آیت‌الله واعظزاده بهسودی، روحانی شیعه از طالبان خواست که زمینه آموزش دختران را فراهم کند. آقای بهسودی گفت «اصل تحصیل» را نمی‌توان منکر شد چرا که تحصیل «عمل صالح» است و «هر که عمل صالح انجام دهد، زن باشد یا مرد، خدا او را حیات طیبه خواهد داد.»
با این حال آقای بهسودی در سخنرانی نماز عید که ویدیوی آن در اختیار ما قرار گرفته، گفت که با صنف‌های آموزشی مختلط مخالف است و «فضا باید اسلامی باشد و صنف‌های دختران و پسران جدا شود.»
او گفت راه‌حل این است که طالبان از دنیا بخواهد که «اگر ده هزار لیسه ذکور داریم، ده‌هزار لیسه اناث هم برای ما بسازد.»
آیت‌الله واعظزاده بهسودی گفت نمی‌شود به دلیل این‌که زمینه مساعد نیست، بیشتر از نیم جامعه را از «تحصیل و درس که حق شرعی، حق قانونی و حق انسانی‌شان است، محروم کنیم.»
آقای بهسودی علاوه کرد که به خاطر جداسازی دانشگاه‌ها، مکاتب و صنف‌های آموزشی دختران و پسران، به بودجه بلند و نیروی انسانی وسیع نیاز است که در توان افغانستان نیست. با این حال، به گفته او اگر این نهادها تعطیل هم شوند، «به صلاح نیست.»
او با تاکید از حکومت طالبان خواست که فضا را برای تحصیل دختران در محیط‌های جداگانه فراهم کند.
طالبان پس از به قدرت رسیدن خود، مکاتب دخترانه بالاتر از صنف شش را بست و دختران را از رفتن به دانشگاه و موسسات تحصیلات عالی هم منع کرد.
جامعه جهانی از جمله تعداد زیادی از کشورهای اسلامی و عالمان جهان اسلام، منع آموزش دختران به دست طالبان را محکوم کرده و خواستار لغو این تصمیم شده‌اند.
از «تجاوز» کوچی‌ها به روستاها و علف‌زارهای مردم جلوگیری شود
آیت‌الله واعظزاده بهسودی در بخشی دیگر از سخنرانی خود در نماز عید از طالبان خواست که از «تجاوز» کوچی‌های «مسلح» به روستاها و علف‌زارهای مردم جلوگیری کند. این روحانی شیعه گفت که همواره با فرا رسیدن بهار، هجوم کوچی‌ها کام مردم را تلخ کرده است.
او گفت: «ما مانع ملکیت‌های شخصی و ملکیت‌های قباله‌دار نیستیم و بار بار اعلام کردیم که ما ملکیت‌ها را محترم می‌داریم.»
با این حال، آقای بهسودی تصریح کرد «تجاوز از ملکیت‌های شخصی به ملکیت‌های عامه را جایز نمی‌دانیم.»
او گفت که کوچی‌ها به هر جایی که «زمین و قباله دارند برود مانعی نیست، اما مسلح نرود.»
واعظزاده بهسودی گفت که سال گذشته والی‌های طالبان در غزنی، میدان‌وردک و بامیان «تصریح کردند که کوچی‌ها نباید مسلح باشند، آما آنها از این دستور تخطی کرده و مسلح به این مناطق رفتند.»
او همچنین گفت که کوچی‌ها در ملکیت‌های خود مستقر شوند و مسیر راه، به کشتزارها و علف‌زارهایی که در حریم روستاهای مردم‌اند، «تعدی و تجاوز نکنند و خیمه‌های خود را هم در آبادی‌ها نزنند.»
آقای بهسودی کوچی‌ها را متهم کرد که از خانه‌های مردم «به زور هیزم گرفته‌اند و نان آنها را مردم به اجبار پخته کرده‌اند.»
بهسودی گفت: «ما با کوچی‌گری مخالف نیستم، ولی با تجاوز و تعدی و حق‌کشی مخالفیم.»
او از طالبان همچنین خواست که زمینه اسکان کوچی‌ها را فراهم کند تا این مردم «از کوچی‌گیری بیرون شوند.»
به گفته آقای بهسودی، «ماهیت کوچی هم جای بحث دارد که اصلا کوچی به چه کسی گفته می‌شود. آیا کوچی به انسان‌های بی‌زمین گفته می‌شود، در حالی که کوچی‌های ما زمین دارند، مارکیت‌ها دارند و ملکیت‌هایی در هر شهر و دیار دارند. آنها در حقیقت کوچی نیستند.»
آیت‌الله واعظزاده بهسودی همچنین گفت که کوچی‌ها باید از مرحله کوچی‌گری عبور کنند، چرا که «کوچی‌گری از مدنیت فاصله دارد، آنها از تحصیل و درس می‌مانند و از شهرنشینی فاصله می‌گیرند و به صلاح کشور نیست که زندگی عشیره‌ای و قبیله‌ای و کوچی‌گری در آنجا ترویج شود.»
شبکه تحلیلگران افغانستان در ماه حوت پاسال در گزارشی نوشت که با تسلط دوباره طالبان بر افغانستان، توازن‌قوا در هزاره‌جات به طرز چشمگیری به نفع کوچی‌ها تغییر کرده است.
این شبکه گفته است که بازگشت طالبان به قدرت به کوچی‌ها امکان داد که به هزاره‌جات و ارتفاعات مناطق مرکزی افغانستان هجوم ببرند.
طبق این گزارش کوچی‌ها مناطق مرکزی را علف‌چرهای تابستانی خود می‌دانند و دعوای مالکیت دارند.
شبکه تحلیلگران افغانستان در این گزارش نوشت که هرچند در سال گذشته از بروز خشونت‌های گسترده جلوگیر شد، اما کوچی‌ها همچنان با استفاده از «زور و ارعاب به آزار و اذیت هزاره‌ها ادامه دادند.»
پس از به قدرت رسیدن دوباره طالبان در اسد ۱۴۰۰، بارها از درگیری کوچکی‌ها و ساکنان محلی در تخار، فاریاب و مناطق مرکزی گزارش شده است. این درگیری‌ها در مورادی منجر به زخمی شدن افراد هم شده است.
