مستقر در واشنگتن، گفت: «داعش خراسان در دو سال گذشته روی روسیه متمرکز بوده و به طور مکرر از پوتین در تبلیغات خود انتقاد کرده است.»
مایکل کوگلمن از مرکز ویلسون مستقر در واشنگتن هم گفت که «داعش خراسان روسیه را شریک اقداماتی می‌داند که به‌طور منظم مسلمانان را سرکوب می‌کند.»
او افزود که این گروه همچنین تعدادی از ستیزه‌جویان آسیای مرکزی ناراضی از مسکو را به عنوان اعضای خود به حساب می‌آورد.
