روزنامهنگار
روز پنجشنبه آلمان بار دیگر شاهد حملهای از سوی یک پناهجوی افغان بود. یک جوان ۲۴ ساله با موتر به جمعی از مردم در مرکز شهر مونیخ حمله کرد. این نخستین حمله اینچنینی از سوی یک افغان است، اما اولین بار نیست که نام افغانها بهدلیل اعمال خشونتآمیز به سرخط خبرهای آلمان میرود.
دو هفته پیش از آن حدود ۳۰ جوان افغان در مرکز شهر لیمبورگ با هم درگیر شدند که پولیس مجبور شد برای پراکنده کردن آنها با چرخبال بهمحل برود. در ماه جنوری، مهاجر دیگری از افغانستان در پارکی در شهر آشافنبرگ با چاقو به جمعی از کودکان حمله کرد و یک کودک ۲ ساله و یک مرد ۴۱ ساله را کشت. در ماه می ۲۰۲۴ نیز یک مهاجر افغان در شهر مانهایم یک افسر پولیس را به قتل رساند و پنج نفر دیگر را بهشدت زخمی کرده بود.
تکرار این حملات از سوی شهروندان افغانستان، موجی از انتقادات علیه سیاستهای پناهندگی دولت آلمان را برانگیخته است.
افزایش تنشها در آستانه انتخابات پارلمانی
این حمله در شرایطی رخ داد که آلمان در آستانه انتخابات پارلمانی قرار دارد. انتخاباتی که قرار است در ۲۳ فبروری برگزار شود و مسئله مهاجرت یکی از محورهای اصلی آن است. احزاب راستگرا، بهویژه حزب آلترناتیو برای آلمان (AfD)، که بر پایه مخالفت با مهاجرت شکل گرفته، از این حوادث بهعنوان ابزاری برای تقویت جایگاه خود در میان رایدهندگان آلمانی استفاده کرده است.
پیش از این، کمتر کسی تصور میکرد که حزب آ اف د بتواند در میان احزاب قدرتمند و تأثیرگذار آلمان جایگاهی پیدا کند. اما افزایش حملات خشونتآمیز از سوی مهاجران، بهویژه شهروندان افغانستان، باعث رشد نفوذ این حزب شده و آن را در یکقدمی دستیابی به قدرت قرار داده است.
توقف روند تخلیه افغانها به آلمان
یکی از پیامدهای مستقیم این حملات، توقف روند تخلیه افغانهایی است که آلمان پیشتر به آنها وعده پذیرش داده بود. دولت آلمان که پس از سقوط کابل متعهد شده بود هزاران شهروند افغانستان را به این کشور انتقال دهد، اکنون این روند را متوقف کرده است.
در نتیجه، هزاران نفر که در افغانستان، پاکستان و ایران در انتظار انتقال به آلمان بودند، در وضعیت بلاتکلیفی قرار گرفتهاند. بسیاری از این افراد زندگی خود را در کشورهای مبدأ رها کرده و چشمانتظار اجرای وعدههای دولت آلمان هستند. اما وقوع حملات اخیر، فشارها بر سیاستمداران آلمانی را افزایش داده و بهانهای برای تعلیق این روند فراهم کرده است.
تأثیرات منفی بر جامعه مهاجران افغانستان
افغانها پیشینه زیادی در آلمان دارند. شهرهای بزرگی مانند هامبورگ، فرانکفورت و مونشن (مونیخ) از گذشتهها جمعیت زیادی شهروند افغانتبار داشته است. افغانها به گونه سنتی در آلمان به خشونت و قانونشکنی شهره نبودهاند؛ اما بهنظر میرسد با موج مهاجرت اخیر، به ویژه پس از بازگشت طالبان به قدرت، وررق برگشته است.
اکنون کمتر هفتهای پشتسر گذاشته میشود که نام افغانها به دلایلی مانند حمله، خشونت یا بینظمی، در رسانهها مطرح نشود.
تکرار این حملات، مهاجران افغان را در آلمان در موقعیت بسیار دشواری قرار داده است. بسیاری در آلمان اکنون با سوءظن و بیاعتمادی بیشتری به این گروه از مهاجران نگاه میکنند. در حالی که حدود ۲۵ میلیون نفر از جمعیت آلمان دارای ریشههای مهاجرتی اند، آما نشان میدهد که درصد زیادی از جرایم جنایی، حملههای تروریستی و قتلهای ناموسی از سوی مهاجران افغان رخ داده است.
این وضعیت باعث شده است که اعتماد عمومی به جامعه مهاجر افغان بهشدت آسیب ببیند. بسیاری از مهاجران شاغل در آلمان اذعان دارند که پس از وقوع چنین حوادثی، از مواجهه با همکاران آلمانی خود احساس شرمساری میکنند. از سوی دیگر، شهروندان آلمانی نیز با نگاهها و رفتارهایشان نشان میدهند که افغانها را غیرقابلاعتماد میدانند؛ گروهی که از امکانات این کشور بهره میبرند اما امنیت ملی آن را تهدید میکنند.
محدود شدن فرصتهای پناهندگی و اشتغال
افزایش این حملات پیامدهای جدی برای مهاجران افغان دارد. بسیاری از آنها بر این باورند که یافتن مسکن و فرصتهای شغلی برایشان دشوارتر شده است. علاوه بر این، روند بررسی پروندههای پناهندگی نیز پیچیدهتر خواهد شد.
دولت آلمان اکنون ناچار است با دقت بیشتری پروندههای پناهجویان افغان را بررسی کند. احتمالاً برای هر فرد، تحقیقات دقیقتری انجام خواهد شد و تنها کسانی پذیرفته خواهند شد که هیچ تهدیدی برای امنیت عمومی محسوب نشوند. این مسئله میتواند سرنوشت هزاران نفری را که به دلیل شرایط دشوار در افغانستان شانس پذیرش پناهندگی داشتند، به خطر بیندازد.
نگرانی از نفوذ گروههای افراطی در میان مهاجران
این حملات بار دیگر آسیبپذیری کشورهای اروپایی، بهویژه آلمان، را که میزبان صدها هزار پناهجوی افغان است، آشکار ساخته است. پیشتر، برخی تحلیلگران نسبت به احتمال نفوذ اعضای گروههای افراطی در موج مهاجرت از افغانستان هشدار داده بودند. این نگرانی وجود دارد که برخی افراد مرتبط با داعش و گروههای مشابه، خود را در میان مهاجران به اروپا و امریکا رسانده باشند.
علاوه بر این، نوجوانان افغان در کشورهای اروپایی، بهویژه آلمان، در معرض خطر جذب توسط گروههای افراطی قرار دارند. بسیاری از آنها بدون خانواده وارد این کشورها شده و سالها در بلاتکلیفی به سر بردهاند. این شرایط، آنها را از فرصتهای شغلی و تحصیلی محروم کرده و باعث سرخوردگیشان شده است. در چنین وضعیتی، گروههای رادیکال بهراحتی میتوانند از طریق شبکههای اجتماعی، بهویژه تیکتاک، اینستاگرام و فیسبوک، آنها را جذب کنند. داعش و سایر گروههای افراطی بهطور هدفمند روی فعالیت در این شبکهها سرمایهگذاری کردهاند.
لزوم اقدامات فوری برای مهار تهدیدات امنیتی
در چنین شرایطی، اگر تدابیر جدی برای مهار این جریانها اتخاذ نشود، احتمال تکرار این حوادث همچنان وجود دارد. دولتهای اروپایی، بهویژه آلمان، باید بهسرعت برای جلوگیری از نفوذ و فعالیت گروههای افراطی در میان مهاجران، سیاستهای مؤثرتری اتخاذ کنند. عدم اقدام جدی میتواند نهتنها امنیت عمومی را به خطر بیندازد، بلکه به افزایش شکافهای اجتماعی و رشد بیشتر جریانهای راستافراطی نیز منجر شود.
نظرسنجی نشریه سان در قالب گزارشهای سالانه سلامت نشان میدهد خستگی با ۲۷ درصد، شایعترین دلیل بیمیلی به رابطه جنسی است. پس از آن، مشکلات نعوظ و استرس به ترتیب با ۲۸ و ۱۲ درصد، از دیگر دلایل مهم این بیمیلی اند.
داکتر جانین دیوید، متخصص سلامت، رابطه جنسی را یکی از نیازهای اساسی انسان میداند که بر سلامت تاثیر مستقیم دارد.
او معتقد است اگرچه رابطه جنسی تنها عنصر سازنده یک رابطه عاشقانه نیست، اما اجتناب از آن میتواند به کاهش عزت نفس و احساس شرم در هر دو طرف منجر شود.
وقتی یکی از طرفین علاقهاش را به رابطه جنسی از دست میدهد، طرف مقابل دچار تردیدهایی میشود، آیا من مقصرم؟ آیا هنوز جذابم؟ آیا خیانتی در کار است؟ اما واقعیت این است که در بیشتر موارد، این بیمیلی دلایل دیگری دارد که ارتباطی به طرف مقابل ندارد.
۱-مشکلات سلامتی
دکتر دیوید معتقد است مشکلات سلامتی مهمترین دلیل دوری از رابطه جنسی هستند.
بیماران قلبی-عروقی به دلیل ترس از حمله قلبی یا سکته و افراد مبتلا به چاقی و دیابت به طور کلی فعالیت جنسی کمتری دارند.
در مردان مبتلا به دیابت، روند کاهش فعالیت جنسی ۱۵ سال سریعتر از حد معمول است. این بیماری با آسیب به رگهای خونی و اعصاب، احتمال اختلال نعوظ را تا سه برابر افزایش میدهد.
درد مزمن نیز علاوه بر کاهش لذت رابطه جنسی، میتواند با ایجاد افسردگی و اضطراب باعث کاهش میل جنسی شود. داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب نیز چنین تاثیری دارند.
برای حل این مشکلات، مشورت با پزشک درباره تغییر داروها یا استفاده از درمانهای مناسب توصیه میشود.
۲- تاثیر هورمونها
نوسانات هورمونی علاوه بر تاثیر بر سلامت پوست، خلقوخو، انرژی و خواب، میتوانند میل جنسی را نیز تحت تاثیر قرار دهند.
دکتر دیوید در این زمینه به سان میگوید: «چرخه قاعدگی، بارداری و یائسگی میتوانند باعث تغییرات هورمونی و کاهش میل جنسی در زنان شوند.»
در چرخه قاعدگی، میل جنسی زنان هنگام تخمکگذاری به دلیل افزایش استروژن و تستوسترون به اوج میرسد، اما یک هفته پیش از قاعدگی به دلیل افزایش پروژسترون کاهش مییابد.
یائسگی نیز که به طور معمول بین ۴۵ تا ۵۱ سالگی رخ میدهد، میتواند با ایجاد علائمی مانند خشکی واژن، رابطه جنسی را دشوار کند.
در این موارد، مراجعه به پزشک و استفاده از درمانهای هورمونی مانند درمان جایگزینی هورمون (HRT) که شامل استفاده از هورمونهای جایگزین است، میتواند کمککننده باشد.
۳- خستگی
خستگی و کمبود خواب، شایعترین دلیل کاهش روابط جنسی است. نظرسنجی نشریه سان نشان میدهد ۲۷ درصد افراد این عامل را دلیل اصلی میدانند.
از این میان، ۳۶ درصد زنان گفتهاند آنقدر خسته هستند که حتی نمیتوانند به رابطه جنسی فکر کنند.
هوپ فلین، کارشناس روابط، میگوید که خستگی ناشی از کار طولانی یا ورزش، نه تنها انرژی را تخلیه میکند، بلکه میتواند رابطه جنسی را ناخوشایند کند.
او پیشنهاد میکند زمانی را در تقویم برای رابطه جنسی مشخص کنید و اگر میدانید عصرها خستهتر هستید، صبحها یا آخر هفتهها را انتخاب کنید. در صورت تداوم خستگی با وجود خواب و تغذیه مناسب، با پزشک مشورت کنید.
۴- اختلال نعوظ
بر اساس نظرسنجی نشریه سان، ۲۸ درصد خوانندگان این نشریه به دلیل اختلال نعوظ رابطه جنسی کمتری دارند.
به گفته دکتر دیوید، حدود نیمی از مردان بالای ۴۰ سال و بیش از یکچهارم مردان زیر ۴۰ سال با این مشکل روبهرو هستند.
او پیشبینی میکند با افزایش سن جامعه، چاقی، دیابت نوع دو و بیماریهای قلبی-عروقی، این آمار بیشتر هم خواهد شد.
اختلال نعوظ میتواند نشانهای از بیماریهای جدیتر باشد. عوامل جسمی مانند مشکلات عروقی، عصبی و هورمونی، و عوامل روانی مانند استرس و اضطراب در بروز آن نقش دارند.
اگرچه این مشکل با افزایش سن شایعتر میشود، اما در بیشتر موارد قابل درمان است و گزینههای درمانی متنوعی برای آن وجود دارد.
۵- استرس
در نظرسنجی نشریه سان، ۱۲ درصد از خوانندگان استرس را عامل اصلی کاهش روابط جنسی میدانند.
به گفته کارشناسان، بسیاری از ما حتی متوجه نیستیم که در وضعیت استرس مزمن زندگی میکنیم و این وضعیت میتواند چه تاثیری بر سلامت و روابط جنسیمان میگذارد.
به باور فلین نگرانیهای مداوم درباره کار، مسائل مالی و خانوادگی میتواند آرامش را مختل و فضای صمیمیت را تخریب کند.
او برای کاهش استرس پیشنهاد میکند، موقع رفتن به اتاق خواب تلفنها را کنار بگذارید، هنگام شام درباره نگرانیهایتان با یکدیگر صحبت کنید یا آخر هفتهها با هم ورزش کنید و در صورت تداوم استرس با پزشک مشورت کنید.
۶- یکنواختی رابطه جنسی
گاهی مشکل پزشکی خاصی وجود ندارد و تنها تکرار مداوم روالی یکسان باعث کاهش علاقه به رابطه جنسی میشود.
به گفته فلین، تکرار مداوم همان روشهای قدیمی میتواند رابطه جنسی را خستهکننده و بیروح کند.
او پیشنهاد میکند برای ایجاد انگیزه، از تغییرات کوچک شروع کنید. با شریک زندگیتان درباره علایق و خواستههایتان صحبت کنید، مکانهای متفاوتی را امتحان کنید و حتی میتوانید با استفاده از لوازم جانبی تنوع ایجاد کنید. فقط مطمئن شوید هر تغییری با توافق و رضایت هر دو طرف انجام میشود.
۷- اختلافهای مداوم
مشاجرههای پی در پی میتواند میل جنسی را از بین ببرد. فلین معتقد است وقتی احساسات منفی، سوتفاهم یا رنجش بین دو نفر وجود دارد، نمیتوان انتظار رابطه جنسی خوب داشت، چون رابطه جنسی به اعتماد و ارتباط عاطفی نیاز دارد.
او توصیه میکند به جای درگیر شدن بر سر مسائل کوچک، روی مشکل اصلی تمرکز کنید.
هنگام بالا گرفتن بحث، کمی فاصله بگیرید و پس از آرام شدن، دوباره گفتوگو کنید. در این گفتوگوها، خوب به حرفهای یکدیگر گوش دهید و از قطع کردن صحبت طرف مقابل خودداری کنید.
اگر نمیتوانید مشکل را حل کنید، مراجعه به مشاور رابطه میتواند کمککننده باشد.
۱۰- عزت نفس پایین
گاهی عزت نفس پایین میتواند دلیل اصلی دوری از رابطه جنسی باشد. احساس نامطلوب بودن، نگرانی از تصویر بدن، ترس از قضاوت شدن یا اضطراب عملکرد میتواند باعث دوری از رابطه جنسی شود.
تغییرات طبیعی بدن مانند بارداری، تغییرات وزن، پیری یا بیماری میتوانند این احساسات را تشدید کنند.
فلین توصیه میکند قبل از صحبت درباره مسائل جنسی، به تقویت اعتماد به نفس شریک زندگیتان بپردازید. میتوانید با لحنی همدلانه بگویید: «احساس میکنم اخیرا کمی از هم دور شدهایم» و نظر او را جویا شوید.
این گفتوگوی صمیمانه میتواند به شریک زندگیتان کمک کند تا احساس ارزشمندی و دوست داشته شدن کند.
کریم آقاخان دوران کودکی خود را در نایروبی، کنیا سپری کرد. سپس برای ادامه تحصیل به سوئیس بازگشت و سرانجام وارد دانشگاه هاروارد شد، جایی که در رشته تاریخ اسلام تحصیل کرد. در همین دوران، پایههای رویکرد مدرن و مترقی او در رهبری اسماعیلیان شکل گرفت.
پس از درگذشت پدربزرگش، آقاخان سوم، در سال ۱۹۵۷ و در حالی که تنها بیست سال داشت، به امامت رسید و بهعنوان چهل و نهمین امام اسماعیلیان، مسئولیت معنوی و اجتماعی صدها هزار پیرو خود را بر عهده گرفت.
در دورانی که او تازه نقش امامت اسماعیلیان را به عهده میگرفت، جهان شاهد فروپاشی سلطه استعمار و ظهور جنبشهای ملی و رقابتهای ایدئولوژیک میان نظامهای سرمایهداری و کمونیستی بود. در این فضای پرتنش، کریم آقاخان در پی پیوند دادن دین و دنیا بود؛ نظامی که در آن، امام نهتنها بهعنوان مرجع ایمانی پیروان، بلکه در زمینه داشتن زندگی بهتر نیز کمک میکرد. از نظر او، بهترین عبادت، خدمت به افراد آسیبپذیر و بازیابی کرامت انسانی بود.
با پذیرش این مسئولیت، شاهکریم الحسینی پایههای شبکه توسعه آقاخان (AKDN) را با شعار «بهبود کیفیت زندگی» بنا نهاد.
این شبکه، که امروزه بهعنوان یکی از بزرگترین نهادهای توسعهای غیردولتی در جهان شناخته میشود، در بیش از ۳۰ کشور فعالیت میکند و سالانه حدود یک میلیارد دالر برای پروژههای توسعهای در حوزههای آموزش، بهداشت، مسکن و توسعه اقتصادی تأمین میکند.
آقاخان علاوه بر رهبری دینی، در ورزش نیز فعال بود و در المپیک زمستانی ۱۹۶۴ برای ایران رقابت کرد. او از یک زندگی تجملاتی برخوردار بود و داراییهای زیادی از جمله جزیره خصوصی و کشتی تفریحی داشت. آقاخان ثروت زیادی از جمله از طریق پرورش اسب به دست آورد و اسب مشهور «شرگار» را پرورش داد.
اسماعیلیان حدود ۱۵ میلیون پیرو دارند. جمعیتهایی از اسماعیلیان در افغانستان، پاکستان، هند و کشورهای افریقایی زندگی میکنند.
رهبر اسماعیلیان با ارائه قرائتی نوآورانه از اسلام، که بر همزیستی مسالمتآمیز، پلسازی میان فرهنگها و احترام به تنوع تأکید داشت، الگویی متفاوت از رهبری دینی ارائه داد.
پیروانش معتقدند که او برخلاف چهرههای سنتی، در تلاش بود تا اسلام را بهعنوان یک تمدن غنی و انسانی، سرشار از ارزشهای صلح، همدلی و مدارا، به جهان معرفی کند. پیروان او معتقدند که «تنها از طریق همکاری، همافزایی و تعامل میتوان به پیشرفت و توسعه دست یافت». به همین منظور، آقاخان تلاش کرد تا گفتوگوی بینالمللی و میانفرهنگی را تقویت کند.
او مراکز اسماعیلی را در شهرهای مهمی مانند لندن، تورنتو و لیسبون بهعنوان نمادهایی از صلح، دوستی و همکاری جهانی تأسیس کرد. همچنین، دانشگاه آقاخان، انستیتوت مطالعات اسماعیلی و سایر مؤسسات فرهنگی و آموزشی تحت نظر او، نهتنها به ارتقای دانش و تربیت نسلهای آینده کمک کردهاند، بلکه در ترویج ارزشهای انسانی، صلح و همزیستی نیز نقش مهمی ایفا کردهاند.
کریم آقاخان از معدود رهبران دینی بود که، با وجود جایگاه مذهبی و پایبندی به اصول معرفتی، متناسب با تحولات جهان و زندگی معاصر زیست کرد. تداوم ارزشهای فرهنگی و پاسخگویی به ضرورتهای زمانه، از دغدغههای او بود. از همینرو، بنیاد او متعهد به روح پلورالیسم و تکثرگرایی بود و پیروان خود را نیز به همین مسیر هدایت کرد.
بیشتر بخوانید: کریم آقاخان، رهبر اسماعیلیان جهان درگذشت
نقش کریم آقاخان در توسعه جوامع محروم
دوستداران کریم آقاخان میگویند او در کنار دستاوردهای فرهنگی و معنوی، «نقش بزرگی» در توسعه جوامع فقیر و در حال توسعه ایفا کرده است. فعالیتهای بنیاد توسعه آقاخان در افغانستان، هند، کشورهای آفریقایی و آسیای میانه، نمونهای از تعهد او به بهبود کیفیت زندگی مردم است.
بنیاد آقاخان در افغانستان با احداث و تجهیز دانشگاهها و مدارس در سراسر کشور، اعطای بورسیههای تحصیلی و حمایت از آموزش دختران، تأسیس شفاخانهها و ایجاد زیرساختهای اقتصادی، نقش مهمی در آبادانی و توسعه این کشور ایفا کرده است.
احداث شفاخانههای استاندارد مانند شفاخانه «خوست» در شرق افغانستان، تأسیس شفاخانه اطفال فرانسویها در کابل با همکاری حکومت افغانستان و فرانسه بهمنظور ارائه خدمات بهداشتی معیاری، و تأسیس شفاخانه آقاخان در بامیان با مشارکت کشورهای افغانستان، کانادا و فرانسه، بخشی از این کمکهاست.
مشارکت در تأسیس «دانشگاه افغانستان» در کابل و حمایت از برنامههای تحصیلات عالی، همکاری با دانشگاه آسیای مرکزی (UCA) برای اعطای بورسیه به دانشجویان افغان و حمایت از محصلین افغان برای ادامه تحصیل در اروپا، آمریکا و کانادا با اعطای بورسیههای رقابتی از دیگر اقدامهای بنیاد آقاخان در این کشور است.
به همین دلیل، اسماعیلیان در افغانستان او را بهعنوان «سفیر سازندگی» میشناسند.
میراث کریم آقاخان
میراثی که آقاخان از خود بهجا گذاشت، از طریق نهادهای آموزشی، فرهنگی و توسعهای همچنان زنده مانده و الهامبخش نسلهای آینده خواهد بود.
پیروان آقاخان اعتقاد دارند که میراث او همچنان بهعنوان نمادی از صلح، مدارا و دوستی در دنیای پرتنش امروز باقی خواهد ماند و درسهای ارزشمندی از رهبری مدرن بر محور انساندوستی به رهروانش ارائه میدهد.
درگذشت کریم آقاخان و جانشینی فرزند او
شهزاده کریم آقاخان در ۴ فبروری ۲۰۲۵ در لیسبون، پرتغال، در سن ۸۸ سالگی درگذشت. قرار است پیکر او در ۱۱ فبروری ۲۰۲۵ در آسوان، مصر به خاک سپرده شود؛ همانجایی که پدربزرگ او، سلطان محمد شاه، آقاخان سوم نیز آرام گرفته است.
پس از درگذشت او، شهزاده رحیم الحسینی بهعنوان آقاخان پنجم و پنجاهمین امام موروثی جامعه شیعیان اسماعیلی اعلام شد. جانشینی که دورهای جدید در رهبری اسماعیلیان را رقم خواهد زد و به توسعه فعالیتهای مؤسسات آقاخان ادامه خواهد داد.
